سرا در پانزدهمین نشست خودش در آخرین یکشنبه مرداد میزبان مرجان لقایی و ولی‌الله خلیلی دو روزنامه‌نگار اجتماعی بود تا در مورد تغییر قوانین و جلوگیری از بازتولید خشونت برای مخاطبان سرا صحبت کنند.
سرا یا سیر رهیافت آگاهی در یکشنبه آخر هرماه با هدف گسترش آگاهی‌هایی که به پایداری توسعه کمک می‌کند برگزار می‌شود.
کار تحقیقی روزنامه‌نگاران حلقه مفقوده را در برابر جامعه قرارداد
«مرجان لقایی» با ۲۱ سال سابقه روزنامه‌نگاری مدیرمسئول هفته‌نامه جامعه پویا و پایگاه خبری دوات آنلاین بوده و هم‌اکنون خبرنگار اجتماعی روزنامه شرق است. ازجمله فعالیت‌های خاص کاری او گزارشی از ۲۲ اعدام درملأعام، گزارش از پرونده افسانه نوروزی تا پایان رهایی از اعدام، افشای پرونده قتل‌های محفلی کرمان و گزارش‌های اختصاصی آن، گزارش اختصاصی از اسیدپاشی اصفهان و گزارش از قتل‌های زنجیره‌ای بوده است. در رویداد پانزدهم سرا شاهد سخنرانی او با موضوع «توسعه شبکه‌های رسانه‌ای برای احقاق حق و کاهش نابرابری اجتماعی» بود.
لقایی با اشاره به پرونده قتل چند نوجوان و پیگیری‌هایی مستمری که توسط او و بقیه همکاران انجام شد گفت: در مسیر پرونده نوجوان‌هایی مانند بهنود شجاعی یکی از مسئله‌های مهم سن و عدم رسیدن به بلوغ در زمان ارتکاب جرم بود.
او ادامه داد: روند ۱۲ سال طی کردیم تا قوه قضاییه در سال ۹۲ قانون بلوغ عقلی را به رسمیت شناخت. و اکنون بلوغ شرعی و عقلی پزشک قانونی در نظر گرفته می‌شود. روند و کار تحقیقی روزنامه‌نگاران حلقه مفقوده را در برابر جامعه قرارداد و وادار به تصمیم‌گیری کرد.
لقایی سپس به پرونده شهلا جاهد اشاره کرد و گفت: این پرونده به‌نوعی خطرات رابطه موازی را توضیح می‌داد یک رابطه هیجانی با یک سلبریتی.
او ادامه داد: لحظه‌به‌لحظه از این پرونده گزارش می‌شد. البته ویژگی شخصیتی جاهد بود اجازه می‌داد وارد پستوی زندگی او بشویم و روایت کنیم.
در این پرونده حساسیت جامعه به رابطه موازی نسبت به حضور دو زن در یک زندگی مشخص شد. گزارش‌های زیادی نوشته شد هرچند منجر به بخشش از طرف لاله سحرخیزان منجر نشد ولی اتفاق بزرگ دیگری را رقم زد که آن را در پرونده نجفی دیدیم. نجفی سلبریتی سیاسی بود. مثلا در پرونده شهلا جاهد به ابهاماتی پاسخ داده نشد، اما در پرونده نجفی به تمام سؤالات جواب داده می‌شد.
لقایی سپس این سؤال را مطرح کرد که آیا رسانه‌ها در تمام این سال‌ها توانستند جلوی اجرای حکمی را بگیرند؟ جواب او با یادآوری پرونده کبری رحمان پور معروف به عروس ۲۰ ساله بله بود.
کبری گذشته بسیار بد و تلخی داشت و هر بار که خبر اعدام کبری به دلیل روایت گذشته‌اش منتشر می‌شد فوج نامه‌های مردم به روزنامه‌ها ارسال می‌شد و درخواست می‌کردند تا تلاش بیشتری برای نجات کبری انجام شود. بعدازاین درخواست‌ها مرحوم شاهرودی رئیس اسبق قوه قضاییه خیلی همکاری داشتند دستور توقف حکم و تقاضای صلح و سازی می‌دادند. در همین ماجراها بود که کمیسیون یا میز صلح و سازش با حضور قاضی و طرفین پرونده و معتمدین به وجود آمد. پرونده‌های زیادی که رسانه‌ای هم نشد با صلح و سازی تمام شد.
یک قاضی دو رضایت گرفت
لقایی در ادامه به سراغ پرونده دیگری می‌رود. افکار عمومی در مورد پرونده افسانه نوروزی هم خیلی واکنش نشان داد دو بچه داشت گفته بود دفاع مشروع کردم. خوشبختانه قاضی پرونده با مادر مقتول ۱۱ شب صحبت کرد و بالاخره رضایت گرفت.
او ادامه داد: برای مصاحبه با این قاضی به او گفتم کاش شما قاضی کبری رحمان پور هم بودید. او سپس نه به‌عنوان قاضی به‌عنوان شهروند وارد پرونده کبری شد موفق شد اولیای دم مقتول بعد از ۱۴ سال را بگیرد.
این روزنامه‌نگار بابیان اینکه کنار ارزش خبری ارزش‌های ارتباطی هم وجود دارد گفت: به‌عنوان روزنامه‌نگار باید مسئولیت اجتماعی را بپذیریم و باید بلد باشم ارزش‌های ارتباطی را حفظ کنم. این ارزش‌های ارتباطی همان زاویه دید خبرنگار به یک پدیده است که به آن قوام می‌دهد. بستگی دارد با کدام زاویه دید ببینیم.
او افزود: ارتباطات می‌تواند دیپلماسی کشور را تحت تأثیر قرار بدهد. مانند ظریف که از قدرت رسانه در جنگی که علیه ایران شکل‌گرفته استفاده می‌کند.
این روزنامه‌نگار بابیان اینکه نباید تصور کرد کار کردن در بی‌بی‌سی و سی ان ان خیلی بزرگ است گفت: اتفاقاً روزنامه‌نگار واقعی روزنامه‌نگار محلی است چون روزنامه‌نگاری کاری کاملاً لوکال و محلی است و به جغرافیا و فرهنگ مردم ارتباط دارد. روزنامه‌نگار سرباز جامعه است.
او در پایان گفت: اگر توسعه می‌خواهیم و اگر می‌خواهیم با مسئولیت اجتماعی باشیم باید جغرافیا و فرهنگ خودمان را به رسمیت بشناسیم و برای آن کارکنیم؛ برای رسیدن به قله‌های بالای ترقی و صلح .
روزنامه‌نگار چشم بینای جامعه است
«ولی‌الله خلیلی» سخنران دوم این برنامه بود. او در طول بیش از ۱۷ سال کار مستمر مطبوعاتی در جایگاه‌های شغلی مختلفی چون خبرنگار، دبیر سرویس اجتماعی، مسئول صفحه رسانه، دبیر سرویس حادثه و… فعالیت کرده است. در طول این سال‌ها با گروه‌های مطبوعاتی مختلفی در روزنامه‌های شرق، هم‌میهن، اعتماد، ایران، یاس نو، مجله شهروند و… به‌عنوان خبرنگار و یا دبیر سرویس همکاری داشته و هم‌اکنون دبیر سرویس اجتماعی روزنامه همشهری است. در طول این سال‌ها او برای تهیه گزارش‌های اجتماعی جوایزی همچون «جایزه مطبوعاتی وزارت ارشاد» و «جایز مطبوعات شهری» را دریافت کرده است. در سرای پانزدهم شاهد سخنرانی او با موضوع «تأثیر روزنامه‌نگاران در تغییر قوانین و جلوگیری از بازتولید خشونت» خواهیم بود.
خلیلی با بیان اینکه روزنامه‌نگاران بخشی از پازل توسعه پایدار هستند گفت: روزنامه‌نگار نقش آگاهی‌رسانی اطلاع‌رسانی و آموزش و کنش گری اجتماعی را دارد و معتقدم چشم بینای جامعه است.
او روزنامه‌نگاران را رابط بین مردم و حاکمیت عنوان کرد.
این روزنامه‌نگار سپس در مورد تلاش همکاران خود در دو بخش تلاش برای بازنگری و تغییر قوانین انجام و همچنین رواج مهربانی به‌جای خشونت توضیح داد.
گزارش‌هایی که اعدام‌ها را به پشت دیوار زندان برگرداند
خلیلی با اشاره به اجرای حکم اعدام درملأعام در سال ۹۱ گفت: از نیمه شهریور تا مهر ۱۰ نفر درملأعام در تهران اعدام شدند.
او ادامه داد: افراد جامعه دارند تشویق می‌شوند که آخرین لحظه زندگی یک نفر را از نزدیک بینند. اعدام حدی از خشونت در خودش دارد آن سال‌ها مقامات قضایی فکر می‌کردند جلوی جرم را بگیرند درملأعام اجرا شود و درس عبرتی برای دیگران بشود. اما چیزی که شاهدش بودیم بازتولید خشونت بود درس عبرتی رخ نمی‌داد.
خلیلی سپس به ماجرای اعدام دو نوجوان که به دلیل زورگیری به اعدام محکوم‌شده بودند اشاره کرد و گفت: کلاً ۷۰ هزار تومان از زورگیری نصیب آن دو نفر شده بود اما چون فیلمشان پخش‌شده بود به‌عنوان مفسد فی‌الارض به اعدام محکوم شدند. اما پیگیری‌ها نشان داد در همان شبی که اعدام اتفاق افتاد ۹ زورگیری رخ داد. و این نشان می‌دهد باید ریشه‌های مشکل را حل کرد.
خلیلی ادامه داد: بسیاری از مردم با بچه‌های کوچک برای تماشا می‌آمدند و این آدم‌ها خودشان به سمت خشونت کشیده می‌شوند و ما با چرخه و بازتولیدی از خشونت موجهه خواهیم بود.
او به نقش روزنامه‌نگاران دراین‌بین اشاره کرد و گفت: هم‌زمان روزنامه‌نگاران زیادی از اعدام‌های درملأعام گزارش‌هایی به‌طور گسترده منتشر کردند. در این تلاش‌ها سبب شد تا بعد از ۲ سال قوه قضاییه را مجاب کنند دوباره اعدام به پشت زندان‌ها برگردد.
او در ادامه به نقش کنشگری روزنامه‌نگاران پرداخت. خلیلی با اشاره به تلاش روزنامه‌نگاران برای افزایش صلح و بخشش گفت: گزارش‌های بسیار خوبی منتشر شد و خیلی از NGOها مانند جمعیت امام علی کمپین‌های کمک‌رسانی را ایجاد کردند.
او با اشاره به بخشش مادر نوجوان شهرستان نور مازندران گفت: توسعه پایدار بدون بخشش و پذیرش مسئولیت‌پذیری در جامعه اتفاق نمی‌افتد.
خلیلی به آخرین آمار گزارش‌های سازمان ملل که از کاهش اعدام در ایران خبر می‌دهد اشاره کرد و گفت: بخشی از این موضوع برای کارهای روزنامه‌نگاران و تلاششان در بازنگری قوانین است.
او ادامه داد: از دو سال پیش قوه قضاییه با کمک مجلس و دولت بازنگری در قوانین را انجام داد درنتیجه ۵ هزار نفر از حکم اعدام رها و حکم سبک‌تری گرفتند.
خلیلی در پایان صحبت‌های خود با بیان اینکه پرونده‌های نزاع به بیش از۱ میلیون ثبتی رسیده است. ما در جامعه پرتنشی زندگی می‌کنیم. بنابراین باید ظرفیت‌های روحی را افزایش بدهیم. مسئولیت‌پذیری را افزایش دهیم همان آن چیزی که هدف توسعه پایدار است.
در این نشست همچنین خانم ارمک با موضوع سرمایه اجتماعی و آقای ملاپور با معرفی یک کتاب در بخش هاگو واگو صحبت کردند.
