خانه مسافرها و بومگردیها، چالش جدی هتلهای گیلان
هتلداران گیلان، منتقد تغییر ذائقه‌ی گردشگر در استفاده از زیرساختهای اقامتی استان
صنعت گردشگری را می‌توان یکی از قربانیان اصلی ویروس کرونا دانست. در نتیجه‌ی انتشار‌این ویروس و محدودیت سفرها در ماه‌های گذشته از شمارمسافران و گردشگران داخلی و خارجی به شدت کاسته شد.اماکن اقامتی رسمی از جمله هتلها در راس مشکلات ناشی از شیوع بحران کرونا دراین صنعت قرار دارند. هتلداران گیلانی علاوه بر وارد شدن خسارات مالی و کاهش صد درصدی درآمد زایی در طول سه ماه تعطیلی، فشار زیادی ازناحیه‌ی بیکاری نیروی شاغل، پرداخت مطالبات و حفظ آنها متحمل شده‌اند.
در حالیکه از ابتدای خرداد ماه گذشته، هتلها درکنار سایر تاسیسات گردشگری مجوز بازگشایی دریافت کردند اما اتاق هتلهای گیلان همچنان خالی هستند و سطح درصد اشغال هتلها کمتر از ۴۰ درصد است. این عوامل سبب شده تعدادی از هتلداران استان زیر انبوهی از بدهی، کمر خم کرده و با تهدید خطر ورشکستگی، دیگر توان فعالیت و ادامه‌ی حضور درعرصه‌ی گردشگری نداشته باشند.
مسافر نیست
«مالک خرمی نیا» مدیریت هتل اسپیناس آستارا با اشاره به ضرر ۴ میلیارد تومانی خود در بحران کرونا به مرور می‌گوید: در ایام کرونا و اوج پیک کاری کلا تعطیل شدیم. با این وجود تاکنون تعدیل نیرو نداشتیم و راضی به بیکاری کارکنان نشدیم. بعد از بازگشایی هم روزانه به طور متوسط ۸ اتاق هتل پذیرای مسافرین شده است در حالیکه در خرداد و تیر سال گذشته بیش از ۵۰ اتاق اسپیناس رزرو شده بودند. در حال حاضر تعداد مسافر ورودی به شهرستان کم شده و‌این مساله فقط متوجه‌ی هتل اسپیناس نیست.
خرمی‌نیا به کاهش تورهای گردشگری و جشن‌ها درهتل نیز اشاره کرده و ادامه می‌دهد: طی یکماه گذشته فقط ۸ تور گردشگری به صورت روزانه به رزرو هتل اقدام کردند. در کنار آن درخواستی برای برگزاری جشن عروسی نداریم و رستوران هتل همچنان تعطیل است.
وی فعالیت غیررسمی و بدون مجوز برخی از خانه کاشانه‌ها را در کاهش تعداد مسافرین ورودی به هتل اسپیناس اثرگذار عنوان می‌کند و می‌گوید: در ویلاهای شخصی و حتی مجوز دار اصلا مسایل بهداشتی رعایت نمی‌شود در حالیکه ما در این هتل هزینه‌ی مضاعفی برای ضدعفونی اتاقها و رعایت فاصله گذاری اجتماعی انجام دادیم. ویلا‌ها و بوم گردیها اصلا هزینه‌ها و سختگیریهای هتلها را ندارند و به همین دلیل مسافرین استقبال بیشتری از آنها دارند. ما برای جذب مشتری حتی تخفیف ۴۰ درصدی بیش از قیمت مصوب سازمان گردشگری، در نظر گرفتیم اما متأسفانه مسافری نیست تا تقاضا برای اتاق باشد.
اما کاهش مسافر در بخش هتلداری استان تنها در بخش گردشگری نبوده و مسافرین کاری و بیزینسی نیز همچنان رغبتی به شروع سفرهای کاری ندارند.
«علی مهرورز» مدیریت هتل شبستان رشت به مرور می‌گوید: از ابتدای تعطیلات این هتل به دستور ستاد مقابله با کرونا تعطیل شد. از ابتدای خرداد و همزمان با بازگشاییها هم رغبت مسافرین به رزور هتل کم بوده. این درحالیست که هتل شبستان بیزینسی است و عمده‌ی مسافرینش برای انجام کار اداری و حضورهای کوتاه مدت اتاقهای هتل را رزرو می‌کنند. خرداد سال گذشته ۹۱ درصد سطح اشغال هتل شبستان بود ولی امسال در۳۱ خرداد‌این میزان به ۴۸ درصد رسید. تعطیلات سه ماهه نیز حدود یک میلیارد تومان ضرر مالی به هتل شبستان وارد کرد.
مهرورز با اشاره به افزایش صد درصدی رعایت مسایل بهداشتی در هتل می‌گوید: نمی‌تواند کاهش ورود مسافر به هتل خود را صرفا متوجه‌ی فعالیت سایر اقامتگاه‌های رسمی و غیررسمی بداند چرا که قوانین و ضوابط پذیرش مشتری درهتلها با سایر اماکن متفاوت است و هتل وی همیشه مشتریان ثابت و تجاری خود را دارد. اما باید قبول کنیم که با تغییر ذائقه‌ی گردشگر در استفاده از زیرساختهای اقامتی مواجه شده‌ایم. همین موضوع می‌تواند یک چالش جدی را برای مدیران هتلها در آینده به وجود آورد.
وضعیت نامطلوب اقتصادی به همه‌ی جوانب زندگی مردم اثر منفی گذاشته و اولین چیزی که از سبد خانوارها حذف شده سفر و گردشگری و اقامت درهتلهاست. اکنون عدم توانایی مالی مسافرین باعث شده که استطاعت اقامت در هتلهای چند ستاره را نداشته باشند و به اقامتگاه‌های محلی روی می‌آورند.
مهرورز همچنین به شروع نشدن فعالیت رسمی و اقتصادی شرکتها اشاره کرد و ادامه داد: میهمانان این هتل بیشتر افراد تجاری و اقتصادی بودند که برای شرکت در سمینارها و همایش‌های کوتاه مدت در اینجا حضور پیدا می‌کردند. در حال حاضر بیش از ۴۰ درصد اتاقهای هتل اشغال شده‌اند و مسافرین تجاری کمتر اقامت شبانه دارند.
دبیر کمیسیون بازاریابی و امور بین الملل تشکلهای گردشگری گیلان با اشاره به تبعات اجتماعی و اقتصادی هتلهای گیلان می‌افزاید: در دوران نقاهت جامعه‌ی بحران زده ازکرونا به سر می‌بریم و شرکتها و سازمان‌ها به مرور و پله کانی به فعالیت اقتصادی باز می‌گردند. وضعیت نامطلوب اقتصادی به همه‌ی جوانب زندگی مردم اثر منفی گذاشته و اولین چیزی که از سبد خانوارها حذف شده سفر و گردشگری و اقامت در هتل‌هاست. اکنون عدم توانایی مالی مسافرین باعث شده که استطاعت اقامت درهتل‌های چند ستاره را نداشته باشند و به اقامتگاه‌ها غیررسمی روی می‌آورند.
پرداخت قبوض آب و برق و اقساط بانکی و جریمه‌ی دیرکرد بانکها موجب شده در استان حدود ۱۶ هتل همچنان تعطیل و ادامه‌ی فعالیت برایشان ممکن نباشد. بعد از گذشت یکماه از بازگشایی چیزی حدود ۶۰ درصد هتلهای گیلان فعالیت ۲ تا ۵ درصدی دارند.
این فعال هتلداری استان همچنین با انتقاد از عملکرد سازمان گردشگری گیلان گفت: با توجه به حمایت وزارت گردشگری از خانه مسافرها و بومگردیها بهتر است با سامان دادن این واحد‌های گردشگری جلوی فعالیتهای غیر رسمی بیش از ۲۰۰۰ خانه مسافر شهری و خارج از شهری گرفته شود و ضوابطی که بر هتلها حاکم است بر سایر اماکن غیر مجاز گرفته شود. خانه مسافرهای شهری اکنون معضل جدید گردشگری استان شده‌اند.
وی ادامه می‌دهد: خانواده‌ها به دلیل مشکلات اقتصادی بسته سفر را از سبد اقتصادی خود حذف کرده‌اند و اکنون بحث گردشگری و هتلداری دچار آفت گرانی شده است. علاوه بر این افزایش دستمزد کارگری، پرداخت قبوض آب، برق، اقساط بانکی و جریمه‌ی دیرکرد بانکها موجب شده در استان حدود ۱۶ هتل همچنان تعطیل و ادامه‌ی فعالیت برایشان میسر نباشد. بعد از گذشت یکماه از بازگشایی چیزی حدود ۶۰ درصد هتلهای گیلان فعالیت ۲ تا ۵ درصدی دارند.
مهرورز معتقد است بعد از پایان بحران کرونا، اولین صنفی که اعلام ورشکستگی می‌کند هتلها هستند.
کاهش ۳۰ درصدی نیرو در آینده نزدیک
«فرشاد بیژنگ» مدیریت هتل معین فومن نیز به مرور می‌گوید: از ابتدای خرداد تا کنون ۷۰ درصد کاهش ورودی به هتل داشتیم. این درحالیست که سال گذشته درهمین ایام بیش از ۸۰ درصد سطح اتاقهای هتل اشغال و رزرو شده بودند. تا الان کلیه‌ی نیروهای هتل را حفظ کردم ولی با توجه به ادامه دار بودن کاهش مهمان، کاهش ۳۰ درصدی نیرو دراین واحد گردشگری دور ازانتظار نیست. کرونا گردشگری را در استان ضعیف و شکننده کرده است. اکنون همزمان با شروع تابستان و فصل گردشگری، میزان پذیرش مشتری در این هتل به اندازهی دی ماه رسیده است. اگر‌این روال همچنان ادامه پیدا کند درآینده با مشکلات زیادی در پرداخت هزینه‌ها مواجه می‌شویم.
محور فومن به ماسوله بی رونق‌تر از همیشه
این هتلدار فومنی اضافه می‌کند: پیش از بحران کرونا، در محور فومن به ماسوله به ندرت جای پارک اتومبیل پیدا می‌شد. اما اکنون این محور خالی تر و بی رونق‌تر از همیشه شده است. بیشتر رستوران‌ها و قلیان سرا و اقامتگاه‌ها تعطیل و یا با ظرفیت بسیار کمی فعالیت دارند و همان گردشگر اندک به سمت خانه‌های ویلایی و بوم گردی کشیده می‌شوند و رغبت نمی‌کنند به مناطق خالی از جمعیت بروند. همچنین نبود مقررات و قوانین هتلی و برخورداری بوم گردیها از طبیعت پیرامون موجب شده طبقات کارمندی و متوسط به سمت آنها کشیده شوند. اما به عنوان مدیریت هتل هیچ مشکلی با فعالیت بوم گردیها ندارم. چون تیپ مهمانان هتل با بوم گردی متفاوت است و نمی‌توان گفت‌این اقامتگاه‌ها خللی به هتل معین وارد کرده‌اند. مشکل اصلی ورود نکردن مسافرخارجی و گردشگران هتل خواب ثابت است که به دلیل رعایت بهداشت و ترس از سایر مناطق آلوده نگران هستند. چون عمده‌ی گردشگرانی که این هتل را انتخاب می‌کنند در بسته‌ی سفر خود بازدید از ماسوله و قلعه رودخان و ارتفاعات را گنجانده‌اند. در حال حاضر مسافر ثابتی که همه ساله در این هتل اقامت می‌کرد از میزان رعایت مسایل بهداشتی دراین مناطق مطمئن نیست و سفر نمی‌کند.
به دلیل حمایتهای دولت و سیاست کلان وزارت خانه‌ی گردشگری از خانه کاشانه‌ها وبوم گردیها، حالا بسیاری از هتلداران باید منتظر سرریز مسافر خانه کاشانه‌ها و بوم گردی به سمت هتل باشند.
وی با انتقاد از عدم حمایت اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان از هتلها در جریان کرونا ادامه داد: تنها حمایت انجام شده، ثبت نام در سامانه‌ی کارا و پرداخت بیمه بیکاری به پرسنل بوده است. بیمه بیکاری که تنها ۵۵ درصد حقوق کارگر را پوشش داد. از سوی دیگر سه ماه تعطیل بودیم اما هیچکدام ازهزینه‌های قبوض آب، برق، اقساط بانکی و پرداخت مالیات هتلها تعدیل نشد و حتی مجبور به پرداخت جریمه‌ی دیرکرد به بانکها هم شدیم. در کل حمایتی از هتلهای استان در بحران کرونا صورت نگرفت.
سیاست دولت حمایت از بوم گردی و رها سازی هتلها بوده
«حسن مهرور اصلی» مدیریت هتل گل سنگ انزلی که جزو اولین هتلهای ثبت شده در سال ۱۳۰۰ هجری شمسی در شمال کشور است با انتقاد و گلایه از فعالیت خانه کاشانه‌ها و ویلاهای غیرمجاز و بوم گردی به مرور می‌گوید: از ابتدای خرداد تا کنون فقط با ۸ تا ۱۰ درصد ظرفیت هتل فعالیت می‌کنیم. در گذشته ثبت درخواست اتاق در این هتل به صورت سیستمی بود اما اکنون به دلیل کاهش مشتری حضوری انجام می‌شود. به دلیل حمایتهای دولت و سیاست کلان وزارت خانه‌ی گردشگری از خانه کاشانه‌ها و بوم گردیها، حالا بسیاری از هتلداران باید منتظر سرریز مسافر خانه کاشانه‌ها و بوم گردی به سمت هتل باشند. اگر واقعا دولت تغییری در این سیاست ندهد در آینده نزدیک باید شاهد تعطیلی هتلهای قدیمی استان باشیم.
مهرور با بیان اینکه هیچ حمایتی از هتلها نمی‌شود ادامه داد: قبوض مختلف ازهمه سو به ما هجوم آورده‌اند. حتی وامی که خود دولت متعهد شده پرداخت می‌کند آنقدر قوانین سختی پیش روی سرمایه گذار هتل گذاشته که ارزش تقاضا و دریافت ندارد. به اندازهی کافی به بانکها بدهکار هستیم و تسهیلات جدید ما را مادام العمر به بانکها بدهکار می‌کند. از این رو هتلدار ترجیح می‌دهد در هتل خود را ببندد و هتل را تعطیل کند. در حال حاضر وضعیت هتلها از زمان بحران و تعطیلی سه ماهه بدتر شده است.
مدیریت هتل گل سنگ اضافه کرد: رعایت مسایل بهداشتی در این هتل بیشتر از گذشته شده اما تعداد مسافر ورودی کم و همان تعداد‌اندک هم روانه‌ی بوم گردی و خانه کاشانه می‌شوند. اقامتگاه‌هایی که اصلا کنترل شده نیستند و خدمات آنها قابل مقایسه با هتلها نیست. قبلا بخشی از مشتریان هتل را خارجی‌ها تشکیل می‌دادند که آنها هم‌امسال نیامدند. حتی در تعطیلات خرداد ماه نیز مسافر نداشتیم. در کل نسبت به سال گذشته با ۱۰ درصد ظرفیت و تخفیفات ۵۰ درصدی، هتل را باز نگاه داشتیم.
این فعال هتلداری استان معتقد است: دولت هتلها را که سرمایه‌های عظیم ملی هستند، فدای خانه کاشانه‌ها و بوم گردیها کرده است.
هتلها عمری ۱۰۰ ساله دارند و شناخته شده هستند
اما گردشگری استان چه پاسخی دارد. آیا سیاست‌های وزرات خانه‌ی گردشگری درحمایت از خانه کاشانه‌ها و بوم گردی و رها سازی هتلها در دوران پسا کرونا است؟
«حمیدرضا آذرپور» معاون گردشگری اداره‌ی کل گردشگری و میراث فرهنگی استان دراین رابطه با رد این موضوع می‌گوید: برخی از تاسیسات گردشگری کشور از جمله خانه کاشانه‌ها و بوم گردی که شاخه جدیدی در گردشگری هستند، در ابتدای فعالیت و نیازمند حمایت‌اند. اما هتلها عمری بالغ بر ۱۰۰ سال در کشور دارند و برای همه شناخته شده هستند. وزرات خانه در سطح کلان در خصوص گردشگری سیاست گذاری می‌کند و هیچ تمایزی در این رابطه قایل نیست. در حال حاضر فعالیت منازل استیجاری غیرمجاز و حضور دلالان خیابانی معضل گردشگری استان شده است و ما این را نمی‌پذیریم و خط قرمز ماست.
معاون گردشگری استان به کاهش چشمگیر و ۱۰۰ درصدی سفر به استان اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: براساس آمارهای حمل و نقل جاده‌ای، ورودی مسافر به استان در بحران کرونا افت شدیدی داشته است و سفرکمتر اقامت کمتری به دنبال دارد. موضوع مهمتر اینکه نمی‌توان مسافر را مجبور به اقامت در هتلها کنیم. انتخاب اقامتگاه توسط گردشگر به وضعیت درآمدی وی بستگی دارد. از سوی دیگر به دلیل کاهش ورود گردشگرخارجی و بسته بودن مرزها، اقبال از همه‌ی اقامتگاه‌های استان کاهش داشته و فقط مختص به هتلها نیست.
راهکار گردشگری استان در بازگشت رونق به هتلها
آذرپور دراین باره می‌گوید: طبق پروتکلهای بهداشتی، هتلها مجاز به استفاده‌ی ۵۰ درصدی از ظرفیت خود هستند. مدیریت هتلها می‌بایست با بهره گیری رندمی از اتاقها و طبقات از حیث رعایت مسایل بهداشتی به گردشگر اطمینان لازم را بدهد. وزارت گردشگری در ستاد مقابله با کرونا تلاشهای زیادی برای بازگشایی و رونق دوباره کسب و کار هتلها انجام داده است.
بارها اعلام کردیم به صلاح نیست تاسیسات گردشگری بخصوص هتلها طولانی مدت بسته بمانند. کما اینکه با بسته بودن هتلها و مراکز رسمی اقامتی گردشگران به خانه‌های غیرمجاز روی آوردند که نتیجه اش افزایش تعداد مبتلایان در فروردین ماه بود. اما از سوی دیگر نمی‌توانیم جلوی مسافر را بگیریم و از او بخواهیم که حتما برای اقامت خود به هتل برود. نکته‌ی مهم‌اینکه مسافر هتل خواب هیچگاه به خانه مسافر و بوم گردی نمی‌رود و همچنان هتل انتخاب اول اوست. آن دسته از گردشگرانی که اکنون در بوم گردیها و نظایر آن اقامت می‌کنند پیش از‌این در پیاده روها و یا در چادر می‌خوابیدند.
مقررات سختگیرانه مانع دریافت تسهیلات
معاون گردشگری استان در رابطه با انتقاد هتلداران از بانکها در پرداخت تسهیلات بیان کرد: ارایه‌ی تسهیلات و کمک به تاسیسات گردشگری آسیب دیده از بحران کرونا تصمیم ستاد ملی مقابله با کرونا و به ریاست رییس جمهور تصمیم گیری شد و اداره‌ی کل استان تابع قوانین بالادستی است. ما نیز از وجود قوانین دست و پاگیر بانکها در ارایه‌ی تسهیلات خرسند نیستیم. اعتقاد داریم در کشور هر بانکی باید رسته‌ی خودش را حمایت کند و ای کاش ارایه تسهیلات به تاسیسات گردشگری فقط در اختیار بانک گردشگری بود. متأسفانه ما سیاستگذار این موضوع نیستیم. اما در کارگروه رفع موانع تولید استان تلاش می‌کنیم مشکلات این بخش را کاهش و برطرف کنیم. از سوی دیگر برخی از تاسیسات گردشگری استان خود راغب به دریافت این وام نیستند.
۳۹ درصد سطح اشغال اتاقهای هتلها
آذرپور از بازگشت آرام آرام مسافرین به هتلها ابراز امیدواری کرد و ادامه داد: گردشگران اقامت کننده در اقامتگاه‌های ثابت و موقت طی خرداد ماه ۱۳۹۹، ۱۰۰۹۴۹۸ نفر شب بود که این میزان نسبت به خرداد ماه سال گذشته ۷۴.۵۴ – (منفی) کاهش داشته است. همچنین درصد اشغال تخت مراکز اقامتی ثابت طی خرداد ماه به ۳۹.۹۴ درصد رسید. متوسط درصد بازگشاییها در ابتدای خرداد نیز ۱۸ درصد بود که تا دور دوم تعطیلات به ۵۰ درصد و اکنون به ۷۰ درصد رسیده است.