مدیریت شهری رشت در سال‌های گذشته با چالش‌های متعددی در اجرای طرح‌های عمرانی و بازگشایی خیابان‌ها مواجه بوده است. این چالش‌ها که عمدتا ریشه در تصمیم‌گیری‌های سلیقه‌ای، مشاوره‌های غیرکارشناسی و فقدان برنامه‌ریزی بلندمدت دارند، نه‌تنها به هدررفت منابع مالی و عوارض شهروندان منجر شده، بلکه گره‌های ترافیکی شهر را تشدید کرده و کیفیت زندگی شهروندان را تحت‌تاثیر قرار داده است. در این یادداشت، به بررسی چند نمونه بارز از این ناکارآمدی‌ها و دلایل آن‌ها می‌پردازیم.
نمونه‌هایی از پروژه‌های ناقص و تصمیم‌گیری‌های غیرکارشناسی
یکی از نمونه‌های برجسته، پروژه بازگشایی خیابان شهدای رشت (مسیر رشت به لاهیجان) است. این خیابان تا سه‌راه فلسطین به طور کامل بازگشایی شد، اما مسیر برگشت آن تا نمایندگی ایران‌خودرو (حسین‌پور) به دلیل تصمیمات سلیقه‌ای مدیران وقت نیمه‌کاره رها شد.
این در‌حالی است که شهرداری سرقفلی حداقل ۳۵ باب مغازه، از رستوران چلوکبابی مرحوم جهانگیر، را خریداری کرده بود. این اقدام نشان‌دهنده صرف هزینه‌های کلان از عوارض شهروندان بدون دستیابی به نتیجه مطلوب است.
نمونه دیگر، پروژه خیابان میدان قلی‌پور به میدان نبوت و جاده پیربازار است که تا حمام محله سرخبنده اجرا شد، اما ادامه آن متوقف ماند. این خیابان‌ها اکنون بار ترافیکی سنگینی را تحمل می‌کنند و عدم تکمیل پروژه، مشکلات تردد را دوچندان کرده است. همچنین، اجرای ناقص میدان ولیعصر به خیابان امام علی (ع) و عدم ادامه آن به سمت خیابان میرابوالقاسمی و بلوار دیلمان، نمونه دیگری از نبود برنامه‌ریزی منسجم در مدیریت شهری است.
چرخه معیوب هزینه‌تراشی برای آیندگان
یکی از معضلات اصلی مدیریت شهری رشت، تبدیل املاک مسکونی به تجاری در مناطقی است که در آینده برای اجرای طرح‌های عمرانی نیاز به تملک دارند. به عنوان مثال، در ورودی بلوار دیلمان، شهرداری ابتدا بر اساس قانون پروانه مسکونی صادر کرد و سپس با کش‌وقوس‌های فراوان، این املاک به واحدهای تجاری تبدیل شدند.
این اقدام به این معناست که در آینده، شهرداری برای اجرای طرح‌های خود ناچار به پرداخت هزینه‌های گزاف برای خرید سرقفلی این واحدها خواهد بود. این چرخه معیوب، منابع مالی شهر را که باید صرف عمران و توسعه شود، به نفع عده‌ای خاص هدر می‌دهد.
مشاوره‌های غیرکارشناسی و فقدان راهبرد بلندمدت
یکی از دلایل اصلی این مشکلات، اتکا به مشاوره‌های غیرکارشناسی و تصمیم‌گیری‌های کوتاه‌مدت است. به عنوان مثال، طرح پیشنهادی رینگ ۹۰ متری مسکن مهر به جاده تهران، بدون مطالعه دقیق و در نظر گرفتن تبعات آن، در حال پیگیری است. این در حالی است که تجربه‌های گذشته نشان داده که چنین پروژه‌هایی بدون برنامه‌ریزی جامع، تنها به افزایش هزینه‌ها و تشدید مشکلات منجر می‌شوند.
همچنین، عدم تملک به‌موقع املاک در نقاط کلیدی مانند قوس ورودی خیابان سعدی به میدان سرگل، نشان‌دهنده انتظار غیرمنطقی مدیران برای عقب‌نشینی خودخواسته مالکان یا استفاده از تبصره ۶ ماده صد است. این رویکرد منفعلانه، نه‌تنها مشکلات را حل نمی‌کند، بلکه اجرای طرح‌ها را به تعویق می‌اندازد و هزینه‌های آتی را افزایش می‌دهد.
پل‌های غیرهمسطح: راه‌حلی ناکارآمد برای گره‌های ترافیکی
احداث پل‌های تقاطع غیرهمسطح در رشت، که به منظور کاهش گره‌های ترافیکی اجرا شده‌اند، نتوانسته‌اند به طور موثر این معضل را برطرف کنند. این پروژه‌ها که هزینه‌های هنگفتی را به بودجه شهر تحمیل کرده‌اند، به دلیل نبود مطالعات دقیق ترافیکی و برنامه‌ریزی جامع، کارایی لازم را نداشته‌اند. مدیریت ارشد شهرداری، به جای بازنگری در این رویکرد و بهره‌‌گیری از تجارب موفق شهرهای دیگر، همچنان بر روش‌های ناکارآمد اصرار دارد.
مدیریت شهری رشت نیازمند بازنگری اساسی در رویکردها و سیاست‌های خود است. تصمیم‌گیری‌های سلیقه‌ای، مشاوره‌های غیرکارشناسی و نبود برنامه‌ریزی بلندمدت، نه‌تنها منابع مالی شهر را هدر داده، بلکه اعتماد شهروندان به نهاد شهرداری را تضعیف کرده است.