خیلی از مدیران در جلسات میگویند “چرا تغییر اقلیم مساله است و باید به آن پرداخت؟ اینها مسایل بزرگ جهانی است و مساله امروز ما نیست.» وقتی این صحبتها را میشنوم بدون شک به این نتیجه میرسم که کلی کار نکرده و راه نرفته داریم که باید آن را بازسازی کنیم. مدتهاست که جدلی بیانتها بین اکولوژیستها و اقتصاد دانان درباره آیا اقتصاد مهمتر است یا اکوسفر؟ آیا محیطزیست مهمتر است یا اقتصاد؟ آیا در درجه اول باید کوشید تا اقتصادی پر رونق داشت یا این که باید حفظ محیطزیست را در اولویت قرار داد؟
اتفاق مهمی در سیاره محبوب مان با نام گرمایش جهانی و تغییرات آب و هوایی روی داده است. امروز همه ما تا اندازهای درباره این موضوع شنیدهایم و تجربیاتی در این زمینه داریم. دیگر برف و باران مانند گذشته نمیبارد. الگوی بارش تغییر کرده و باران جای برف را گرفته و جای فصلها عوض شده و طول آنها تغییر کرده، اما اهمیت موضوع هنوز خوب درک نشده.
هنوز متوسط دمای کره زمین کمتر از یک درجه افزایش یافته که شاهد آنیم که در کشورمان پهنه وسیعی از خراسان جنوبی از سکنه تخلیه شده، سیستان و بلوچستان را خاک فراگرفته و بسیاری از تالابهای کشور مانند هورالعظیم، گاو خونی، جازموریان و دریاچه چاد در آفریقا خشک میشود، پیستهای اسکی کلورادو برف کافی ندارند، در قطب شمال یخها در حال آب شدند و راه جدیدی برای عبور کشتیها و رفتن از اقیانوس اطلس به اقیانوس کبیر باز شده است.
پنل بین دولتی تغییر آب و هوا یا ( IPCC ) متشکل از بیش از ۲۰۰۰ دانشمند با پژوهش و همفکری و استفاده از پیشرفتهترین فن آوریهای روز قرار است که تکلیف تغییرات آب و هوایی را روشن کنند و به کشورهای جهان برای برخورد با آن رهنمود دهند. این پنل هر چند سال یک بار نتایج تحقیقات خود را در یک بیانیه اعلام میکند. آخرین بیانیههایی که این پنل منتشر کرده بسیار ترسناک است.
در سال ۲۰۱۸ پنل بین دولتی گزارش دیگری ارائه میکند. ۹۱ مولف اصلی و ۱۳۳ مولف همکار از ۴۰ کشور جهان ۳۰.۰۰۰ مقاله علمی را که از سراسر جهان رسیده بود ارزیابی کردند و در خلال این بررسی ۴۲۰۰۰ تفسیر و حاشیه نوشتند. این گزارش را پنل به کره جنوبی فرستاد تا در تاریخ ۸ اکتبر ۲۰۱۸ در کنفرانس آب و هوایی کره به اطلاع سیاستمداران و دولتها و افراد برسد.
این گزارش که به گزارش ۱.۵ درجه معروف شد، میگوید که گرمای کره زمین نسبت به میانه قرن نوزدهم ۱ درجه سانتیگراد افزایش یافته و اگر همین روند کنونی ادامه یابد میتواند تا نیمه قرن حاضر به ۱.۵ درجه برسد. این نیم درجه رقم کمی نیست. نیم درجه افزایش میتواند زندگی همه ما را مختل کند؛ اما پنل میگوید که ما در مسیر رسیدن به افزایشی سه تا چهار درجهای هستیم و این فاجعهای غیرقابل تحمل است.
اما درجه حرارتی که از آن صحبت میکنیم درجه حرارت متوسط کره زمین است. این درجه حرارت از بیش از ۸۰۰ پایگاه به دست میاید. پایگاههایی که از قعر اقیانوس آرام و ژرفنای اقیانوس اطلس گرفته تا کنار خط استوا و بالای قله هیمالیا و کوهستانهای آلپ و در نقاط مختلف کویری و شهری پراکنده اند. جمعآوری دادههای هواشناسی این پایگاهها و جمعبندی آنها با استفاده از ریاضیات دقیق برای محاسبه عددی که برآیند واقعی دمای متوسط کره زمین باشد خود کار دشوار و دقیقی است که دانشمندان جهان انجام میدهند. نمونههای آن را هم در ارومیه و در تالابهای خشک شده خود و در فرو افت شدید سطح آب زیرزمینی و غیره دیدهایم.
پنل بین دولتی در به روز رسانی بیانیه خود در سال ۲۰۲۰ میگوید، و بی هیچ اما و اگری میگوید، که اگر نتوانیم افزایش انتشار کربن را مهار کنیم احتمال بروز “اثرات بسیار شدید، نافذ و غیر قابل بازگشت” بشدت افزایش خواهد یافت. دانشمندان هیچ وقت کلماتی مانند بسیار شدید، نافذ یا غیرقابل بازگشت را بدون این که وزن آنها را از قبل سنجیده باشیند به کار نمیبرند؛ گروه ۲۰ یعنی برزیل، چین، هند، آلمان و آمریکا انتشاردهنده ۸۰درصد گازهای گلخانه ای دنیا باید از سرعت میزان انتشارات خود را به شدت کاهش دهند؛ فردا از گزارش ۲۰۲۱ رونمایی خواهد شد و گزارشات منتشر شد، با توجه گزارشات اجلاس جهانی گروه ۲۰ و پیش نویس ابلاغیه نهایی آن نشان می دهد که این کشورها نتوانستهاند به تعهدات خود برای کاهش آلایندگیها عمل کنند.