کتاب باستان شناسی گیلان از آستارا تا هوسم بررسی شد

سازمان اسناد و کتابخانه ملی گیلان دوازدهمین و آخرین رویداد سال ۱۴۰۲ از سلسله نشست‌های تخصصی با عنوان از سرگذشت تا سرنوشت خود را به معرفی و بررسی کتاب (از آستارا تا هوسم) تالیف «ولی جهانی» مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان اختصاص داد.

در کتاب آستارا تا هوسم آثار تاریخی شاخص ۱۶ شهرستان استان معرفی شده است

«ولی جهانی» در این مراسم با اشاره به انجام بازدیدهای میدانی از سطح گیلان از آستارا تا رودسر اظهار داشت: در این کتاب آثار تاریخی شاخص ۱۶ شهرستان استان معرفی شده است.

وی اضافه کرد: همچنین سعی شد مجموع فعالیتهای پژوهشی میدانی و باستان شناسی صورت گرفته از سال ۱۹۰۱ میلادی در گیلان جمع آوری شود.

به گفته وی، کتاب در ۶ فصل تهیه و تنظیم شده است. فصل اول درباره جغرافیای طبیعی، تاریخی و باستانی استان گیلان، فصل دوم سابقه کاوش های باستان شناسی قبل و بعد از انقلاب و دشواری‌های علم باستان شناسی در این دو دوره و  حفاری غیرقانونی پرداخته شده است.

وی افزود: در فصل سوم در مورد نقش عوامل جغرافیایی در شکل گیری استقرارها بحث شده، در فصل چهارم از پیشینه معماری گیلان از دیدگاه باستان شناسی، تزئینات معماری بناهای تاریخی گیلان و آسیب شناسی معماری گیلان پرداخته شده و فصل پنجم نیز درباره باستان شناسی ۱۶ شهرستان گیلان و فصل شش نتیجه گیری به همراه تصاویر و نقشه ها است .

جهانی با بیان اینکه نزدیک ۷ فصل کاوش های باستان شناسی در گیلان انجام دادیم  تصریح کرد: طی این کاوش ها بیش از ۱۰۰ غار تاریخی را شناسایی کردیم.

به گفته وی بیشتر پژوهشگرانی که وارد گیلان شدند؛ استان را به واسطه گورستان‌های تاریخی می شناختند و اشیایی که در داخل گورستان‌ها به دست می‌آمد مثل مارلیک و کمتر به معماری پیش از اسلام پرداخته شده، در حالی که در کنار گورستان آثار تاریخی و معماری ارزشمندی داشتیم.

جهانی عوامل چندی را در تخریب آثار باستانی گیلان موثر خواند که از آن جمله می توان به شرایط اقلیمی، رطوبت بسیار زیاد و رویش گیاهان و همچنین نقش عوامل انسانی و حفاران غیرمجاز اشاره کرد.

این پژوهشگر، گیلان را یکی از مناطق بسیار غنی از دیدگاه باستان شناسی عنوان و تصریح کرد: در این کتاب سعی شده در حد امکان به مسائل باستان شناسی گیلان بر اساس آخرین دستاوردهای پژوهشی و یافته‌های علمی و آثار تاریخی بسیار مهم که تا سال ۱۳۹۳ بررسی شده اند، پرداخته شود.

سابقه زیست بشر در گیلان بر اساس داده‌های حاصل از آخرین مطالعات و کاوش‌های باستان شناسی و دیرین شناسی تا حدود ۲۳۰ هزار سال قبل تعیین و تائید شده است.

جهانی با اشاره به اهمیت گیلان به لحاظ غنای فرهنگی و تاریخی از دید باستان شناسی بر ضرورت بررسی، شناسایی و محافظت کامل از آثار باقی مانده ادوار باستانی گیلان تاکید کرد.

مولف در نتیجه‌گیری کتاب آورده است: استان گیلان با دارا بودن هزاران اثر تاریخی از جایگاه و اعتبار ویژه‌ای برخوردار است. جاذبه‌های تاریخی و گردشگری گیلان از قدیمی‌ترین ازمنه تا اوایل قرن حاضر به پنچ گروه زیر تقسیم شده‌اند که عبارتند از: آثار سنگی صخره‌ای (غارها و پناهگاه‌ها)، ابنیه مذهبی (بقاع متبرکه، مساجد، تکایا، حسینیه، آرامگاه‌ها و مدارس)، بناهای اختصاصی ( خانه‌های تاریخی، قلعه‌ها و کاخ‌ها)، بناهای عام‌المنفعه ( پل‌ها، حمام‌ها، کاروانسراها)، محوطه‌های باستانی (گورستان هاو تپه ها ).

سابقه زیست بشر در گیلان بر اساس داده‌های حاصل از آخرین مطالعات و کاوش‌های باستان شناسی و دیرین شناسی تا حدود ۲۳۰ هزار سال قبل تعیین و تائید شده است. آثار آن در گیلان متعلق به غارها و پناهگاه‌های صخره‌ای ‌ای است که نمونه‌هایی از آنها در ارتفاعات شهرستان‌های رودبار، املش، سیاهکل، رودسر، رضوانشهر و تالش شناسایی شده است.