تاریخ گیلان

بخش اول- روسیه تزاری، از اواخر دوره صفویه، با استخدام مهندسان زمین‌شناسی، به‌دنبال یافتن رگه‌های نفت در منطقه قفقاز بود و در اوایل دوره قاجار با عهدنامه‌های ننگین، قفقاز را برای رسیدن به نفت از ایران جدا کرد. تا پیش از کشف نفت در جنوب ایران، قفقاز مهمترین منطقه نفت‌خیز جهان بود و سرمایه‌گذاران نفتی با استخراج نفت «باکو»، آن را از طریق کشتی به بندرانزلی می‌فرستادند و سپس از انزلی به‌وسیله چهارپایان به سراسر ایران توزیع می‌شد. در اواخر دوره قاجار(1329ق) شرکت نفتی برادران نوبل با ایجاد یک خط لوله از بندرپیربازار…

به مناسبت هفته گردشگری و افتتاح موزه ابریشم ایران، قصد خوانش یکی از اسناد قدیمی مرتبط با ابریشم را داریم. امید است اين خوانش سرآغاز راهی برای خروج اسناد و نامه‌ها از پستوی خانه‌ها و تابیدن نور به زوایای پنهان تاریخ باشد. اسناد شامل نامه‌ها و مکاتبات اداری، نامه‌های شخصی، اسناد ثبتی، وقف‌نامه، گزارش‌ها، اطلاعیه‌ها، بخش‌نامه‌ها، دعاوی حقوقی، جراید و روزنامه‌ها و... است. این اسناد حاوی اطلاعات بسیار مفیدی از اتفاقات و رویدادهای گذشته هستند رویدادهایی که در حوزه‌های مختلف شهری اجتماعی، فرهنگی، توسعه و زیرساختی اتفاق…

مجموعه مقالات همایش آل‌بویه با عنوان «جستارهایی در زمینه تاریخ و فرهنگ بویهیان»، به کوشش عباس پناهی منتشر شد. این مجموعه توسط انتشارات سپیدرود رشت و با حمایت حوزه هنری گیلان منتشر شده و حاوی برخی از مقالات برگزیده همایشی است که در سال 1399 در دانشگاه گیلان برگزار شد. «عباس پناهی» در گفت‌وگو با مرور، درباره زادگاه بویهیان یعنی سرزمین دیلم، توضیح داد: دیلم، پیش از این‌که در سده­‌های نخستین اسلامی تبدیل به سرزمینی ترسناک برای حکومت­‌های عرب و برخی از امیران ایرانی وابسته به خلافت شود، در عصر باستان، یکی از ایالات…

«مَلِک»، مُلک هرکه بود، اکنون بخش اعظم آن در اختیار بانویی است که مَلَکه‌وار، خواهان بازگرداندن شکوه تجاری آن است. بر تنها سردرب نیمه سالم مانده این کاروانسرای بازار رشت، نوشته‌ای رنگ و رورفته‌ای به نام «سرای مَلِک» نصب شده است. از 7 کاروانسرای موجود در بازار بزرگ رشت، قدیمی‌ترین و البته بزرگ‌ترین کاروانسرا «سرای ملک» است که به طور قطع در میانه دوره قاجار احداث شده است. اکنون سردرب ضلع غربی این کاروانسرا در میان داربست‌ها چنان محصور شده که بلندای شکوه سردرب را به سختی می‌توان دید. باز جای شکرش باقی…

آزمون و خطاهایی که در جهان در حوزه محیط‌زیست کوهستان تجربه شده، فرصت مناسبی جهت جلوگیری از انباشت اشتباهات و در نهایت درماندگی ناشی از آن است. تجربه‌های که در تمامی کشورهایی که انواع مدل‌های توسعه را یا گذرانده یا در حال تجربه آن هستند به شکل عینی در زمانه‌ای که کمتر چیزی از نگاه به دور می‌ماند، مهیا است. در حالی‌که در کشور به غایت کوهستانی ایران، عموماً کوهستان جایگاه اندکی در طرح‌ها و برنامه‌ریزی‌های مانند آمایش سرزمین دارد، کشورهای هم‌جواری چون قرقیزستان چنان در این زمینه پیش‌رو بوده‌اند امروزه یکی از سردمداران و…

حوزه هنری گیلان به منظور تولید کتاب و مستند، فراخوان گردآوری روایت‌های مردمی از نهضت جنگل صادر کرد. معاون فرهنگی حوزه هنری گیلان از مخاطبان خواست: اگر از میرزا کوچک جنگلی یا نهضت جنگل خاطره‌ای سراغ دارند یا مایل اند در گردآوری روایت خانواده‌های گیلانی از آن سال‌ها، مشارکت کنند کلمه گیلان را به شماره همراه ۰۹۱۱۳۳۳۹۱۵۲ ارسال کنند. «محمد پرحلم» روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: این اقدام در راستای تولید کتاب، تولید مستند و کمک به پژوهش پژوهشگران در خصوص نهضت جنگل انجام می‌شود. وی عنوان کرد: تولید موارد یادشده توسط…

«نیازی ندارد!»؛ این جمله را زنی 43 ساله که فرزندی 8 ساله دارد درباره زبان گیلکی می‌گوید. او معتقد است وقتی زبان گیلکی قرار نیست برای فرزندش کاربردی داشته باشد چرا با او باید گیلکی صحبت کند؟ او می‌گوید از تمسخر فرزندش در آینده‌ای نه‌چندان دور می‌ترسد. مریم ما را به کلاس‌های آنلاین در دوران کرونا ارجاع می‌دهد. می‌گوید بسیاری از بچه‌ها با لهجه غلیظ گیلکی صحبت می‌کردند. «من دوست ندارم فرزندم وقتی بزرگ شد و نقشی اجتماعی پیدا کرد موجب خنده دیگران شود.» تکرار چنین جمله‌هایی را از زبان چند پدر و مادر دیگر گیلانی هم می‌شنوم. آن‌ها…

روز دوشنبه، 24 مرداد 1401 نشست بزرگداشت روز مشروطه با حضور جمعی از اهالی فرهنگ استان گیلان در خانه میرزا خلیل رفیع، خانه مشروطه گیلان، برگزار شد. دکتر عباس پناهی و دکتر فریدون شایسته دو تن از کارشناسان و پژوهشگران تاریخی سخنرانان این برنامه بودند. تجار طرفدار انگلیس، علیه روس‌ها  نخستین سخنران این نشست دکتر فریدون شایسته بود. او از پژوهشکده گیلانشناسی و شورای شهر رشت برای برگزاری چنین نشست‌هایی تشکر کرد. موضوع سخنرانی شایسته بورژوا ملاک‌ها در دوران مشروطه بود. او  گفت: در دوران ناصرالدین شاه به دلیل مشکلات مالی تصمیم…

دو سال پیش بود که رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی گیلان خبر از ایجاد خانه موزه مشروطه گیلان با همکاری شهرداری رشت و میراث فرهنگی داد.  منابع مالی این طرح از طریق شهرداری رشت، میراث فرهنگی و کمیته برنامه‌ریزی فرمانداری و مساعدت سازمان مدیریت برنامه‌ و بودجه اختصاص داده می‌شد؛ البته ایجاد این موزه در این مدت با هیچ پیشرفتی همراه نبود. چندی پیش در مراسم آغازین نمایشگاه اسناد بلدیه رشت، حسن اکبری، مجموعه‌دار مشروطه گیلان به گلایه از موانع بر سر راه قرار گرفته برای ایجاد این موزه پرداخته بود. لجبازی‌های شخصی مانع یک موزه…

مردم ایران ازدیرباز برای رفع نیازهای خود از طبیعت استفاده می‌کردند. آسیاب‌های آبی از جمله نمونه‌های کاربردی هستند که در گذشته استفاده از آنها در گیلان بسیار مرسوم بود. بررسی‌های باستان شناسی اداره‌ی کل میراث فرهنگی و گردشگری گیلان درمناطق مختلف استان به شناخت 70 آسیاب قدیمی منجر شده که در متون و اسناد تاریخی ردی از آنها به دست نیامده است. بطوریکه حتی در کتب تاریخی به جا مانده از سیاحان، جهانگردان و تاریخ نویسانی همچون ستوده و رابینو که درخصوص تاریخ گیلان نگاشته شده هیچ اشاره ای به آسیاب‌های آبی و قدیمی نشده است. شاید یکی از…