دو سال پیش بود که رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی گیلان خبر از ایجاد خانه موزه مشروطه گیلان با همکاری شهرداری رشت و میراث فرهنگی داد. منابع مالی این طرح از طریق شهرداری رشت، میراث فرهنگی و کمیته برنامه‌ریزی فرمانداری و مساعدت سازمان مدیریت برنامه و بودجه اختصاص داده می‌شد؛ البته ایجاد این موزه در این مدت با هیچ پیشرفتی همراه نبود. چندی پیش در مراسم آغازین نمایشگاه اسناد بلدیه رشت، حسن اکبری، مجموعه‌دار مشروطه گیلان به گلایه از موانع بر سر راه قرار گرفته برای ایجاد این موزه پرداخته بود.
لجبازی‌های شخصی مانع یک موزه تاریخی
حسن اکبری در این خصوص به مرور گفت: در ابتدا بودجه از طریق شهرداری برای برای مرمت بنای خانه میرزا خلیل رفیع و همچنین خرید اسناد در نظر گرفته شد بود. بازدید، تایید و قیمت‌گذاری این اسناد همگی بر عهده سازمان اسناد و کتابخانه‌ها است. ریاست این سازمان در آن برهه زمانی بر عهده خانم ژاله حساس‌خواه بود که ایشان از سر دلایل شخصی با این اسناد مخالفت می‌کردند. این در حالی است که حتی بودجه‌های بیشتر از طریق آقای دکتر نوبخت و سازمان برنامه و بودجه در اختیار شهرداری گرفته بود که کارهای خرید اسناد انجام بشود اما ایشان دائم در این مسیر سنگ‌اندازی می‌کردند؛ ایشان تاکید داشتند که راه‌اندازی موزه تنها از طریق سازمان اسناد امکان‌پذیر است اما در همه استان‌ها شاهد آن هستیم که همه ارگان‌ها می‌توانند موزه داشته باشند و خانم حساس‌خواه این حرف‌ها را تنها از سر لجبازی شخصی مطرح می‌کردند .
اکبری درباره همکاری سازمان اسناد بعد از مدیریت ژاله حساس‌خواه گفت: بعد از برکناری ایشان گفته می‌شود که مخالفتی با این طرح و خرید اسناد ندارند. در زمان شورای قبلی به خصوص آقایان رسولی و عاقل‌منش تلاش‌هایی برای راه‌اندازی این موزه کردند اما به نتیجه‌ای ختم نشد. مشکل اصلی آن است که سازمان‌ها با هم همکاری نمی‌کنند و در آن بازه زمانی شهرداری رشت شهردار نداشت و توسط سرپرست اداره می‌شد و این امر موجب آن شد که نتوان پیگیری‌های مستمر کرد. علی‌رغم آن که بودجه برای این کار تعیین شده بود اما باز شهرداری زیر بار خرید اسناد نمی‌رفت زیرا خانم حساس‌خواه به شدت با آن مخالفت می‌کردند. سوال من این است که اگر ایجاد موزه تنها از طریق سازمان اسناد امکان‌پذیر است پس چرا شهرداری سایر استان‌ها اقدام به تاسیس موزه می‌کنند؟ اگر این چنین است پس موزه تمام استان‌ها غیر قانونی است. در زمان ریاست آقای حاجی‌پور در شورا نیز پیگیری‌هایی صورت گرفت که نتیجه آن نصب یک تابلو بر سر بنا بود .
اکبری به بیان صحبت‌های خود با علوی شهردار رشت پرداخت و گفت: با آقای علوی نیز صحبت‌هایی داشتم و ایشان تصمیم داشتند تا این طرح را به بخش خصوصی واگذار کنن. حتی به من گفتند که سرمایه‌گذاری کنم اما واقعا چنین چیزی امکان‌پذیر نیست زیرا نه تنها من بلکه هیچ سرمایه‌داری حاضر نیست ده میلیارد در چنین کاری سرمایه‌گذاری کند. اگر من اقدام به تاسیس موزه کنم تمام آن اسناد از بین خواهند رفت زیرا ملک، ملکی خصوصی است. بهترین حالت آن است که شورا و شهرداری با یک دیگر همکاری کنند. من این موضوع را نیز به آقای کارگرنیا هم گفتم اما ایشان به شهرداری و میراث فرهنگی سپردند.
شهرداری رشت؛ نقش اول راه اندازی موزه مشروطه
ژاله حساس خواه مدیر سابق اسناد و کتابخانه ملی گیلان در واکنش به حرف‌های حسن اکبری به مرور گفت: سازمان اسناد استان گیلان اختیار خرید و تصمیم‌گیری در قبال اسناد تاریخی را ندارد. خرید اسناد تاریخی دارای دو مرحله است که در ابتدا اصالت اسناد در استان تایید می‌شود و سپس برای ارزش‌گذاری به تهران می‌رود. اسناد آقای اکبری در گیلان مورد تایید کارشناسان ما واقع شد و به تهران رفت. مشکل از آن جایی شروع شد که قیمت ارائه شده به آقای اکبری در تهران ایشان را راضی نکرد و ایشان شروع جریان‌سازی و برچسب‌زنی در رسانه‌ها کرد. ایشان دائم گفتند که این اسناد را در خارج از کشور خواهند فروخت در حالی که کسی حق چنین کاری ندارد. با این حال ایشان چنین کاری نکردند و اسناد در ایران مانده است.
حساس‌خواه در خصوص این که چرا خانه مشروطه راه‌اندازی نشده این چنین گفت: دلیل عدم فعالیت خانه مشروطه می‌تواند دو دلیل باشد؛ یک آن که سند نداریم و دو آن که راه‌اندازی این موزه تصویب نشده؛ درباره مساله اول باید بگویم که سازمان اسناد مدارک بسیار زیادی دارد که مربوط به دوران مشروطه است و می‌تواند مورد استفاده در موزه باشد اما در قبال خانه مشروطه سازمان اسناد کارهای نیست و مدیریت آن بر عهده شهرداری است. در این اتفاقات من هیچ نقشی ندارم. بودجه سازمان اسناد استان گیلان در سال ۶۰ میلیون تومان است که کفاف خرج‌های ماهانه سازمان را به سختی می‌دهد . سازمان اسناد برای چنین کاری نه می‌تواند دلیل باشد و نه می‌تواند مانع از انجام کاری شود.
او درخصوص مشکلات خانه میرزا خلیل رفیع و نقش شهرداری گفت: تمامی اسناد را شهرداری باید خریداری می‌کرد اما بودجه چنین اتفاقی موجود نبود. آن بنا همچنان سقفش چکه می‌کند و هر سال هزینه زیادی صرف تعمیرات آن می‌شود. اگر قرار است با چنین شرایطی موزه بزنیم تنها می‌تواند برای نمایش باشد که بگوییم موزه افتتاح کرده‌ایم . در زمان اقای حاجی پور به عنوان ریاست شورا این بنا به عنوان خانه مشروطه گیلان نام گذاری شد اما بعد از آن شهرداری هیچ کاری در آن جا انجام نداد.
ژاله حساس‌خواه در پایان صحبت‌های خود در خصوص حسن اکبری و اسناد گفت: آقای اکبری این اسناد را از یک فرد که قبلا عضوی از حکومت وقت بوده خریداری کرده است و برای فروش نزد سازمان اسناد آمد. سازمان اسناد هم طبق روال بعد از تایید اصالت در استان اسناد را راهی تهران کرد و خود آقای اکبری مستقیم با تهران در ارتباط بود و و سازمان اسناد هیچ دخالتی نداشت. چیزی که در انتها متوجه شدیم آن بود که قیمت گفته شده در تهران ایشان را قانع نکرده است.
او افزود: تمام مکاتبات من در این خصوص موجود است. سوال من این است که آقای اکبری اگر خیلی دلسوز است چرا این اسناد را اهدا نمی‌کند؟ خانه مشروطه اگر راه‌اندازی شود همه کمک می‌کنیم تا اسناد و وسایل در آن جا قرار بگیرد .
شهرداری و میراث فرهنگی باید کاری کنند
مهران اشراقی از مجموعه‌داران گیلانی که سابقه همکاری با ژاله حساس خواه و حسن اکبری را دارد در گفت و گو با مرور گفت: مجموعه‌داران مجموعه‌های خود را از سر علاقه جمع‌آوری می‌کنند. اگر مجموعه‌دار این توانایی را داشته باشد با هزینه شخصی و در مکانی که برای خودش است اقدام به برگزاری نمایشگاه می‌کند در غیر این صورت می‌تواند با دولت همکاری کند؛ برای مثال در سال ۹۲ من با همکاری شهرداری موزه میرزا کوچک خان را در خانه میرزا برگزار کردم. موزه در صورتی که آثار درون آن اشیا باشد زیر نظر میراث فرهنگی و در صورتی که اسناد باشد زیر نظر سازمان اسناد است اما در کل مجوز برای موزه را سازمان میراث فرهنگی بخش امور موزه‌ها است.
اشراقی در خصوص مباحث مربوط به حساس‌خواه و اکبری نیز گفت: مجموعه اسناد تاریخی باید توسط سازمان تایید و قیمت‌گذاری شوند؛ اما در این جا سوالی پیش می‌آید که ساختمان بنای موزه مشروطه که باید توسط شهرداری آماده می‌شد آماده بهره‌برداری شد؟ سایر ارگان‌ها کار خودشان را انجام دادند؟ آیا مشکل تنها مربوط به سازمان اسناد بود که خانم حساس‌خواه بخواهد مانع انجام این کار بشود؟
او ادامه داد: در یک بازه زمانی تنها به صورت نمایشی اعلام شد که این خانه افتتاح شده در صورتی که هیچ اتفاقی نیفتاده و تنها یک سر در بر آن زده‌اند .
اشراقی در پایان صحبت‌های خود به اسناد حسن اکبری اشاره کرد و بیان کرد: آقای اکبری در یکی از مصاحبه‌ها اعلام کردند که این اسناد را فروخته و در جایی دیگر گفته‌اند نفروخته‌اند و برای این اسناد مشتری دارند. به نظر من آقای اکبری راه را اشتباه رفته‌اند؛ ایشان ابتدا باید پیگیر راه‌اندازی موزه می‌شدند و بعد از مدتی اسناد خود را برای فروش می‌گذاشتند. همه علاقه داریم چنین اسنادی به ارزان‌ترین قیمت خریداری کنیم و دولت از همه بیشتر علاقه به ارزان خریدن دارد. به‌نظرم اگر مشکل برای راه‌اندازی موزه خانم حساس‌خواه بوده است اکنون پس از دوران مدیریت ایشان این کار باید اتفاق بیفتد.
موزه مشروطه؟ به‌زودی…
اسماعیل حاجی‌پور که در زمان ریاست وی سر در موزه مشروطه بر ورودی بنای میرزا خلیل نصب شده بود در خصوص عدم پیشرفت برای راه‌اندازی موزه مشروطه به مرور گفت: در زمان ریاست من در شورای شهر تمام برنامه‌ریزی‌ها برای راه‌اندازی این موزه صورت گرفته بود. در زمان خریداری این بنا موانع زیادی وجود داشت اما موفق به خرید آن شدیم و بنا را بازسازی کردیم. در آن زمان قرار بود پیگیری‌ها ادامه‌دار باشد و تمام اقدامات اولیه صورت گرفت و مصوبه‌های بسیار زیادی در شورای شه ثبت شد.
حاجی‌پور درباره نقش ژاله حساس‌خواه در راه‌اندازی این موزه نیز گفت: خانم حساس‌خواه نیز برای راه‌اندازی موزه بسیار تلاش کردند و پیگیر بودند. من درجریان مسائل مربوط به اسناد نیستم اما خانم حساس‌خواه مانند بسیار از فرهیختگان گیلان علاقه‌‌مند به راه‌اندازی این موزه بودند. من فکر می‌کنم این موزه به‌زودی راه می‌افتد.
