تموشل؛ خواهرخوانده‌ی سراوان

تموشل؛ سراوان دوم در گیلان است. این نامی است که در چند سال اخیر از سوی فعالین زیست محیطی لاهیجان به تنها دفنگاه زباله‌های شرق گیلان داده شده.

در تموشل نیز بیش از ۳۰ سال است که زباله‌های چند شهر و ۳۰۰ روستای اطراف لاهیجان به روی هم انباشت شده بی آنکه طرح و برنامه‌ای برای ساماندهی و بهسازی آن وجود داشته باشد. به گفته فعالان محیط زیست لاهیجان، سالها بی توجهی به ساماندهی تموشل، بلای سنگین تری از سراوان رشت برای مردم منطقه در پی داشته به طوری که کانال آبیاری شرق گیلان، مزارع و باغات این منطقه بر اثر ورود شیرابه زباله‌ها به شدت آلوده شده‌اند. شیرابه‌ها همچون ماری خزنده مزارع کشاورزی شرق گیلان را می‌بلعد و سلامت و بهداشت محصولات کشاورزی و مردم منطقه را تهدید می‌کند.

در حال حاضر شیرابه زباله تموشل وارد رودخانه و استخر طبیعی همجوار در منطقه شده و از طریق استخر نیز به کانال آبیاری کشاورزی شرق گیلان وارد شده است.

هفته گذشته انتشار فیلمی از ورود شیرابه زباله‌های تموشل به مزارع کشاورزی و کانال آبیاری شرق گیلان، خبر از بروز فاجعه‌ای دیگر در این منطقه داد و بار دیگر نگاه‌ها را متوجه خطرات و تهدیدات زیست محیطی این دفنگاه کرد. این درحالیست که تصفیه خانه شیرابه تموشل مدتهای زیادی است به دلیل آنچه مدیریت پسماد شهرداری لاهیجان از تعمیرات و بروز رسانی در فرایندهای شیمیایی تصفیه خانه خبر داده، عملا رها شده و تصفیه شیرابه‌ در آن انجام نمی‌شود.

ظرفیت تموشل تا ۲ سال آینده

«یاسر شیخان» فعال محیط زیست لاهیجان و مدیرعامل انجمن هم‌اندیشان وهمیاران محیطزیست گیلان با بیان اینکه متأسفانه بعد ازتعیین پهندی بندی طرح جامع مدیریت پسماند گیلان، برای پهنه لاهیجان که شامل سیاهکل و آستانه اشرفیه و ۳۰۰ روستای اطراف است هیچگونه تاسیسات و پردازش تفکیک و کمپوست زباله دیده نشده به مرور گفت: اخیرا طرحی به منظور بهسازی لندفیل تموشل در حال انجام است فقط برای زباله‌های ورودی جدید اجرا می‌شود و برنامه‌ای برای ساماندهی زباله‌های ۳۰ ساله که شیرابه آنها وارد آبهای زیر زمینی و مزارع کشاورزی شده وجود ندارد. در حال حاضر شیرابه تموشل وارد رودخانه و استخر طبیعی همجوار در منطقه شده و از طریق استخر نیز به کانال آبیاری کشاورزی شرق گیلان وارد شده است.

متأسفانه هیچگونه پایش و اطلاعات دقیق علمی از میزان دبی شیرابه که وارد رودخانه می‌شود وجود ندارد و محیط زیست نیز صرفا یکسری برنامه ها‌ی سمبیلک انجام داده است.

این فعال محیط زیستی با اشاره به رها شدگی تصفیه خانه شیرابه که از سالهای قبل در لندفیل احداث شده افزود: اساسا هر گونه اطلاعاتی از چگونگی اجرا و فرایندهای شیمیایی تصفیه شیرابه تموشل توسط شهرداری وجود ندارد و کارایی و عملیات فنی در آن محرمانه نگاه داشته شده است.

شیخان با تأکید به دفن غیر اصولی زباله در تموشل با طرح این سوال که در ۲ سال آینده بعد از تکمیل ظرفیت و تعطیلی دفنگاه تموشل تکلیف زباله‌های شرق گیلان چه می‌شود بیان کرد: متأسفانه طرح و برنامه‌ای برای ساماندهی زباله تولید شده شرق گیلان وجود ندارد این درحالیست که نه تنها آماری از میزان زباله تولیدی این ۳ شهر و زباله‌های روستاهای اطراف وجود ندارد بلکه عملکرد تصفیه خانه از نظر فنی جای سوال دارد.

فعال زیست محیطی لاهیجان با بیان اینکه تاکنون سرمایه گذاری مناسبی در مدیریت پسماند و طرح تفکیک زباله از مبدا در لاهیجان اجرا نشده از عدم موفقیت فعالیت اپلیکیشن به روب و خرید زباله خشک شهروندان توسط شرکت طرف قرارداد با شهرداری خبر داد و اضافه کرد: بر اساس گزارش‌های دریافتی این برنامه موفق نبوده است. در سوی دیگر شهرداری لاهیجان نیز فاقد برنامه مدون و پایدار در مدیریت پسماند است. به طور کلی در فرایندهای تصمیمی گیری و اجرا و پایش مدیریت پسماند لاهیجان شفافیت وجود ندارد.

اقدامات حقوقی محیط زیست بعد از نمونه برداری

در حالیکه فعالین زیست محیطی از تداوم ورود شیرابه دفنگاه تموشل به رودخانه و استخر طبیعی مجاور خبر داده‌اند وعملکرد تصفیه خانه را ناقص و رها شده اعلام کرده‌اند اما «علی امیری» رییس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان لاهیجان هر گونه اقدام حقوقی در این خصوص را نیازمند پایش وکارشناسی از میزان آلودگی تصفیه خانه خاموش دفنگاه تموشل دانست.

 امیری به مرور گفت: بعد از بازدید از منطقه اخطار لازم به شهرداری و پیمانکار داده شده و برای ما نیز وجود مشکل در عملکرد فنی تصفیه خانه محرز شده است اما برای اقدامات حقوقی لازم باید نمونه برداری از شیرابه ورودی به رودخانه انجام شود و بعد از اطمینان از میزان آلودگی از سمت تصفیه خانه ورود کنیم.

توقف تصفیه خانه شیرابه برای تعمیرات

در عین حال به گفته «حمید مولایی نژاد» مدیر پسماند شهرداری لاهیجان به مرور، تصفیه خانه در حال تعمیر و اصلاحات فنی است و دفنگاه نیز در دست ساماندهی قرار دارد تا در آینده زباله‌ها به طور بهداشتی جمع آوری شوند.

وی با تأکید به باقی بودن مدت قرارداد شرکت طرف قرارداد شهرداری در تصفیه خانه وعده داد: تا پایان مدت قرارداد کل شیرابه زباله های۳۰ ساله در دفنگاه جمع آوری شوند!

مولایی نژاد با بیان اینکه ۲ سال از اجرای پروژه ساماندهی دفنگاه تموشل می‌گذرد اظهار کرد: فعلا تصفیه شیرابه تا پایان تعمیرات متوقف است.

شیرابه‌های تموشل ناگهانی وارد آبهای زیر زمینی منطقه نشده‌اند. سالهای زیادی است زباله اینجا انباشت شده و مشکلی که در درازمدت ایجاد شده با اجرای برنامه‌های کوتاه مدت حل نمی‌شود

وی در توضیح عملیات فنی و محرمانه بودن چگونگی تصفیه شیرابه گفت: شیرابه زباله‌های قدیمی تحت فرایندهای شیمیایی به قیر و مایع غلیظی تبدیل شده‌اند که تصفیه آن نیازمند فرمولاسیون شیمیایی متفاوتی است که اصلاحات و تعمیرات فعلی تصفیه خانه در این راستا بوده است. این درحالیست که شیرابه زباله‌های جدید جداگانه تصفیه می‌شود.

مولایی نژاد با تاکید به اینکه شیرابه‌های تموشل ناگهانی وارد آبهای زیر زمینی منطقه نشده‌اند معتقد است: سالهای زیادی است زباله اینجا انباشت شده و مشکلی که در درازمدت ایجاد شده با اجرای برنامه‌های کوتاه مدت حل نمی‌شود. اما نکته مهم اینکه پروژه ساماندهی دفنگاه و تعمیرات تصفیه خانه سرعت بالایی دارد و مشکلات مالی و اعتباری آن نیزرفع شده است. بطوریکه درپایان قرارداد به طور کامل دفنگاه به شکل سلول بهداشتی تبدیل می‌شود. در آینده نزدیک نیز بر اساس طرح جامع مدیریت پسماند استان نیز شهرهای لاهیجان، سیاهکل و آستانه در یک پهنه دیده شده‌اند که قرار است زباله‌های تولیدی در یکی از این سه شهر کمپوست شده و ریجکت آن به تموشل وارد شود.

مدیر پسماند شهرداری لاهیجان همچنین از نبود آمار و اطلاعات از میزان کاهش زباله ورودی روستاهای اطراف لاهیجان به دفنگاه تموشل خبر داد و اظهار کرد: بعد از اجرایی شدن طرح مپ و لزوم کمپوست زباله‌های روستایی به منظور کاهش زباله، هیچ آماری از از میزان کاهش زباله روستایی از سوی بخشداری ارایه نشده است.

درعین حال که فعال زیست محیطی لاهیجان از ناموفق بودن طرح تفکیک زباله در شهر لاهیجان خبر داده اما مولایی نژاد تأکید دارد؛ آمارها، از افزایش جمع آوری زباله خشک و همکاری مردمی در فروش به این اپلیکیشن حاکی است.

 لازم به ذکر است بر اساس آمارهای شهرداری لاهیجان، روزانه ۱۸۰ الی ۲۰۰ تن زباله از شهرها و روستاهای اطراف به دفنگاه تموشل وارد می‌شود که ازاین میزان ۸۰ تن زباله مربوط به شهر لاهیجان است.

اردیبهشت ماه گذشته بود که بعد ازاعلام تعطیلی قریب الوقع دفنگاه زباله سراوان رشت و احتمال انتقال زباله‌های رشت به رودبار یا تموشل، دادستان لاهیجان در دستوری ورود هر گونه زباله از سایر شهرهای استان به تموشل لاهیجان را ممنوع اعلام کرده بود.

«ابراهیم انصاری» دادستان لاهیجان گفته بود:« به دلیل این که مرکز دفن تموشل ظرفیت لازم برای دفن پسماند خود شهرستان لاهیجان را در آینده ندارد، لذا در راستای جلوگیری از هر گونه مسائل ومشکلات مرتبط با دفن پسماند و همچنین موضوع‌های مرتبط با محیط زیست و سلامت مردم منطقه و نیز موضوع‌های اجتماعی، در راستای ماده ۲.۵ از دستورالعمل نظارت و پیگیری حقوق عامه دستور جلوگیری از ورود زباله سایر شهرهای استان به مرکز دفن زباله لاهیجان صادر شده است.»