بارها و بارها در سالهای اخیر بر اهمیت اتصال ریلی رشت- انزلی از سوی مسوولان و کارشناسان تاکید شده، اما قطار هنوز به انزلی نرسیده است. عملیات اجرایی راه‌آهن قزوین- رشت- انزلی روز هشتم مهرماه سال ۱۳۸۱ با حضور رییس‌جمهور وقت ایران آغاز شد و سرانجام نیمه‌ی اسفند سال ۱۳۹۷ بخشی از این پروژه یعنی اتصال ریلی قزوین – رشت به بهره‌برداری رسید. ایجاد این زیرساخت بارقه‌ای از امید در گیلان برافروخت اما آنچه که در خصوص این خط آهن حائز اهمیت بسیار بوده، اتصال به انزلی و نقش آن در ترانزیت کالاست که در همین راستا ادامه طرح در الویت قرار گرفت. البته اجرای پروژه در منطقه‌ی پیربازار با توجه به ملاحظات زیست محیطی تالاب انزلی با ممانعت سازمان محیط زیست مواجه شد و تصمیم به تغییر مسیر این خط ریلی از انزلی به بندر کاسپین در منطقه آزاد انزلی گرفته شد و همین امر به کاهش ۵ کیلومتری مسیر انجامید، اما این کاهش مسافت هم سبب نشد تا این اتصال ریلی مطابق با وعده‌های عنوان شده، تحقق یابد.
وعده‌هایی که محقق نشد
۲۳ فروزدین سال ۱۳۹۸ معاون رییس‌جمهور وقت «محمدباقر نوبخت» در جریان بازدید از ایستگاه راه آهن رشت، با تأکید بر اهمیت اتصال این خط ریلی به دریای خزر و همچنین آستارا گفت: در سال آینده باید با قطار به انزلی سفر کنیم.
و باز مرداد ماه سال ۱۴۰۰ «محمد اسلامی» وزیر راه و شهرسازی وقت، در حاشیه‌ی بازدید از پروژه‌ی قطعه‌ی راه آهن رشت- کاسپین اعلام کرد: از لحاظ زیرسازی این پروژه پیشرفت ۸۰ درصدی داشته و انتظار می‌رود تا قبل از زمستان به بهره‌برداری برسد.
گفتنی است، استاندار گیلان ۱۱ اسفند ماه سال گذشته با بیان این که بعد از معضل پسماند در گیلان، مهم‌ترین موضوع عمرانی استان تکمیل ۳۶ کیلومتر باقیمانده‌ی راه آهن رشت – کاسپین و آزاد راه رشت- قزوین در محدوده‌ی منجیل است، اعلام کرد: مشکلی در تأمین اعتبار این پروژه ها نداریم و اعتبارات بصورت نقدی تخصیص می‌یابد.
«اسدالله عباسی» تاکید کرد: در محل اجرای این پروژه‌ها تابلوهای روزشمار و درصد پیشرفت نصب شود تا همه در جریان پیشرفت کار قرار بگیرند. وی همچنین به معاون عمرانی استانداری تکلیف کرد تا روزانه و هفتگی پیشرفت این طرح‌ها را گزارش دهد.
چند روز بعد یعنی ۱۴ اسفند سال ۱۴۰۰ «علی اکبر مردی»، مدیرکل وقت اداره کل ساخت و توسعه راه آهن منطقه ۲ شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور اعلام کرد که بخش رشت- کاسپین از پروژه‌ی خط آهن گیلان در صورت تامین اعتبار، شهریور ماه سال ۱۴۰۱ قابل بهره برداری خواهد بود.
راه آهن رشت- کاسپین آخرین حلقه‌ی مفقوده کریدور ریلی شمال- جنوب در کنار راه آهن رشت- آستاراست.
و اما در روزهای اخیر موعد اعلام شده از «شهریور امسال» به «امسال » تغییر یافت. بدین ترتیب که «عباس خطیبی» معاون ساخت و توسعه‌ی راه آهن، بنادر و فرودگاه‌ها، روز ۳۱ فروردین ۱۴۰۱ اظهار داشت: با توجه به این که عملیات زیرسازی این محور ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و کل پروژه نیز ۶۸ درصد پیشرفت در عملیات اجرایی دارد، در صورت تأمین منابع مورد نیاز این محور ریلی مهم امسال افتتاح می‌شود.
وی راه آهن رشت- کاسپین را آخرین حلقه‌ی مفقوده کریدور ریلی شمال- جنوب در کنار راه آهن رشت- آستارا دانست و گفت: با توجه به اهمیت این مسیر ریلی در بعد ملی و بین المللی در سفر استانی سال گذشته رئیس جمهور، جز مصوبات سفر قرار گرفت و مقرر شد ۶۵۰۰ میلیارد ریال اعتبار به پروژه تخصیص یابد.
وی در ادامه یادآور شد: از مصوبات سفر رئیس جمهور تاکنون ۲ هزار میلیارد ریال آن ابلاغ شده است.
خطیبی پیشرفت عملیات روسازی در این پروژه را ۳۴ درصد اعلام کرد و گفت: این محور ریلی ۳۵ کیلومتر است که تاکنون عملیات ریل‌گذاری، بالاست‌ریزی و رلواژ اول در ۱۱ کیلومتر مسیر تکمیل شده است.
این مقام مسوول عملیات اجرایی در این پروژه را در دو بخش نسبت به سایر محورها متفاوت اعلام کرد و گفت: رفع معارض در این پروژه با توجه به ارزش بالای زمین‌های کشاورزی، باغات و مستحدثات، تثبیت زمین‌های باتلاقی و شالیکاری سختی‌های خاص خودش را دارد و از سوی دیگر کمبود مصالح خاکی برای عملیات خاکریزی با توجه به عدم وجود معادن قابل وصول کار را نسبت به سایر پروژه‌ها متفاوت کرده است.
خطیبی همچنین درباره‌ی مشارکت بندر کاسپین در ساخت راه آهن رشت- کاسپین اظهار داشت: تعهدات بندر کاسپین طبق مصوبه‌ی هیات دولت، عدد بسیار ناچیزی از هزینه‌های پروژه را در بر می‌گیرد که با توجه به پیگیری‌های متعدد هنوز به طور کامل اجرایی نشده است.
تعهدات منطقه آزاد انزلی
وضعیت پیشرفت پروژه و تعهدات منطقه آزاد انزلی در تحقق این اتصال ریلی موضوعی است که «مهدی کاظمیان» سخنگوی سازمان منطقه آزاد انزلی، درباره‌اش به مرور گفت: همان گونه که مستحضر هستید مسیر راه‌آهن ایستگاه پیربازار به اسکله‌ی مجتمع بندری کاسپین نزدیک به ۳۷ کیلومتر است که حدود ۱۰ کیلومتر از این مسیر در محدوده‌ی منطقه آزاد انزلی واقع شده است. و اما در خصوص میزان پیشرفت این طرح ملی در قطعه‌ی منطقه آزاد انزلی؛ تملک اراضی و زیرسازی‌های لازم جهت نصب ریل راه آهن انجام شده و تحویل شرکت زیرساخت وزارت راه و شهرسازی شده و سازه‌ی سینی دوار که محل اتصال لوکوموتیو با اسلکه و کشتی است نیز تا پایان خرداد ماه سال جاری تکمیل و تحویل شرکت مزبور می‌شود.
با بهره‌برداری از طرح ملی اتصال منطقه آزاد انزلی به خط ریل سراسری به دلیل وصل شدن استان گیلان به استان‌های جنوبی کشور، شاهد تکمیل زیرساخت‌های ترانزیتی، جهت بهره‌برداری و فعال‌سازی کریدور شمال- جنوب خواهیم بود و امکان ترانزیت کالا مابین کشورهای اوراسیا و جنوب خلیج فارس نیز فرآهم می شود؛ این دو موضوع می‌تواند علاوه بر افزایش میزان درآمدهای ارزی کشور، زمینه‌ی رونق فضای کسب و کارهای مرتبط با حوزه‌ی ترانزیت، حمل و نقل و لجستیک را در سطح استان پدید آورد.
وی افزود: از سوی دیگر این سازمان مسوولیت تأمین هزینه‌ی ۴۵ میلیارد تومان از مجموع این طرح ملی را برعهده داشته که ۳۵ میلیارد تومان آن تودیع شده است. همچنین لازم به ذکر است که در راستای همکاری معاونت فنی و عمرانی این سازمان با مجری طرح و وزارت راه و شهرسازی، تعداد پل‌های در نظر گرفته شده در محدوده‌ی این منطقه، با اجرای مهندسی مجدد از سه دهنه به یک دهنه پل کاهش پیدا کرد و این رویکردی است که کاهش هزینه مجموع طرح را به همراه داشته است.
کاظمیان در باره‌ی دلایل تاخیر در روند اجرای پروژه گفت: براساس تفاهم‌نامه‌ی منعقده میان این سازمان و شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور که اسفندماه سال ۱۳۹۷ و در جریان سفر رییس جمهور و هیأت دولت دوازدهم به استان گیلان منعقد شد، سازمان منطقه آزاد انزلی، تعهدات خود را شاملِ آزادسازی اراضی، ایجاد زیرساخت، تأمین هزینه‌ی مالی ۴۵ میلیارد تومانی و ساخت سینی دوار را یا به انجام رسانده و یا در آینده‌ی نزدیک تحویل شرکت مذکور می‌دهد، بی‌تردید این سازمان مسوولیت سازمانی در خصوص دلایل تأخیر پروژه مزبور ندارد؛ اما در این میان می‌توان به مواردی چون مباحث بودجه‌ای، زمان‌بر بودن آزاد سازی اراضی کشاورزی مسیر احداث ریل و شرایط آب و هوایی استان که مقطع زمانی پایان شهریور تا فروردین ماه را برای اجرای طرح های عمرانی سخت می کند به عنوان دلایل این تأخیر برشمرد.
وی در ادامه یادآور شد: در این میان نکته حائز اهمیت اینکه به دلیل مسوولیت واشراف؛ پاسخگویی اصلی و فنی دلایل تأخیر در بهره‌برداری از طرح ملی اتصال راه آهن به منطقه آزاد انزلی برعهده وزارت راه و شهرسازی است.
کاظمیان در پایان اظهار کرد: با بهره‌برداری از طرح ملی اتصال منطقه آزاد انزلی به خط ریل سراسری به دلیل وصل شدن استان گیلان به استان‌های جنوبی کشور، شاهد تکمیل زیرساخت‌های ترانزیتی، جهت بهره‌برداری و فعال‌سازی کریدور شمال- جنوب خواهیم بود و امکان ترانزیت کالا مابین کشورهای اوراسیا و جنوب خلیج فارس نیز فراهم می شود؛ این دو موضوع می‌تواند علاوه بر افزایش میزان درآمدهای ارزی کشور، زمینه‌ی رونق فضای کسب و کارهای مرتبط با حوزه‌ی ترانزیت، حمل و نقل و لجستیک را در سطح استان پدید آورد.
وزارت راه باید مظیع دستورات رییس جهور باشد !!! وقتی تصویب شد که ۶۰۰ میلیارد تومان برای ۱۴۰۱ برای راه آهن رشت انزلی واریز شود !!! چرا اینقدر بازی درمی آورند !!!!