نامزدهای دقیقه نود؛ خواب آشفته مجلس و دولت

در نخستین هفته‌های پس از تعطیلات نوروز و آخرین ماه‌های باقیمانده دولت دوم حسن روحانی، تکاپوی مقامات دولتی و نمایندگان مجلس برای اخذ تتمه اعتبارات و تسریع در پیشبرد پروژه‌های زیرساختی استان ابعاد تازه‌ای به خود گرفت.

طی هفته‌های منتهی به پایان سال ۹۹ و دو هفته نخست فروردین ماه، محمدباقر نوبخت رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور با بازدیدهای مکرر از پروژه‌های ریلی ـ جاده‌ای استان، فشار و اصرار به اتمام دو پروژه مهم راهی (آزاد راه منجیل ـ رودبار) و ریلی (رشت ـ پیربازار ـ کاسپین) را در اولویت کاری برنامه‌های خود قرار داد. در کنار آن، فشار برای نصب یکی از مدیران استانی در جایگاه مدیرعاملی سازمان منطقه آزاد انزلی پس از برکناری غیرمننتظره محمدولی روزبهان، این روزها به یکی از مباحث مهم روز مدیران استان تبدیل شده است. از سوی دیگر، پافشاری احمد دنیامالی نماینده مردم انزلی بر ابقای سیدمهدی نقوی ـ سرپرست کنونی ـ و یارگیری بخشی از مدیران این سازمان، گروه‌ها و انجمن‌ها و حمایت رسانه‌های مجازی نزدیک به جریان‌های محلی شهر انزلی، این بار وارد دور تندتری شده است. با اینهمه ۷۰ روز پس از برکناری محمدولی روزبهان، زورآزمایی سیاسی پیرامون مدیریت عالی این سازمان افزایش یافته و به نظر می‌رسد که طرفین پیش از آن که عزل و نصب‌ها را براساس معیاری بر کارآمدی، شایسته سالاری و توانمندی کارآزمایی کنند، اغلب براساس ملاحظات سیاسی و پیوندهای قومی ـ محلی پیش می‌برند. با اینهمه، آنچه در یکسال اخیر به وضوح خود را نشان داده، ظهور یک خیز ناسیونالیسم محلی در جهت احقاق حق ـ احیانا از دست رفته ـ و تشدید آن در جایگاه برتر و رفیع‌تر از آنچه که در گذشته بوده است.

حضور رئیس کمیسیون عمران که به منظور آخرین پیشرفت ها از پروژه های مجتمع بندری، تصفیه خانه و کنار گذر شهر انزلی صورت می گرفت، بیش از آنکه یک بازدید ادواری و برنامه ریزی شده یک عضو پرنفوذ مجلس شورای اسلامی بوده باشد احیانا بیشتر به منزله یارگیری و حساب کشی از مدیران استانی و تحت فشار قرار دادن دستگاههای دولتی کشور صورت می گرفت.

بازدید محمدرضا رضایی کوچی رییس کمیسیون عمران مجلس، خیرالله خادمی مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه، حمیدرضا جانباز مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب، به همراه محمد راستاد مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی از پروژه‌های عمرانی، ریلی و بندری شهر انزلی در هفته گذشته بار دیگر در کنار تحت فشار گذاشتن مدیران استانی، شکاف‌ها و فاصله‌های مدیران دولتی و استانی را آشکار و عمیق‌تر کرده است.

حضور رییس کمیسیون عمران که به منظور آخرین پیشرفت‌ها از پروژه‌های مجتمع بندری، تصفیه خانه و کنار گذر شهر انزلی صورت می‌گرفت، بیش از آنکه یک بازدید ادواری و برنامه ریزی شده یک عضو پرنفوذ مجلس شورای اسلامی بوده باشد احیانا بیشتر به منزله یارگیری و حساب کشی از مدیران استانی و تحت فشار قرار دادن دستگاه‌های دولتی کشور صورت می‌گرفت.

این یارگیری که با چراغ سبز نماینده بندر انزلی خود را عیان کرد، بیش از آنکه خاستگاه استانی داشته باشد احیانا به سهم خواهی‌های مجلس در دولت آینده نیز مرتبط می‌شود. از آنجا که مجلس همواره در جابجایی مدیران دولتی در سطوح مختلف نقش مؤثری ایفا می‌کند این بازدیدها در کنار پیگیری مطالبات مردمی شهرها، این گمانه را تقویت می‌کند که مجلس در آینده برای پست‌های کلیدی دولت جانمایی‌هایی جدیدی دارد.

 ۸۰  درصد از ظرفیت بندر انزلی بلاستفاده مانده است

 یکی از مهمترین واکنش‌های هفته گذشته در دیدار نمایندگان کمیسیون عمران در بندر انزلی، دیدارهای رضایی کوچی بود که انعکاس قابل ملاحظه‌ای در رسانه‌ها داشت. رضایی کوچی که به همراه احمد دنیامالی نماینده مردم انزلی از پروژه‌های زیرساختی و توانمندی های مجتمع بندری انزلی، کنارگذر و تصفیه خانه فاضلاب شهر انزلی بازدید می‌کرد به پروژه راه آهن پیربازار ـ منطقه آزاد انزلی اشاره کرد و گفت: «نقطه پایانی این پروژه به بندر انزلی ختم خواهد  شد که با توجه به بازدید اخیر، سرعت کار قابل قبول بود اما به لحاظ منابع مالی لازم است این پروژه تقویت شود و سرعت کار افزایش یابد تا هرچه سریعتر بندر انزلی را به شبکه ریلی کشور متصل کنیم.»

رییس کمیسیون عمران مجلس به فعالیت بندرگاه انزلی اشاره کرد که سالهاست در مدیریت‌های گذشته و حال سرمایه گذاری کلانی در حوزه‌های زیرساختی انجام گرفته اما تاکنون بهره برداری مناسبی از آن نشده است. او در این دیدار گفت: این بندرگاه زیرساخت‌های لازم برای صادرات و واردات را دارد ولی در حال حاضر تنها از ۲۰ درصد این ظرفیت استفاده می‌شود که بخشی از این مشکلات به دیپلماسی اقتصادی کشورهای همسایه باز می‌گردد که باید در زمینه صادرات و مناسبات اقتصادی با این همسایه‌ها وارد گفت وگو شویم و بیشتر از این ظرفیت استفاده کنیم.»

در سال‌های اخیر عمدتا در دوران مدیریت سیدعلی نعیمی، حسین چراغی و حمیدرضا آبایی این بندرگاه سرمایه گذاری‌های کلانی در حوزه گردشگری دریایی، احداث پایانه غلات و اسکله‌های جدید به انجام رسانده که چندان برای بهره برداری آن کارسازی نشده است. در کنار کاهش آب دریای خزر در سال‌های اخیر، نبود مدل‌های کسب و کار مناسب در بندرگاه انزلی، این بندر با رکود نسبی مواجه شده، به نحوی که نسبت به دهه ۸۰ و اوایل دهه ۹۰ حجم بار به یک چهارم تقلیل یافته است.

پروژه ریلی رشت ـ کاسپین در اولویت اجرایی است

در بخش دیگری از این بازدیدها، تمرکز مقامات دولتی، روی اتمام پروژه ریلی رشت ـ بندر کاسپین ـ بندر انزلی بود. راه آهن رشت ـ انزلی با هدف احداث کریدور ریلی جدید به منظور صادرات و واردات کشور و ترانزیت کالا از مناطق شمالی کشور به خلیج فارس و آب‌های آزاد بین المللی نقش مهمی در تکمیل کریدور شمال ـ جنوب کشور خواهد داشت. بر این اساس، دولت تلاش زیادی از خود بروز داده که این پروژه تا پایان دولت دوم روحانی به اتمام برسد که بخشی از ظرفیت‌های جنوب ایران از طریق تجارت بخش شمالی کشور تسهیل شود.

خیرالله خادمی مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه در بازدید از پروژه ریلی پیربازار ـ کاسپین اظهار کرد: راه آهن رشت ـ انزلی به طول ۴۱ کیلومتر در دو قطعه در حال اجرا است که در حال حاضر با توجه به مصوبه هیأت وزیران و ضرورت حفظ محیط زیست تالاب انزلی اولویت اجرایی پروژه رشت ـ پیربازار ـ کاسپین به طول ۳۵ کیلومتر در قالب پروژه‌های جهش تولید پیش بینی شده است.

خادمی پیشرفت زیرسازی این محور را ۶۳ درصد اعلام کرد و گفت: هم اکنون قطعه ۶ با پیشرفت فیزیکی ۸۳ درصد در بخش زیرسازی و قطعه ۷ با پیشرفت فیزیکی ۵۰ درصد در بخش زیرسازی در حال اجرا است.

آنچه که در ورای این بازدیدها در جریان بود، حضور همزمان رئیس، نائب رئیس کمیسیون عمران مجلس و روسای کمیته های تخصصی به همراه معاونین وزرای راه و نیرو در سه حوزه ساخت، ابفا و بنادر و دریانوردی آنهم منحصرا در جهت رفع و رجوع معضلات شهرستان انزلی نشانه توانمندی و قدرت لابی گری سیاسی دنیامالی نماینده مردم انزلی بود.

وی افزود: در حال حاضر پیشرفت فیزیکی روسازی محور ۱۳ درصد است و ۷ کیلومتر از مسیر با استفاده از ریل‌های تهیه شده از کارخانه ذوب آهن اصفهان ریل گذاری شده است.

وی اعتبار این مسیر ریلی را ۸۰۰ میلیارد تومان اعلام کرد و گفت: به منظور تکمیل این محور بیش از ۳۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز است که ۱۰۰ میلیارد آن پرداخت شده است.

موافقان و مخالفان؛ کدامیک منافع استان را تامین می کنند؟

اما پشت همه این تلاش ها، آنچه که در ورای این بازدیدها در جریان بود، حضور همزمان رییس، نائب رییس کمیسیون عمران مجلس و روسای کمیته‌های تخصصی بهمراه معاونین وزارت راه و نیرو در سه حوزه ساخت، آبفا و بنادر و دریانوردی آنهم منحصرا برای رفع و رجوع معضلات شهرستان انزلی نشانه توانمندی و قدرت لابی گری سیاسی دنیامالی نماینده مردم انزلی بود که در راستای ارتقاء جایگاه بندر انزلی و تثبیت موقعیت سرپرست منطقه آزاد و پیشبرد پروژه‌های ناتمام از جمله پروژه کنارگذر و موانع زیست محیطی تالاب انزلی جهت امتداد راه آهن و تصفیه خانه شهر انزلی بود که چنانچه ایشان با همین ضرباهنگ پیش رود شاید بتواند تا پایان دوره نمایندگی خود، بخش قابل ملاحظه‌ای از کاستی‌ها و کمبودهای دوره حسن خسته بند را جبران کند.

اما آنچه که بیش از پروژه‌ها و بازدیدها خودنمایی می‌کرد واکنش تند دنیامالی نسبت به دخالت ربیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی جهت انتصاب قریب الوقوع یکی از مدیران استان در جایگاه مدیرعامل آینده سازمان منطقه آزاد انزلی کشور بود که به نظر پس از عزل نابهنگام محمد ولی روزبهان، دوباره خود را در جدال بین مجلس و دولت به نمایش می‌گذاشت.

چند روز پس از آنکه نام‌های علی اکبر اوسط مقدم معاون عمرانی و آرش فرزام صفت معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری گیلان ـ احیانا گزینه احتمالی نمایندگان گیلان و محمدباقر نوبخت ـ برای سکانداری سازمان منطقه آزاد انزلی به رسانه‌ها راه یافت، احمد دنیامالی در پاسخ به این پنهانکاری و اعمال نفوذ رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی در بیانیه‌ای مخالفت خود را نسبت به گزینه‌های احتمالی در دفاع از سرپرست فعلی سازمان منطقه آزاد آشکار کرد: «شأن مدیرعاملی سازمان منطقه آزاد انزلی در سال پانزدهم فعالیت خود مدیری با سابقه فعالیت در مناطق آزاد می‌باشد نه عزیزی که در محدوده جغرافیای مدیریتی استانی فعالیت می‌کند، چرا که با توجه به راهبردهای سیاست خارجی ایران در ارتباط با اوراسیا و چین، این منطقه و استان گیلان از نقش و ظرفیت‌های بی‌نظیری برای کشورمان در آینده نزدیک برخوردار می‌باشند.» او در بخش دیگری از این بیانیه تأکید کرد: «تغییر سه باره مدیرعامل به منظور سرعت بخشیدن به پروژه عمرانی اتصال این منطقه به خط ریل سراسری، که ظرف دو سال گذشته در عمل کمتر از ۲۰ درصد پیشرفت فیزیکی نداشته، ولی ظرف دو ماه با تغییر مدل اجرای پروژه از سوی نقوی، به بیش از ۴۰ درصد، آنهم فقط در قطعه محدوده منطقه رسیده، در واقع در تخالف با ادعای مطرح شده جهت سرعت بخشیدن به پروژه مزبور می‌باشد، به عبارتی چگونه ظرف سه ماهه می‌توان پل ساخت، زیرسازی، روسازی و ریل‌گذاری کرد.»

احمد دنیامالی افزود: تغییر مدیریت منطقه آزاد انزلی یعنی ضربه زدن به تعامل سازمان و فعالین بخش خصوصی که در قالب حمایت و همکاری دو جانبه ظرف دو ماهه گذشته بازتعریف شده، در نتیجه از دولت تدبیر و امید در آخرین روزهای خدمت خود، مجدانه توجه به دغدغه‌های مردم و مجاهدین اقتصادی کشورمان در عرصه جنگ اقتصادی کنونی، را خواستارم.»

همزمان و همسو با نماینده مردم انزلی، انجمن سرمایه گذاران و کارآفرینان منطقه آزاد انزلی نیز در دفاع از سرپرست فعلی، اطلاعیه‌ای به این منظور صادر کرد که در بخشی از آن آورده است: «از حدود سه ماه قبل که جناب آقای سیدمهدی نقوی از پرسنل کاردان سازمان به عنوان سرپرست منطقه مشغول به کار شده‌اند و نصب مدیران بومی درون سازمانی بارقه‌ای از امید و تحرکی در امور منطقه ایجاد شده است که متأسفانه مجددا زمزمه جابجایی و انتصاب شخص دیگری آن هم از مجموعه استانداری استان به گوش می‌رسد که در بین عام مطرح است. ورود و نفوذ جناب نوبخت و تکرار انتصاب با گرایش‌های خاص و… صورت می‌پذیرد که اگر این امر هم انجام شود با توجه به انتخابات ریاست جمهوری ـ علی رغم اینکه چه کسی رییس جمهور منتخب مردم باشد ـ در مدت کوتاه دیگر مجددا سازمان دچار تغییر و تحولات و رخوت خواهد شد. لذا تعدادی از سرمایه گذاران و تولید کنندگان منطقه ضمن اعتراض شدید به اینگونه برخوردهای نسنجیده و غیرحرفه‌ای اعلام نموده‌اند، در صورتی که با اینگونه اعمال نفوذها و باندها مجددا تغییر مدیریت سازمان انجام گیرد اقدام به تعطیلی و تعدیل و حذف نیرو خواهند نمود چون در این شرایط کار نکردن بهتر از تحمل و زیان‌های دیگر خواهد بود.»

واقعیت آن است نه مدیرعامل سابق، نه سرپرست فعلی، نه معاونین استاندار، به رغم خوشنامی و نیکنامی، هیچکدام تاکنون یک بنگاه اقتصادی ۱۰ نفره را مدیریت نکرده اند. مدیریت بر چنین سازمانی که با میلیاردها دلار سرمایه ملی و مردمی بنا شده آنهم طی سال های اخیر سه برابر از ظرفیت خود نیروی متخصص و غیرمتخصص جذب کرده، مدیریت سهل و آسانی نیست.

پیش از این، بخشی از کسبه و فروشگاه‌های مجتمع تجاری منطقه آزاد انزلی در حمایت از مدیریت دو ماهه نقوی، با تهیه طوماری به رییس جمهور، در جهت تثبیت او گامی هرچند پنهان و ناآشنا برداشتند که چندان در رویه مطبوعات مرسوم نبود.

اما واقعیت آن است نه مدیرعامل سابق، نه سرپرست فعلی، نه معاونین استاندار، به رغم خوشنامی و نیکنامی، هیچکدام تاکنون یک بنگاه اقتصادی ۱۰ نفره را مدیریت نکرده‌اند. مدیریت بر چنین سازمانی که با میلیاردها دلار سرمایه ملی و مردمی که طی سال‌های اخیر سه برابر از ظرفیت خود نیروی متخصص و غیرمتخصص جذب کرده، مدیریت سهل و آسانی نیست. خاصه آنکه، با کمترین بهره وری و بالاترین ظرفیت های زیرساختی هنوز به فروش اراضی و حمایت فروشگاه های ورزشی و کافی شاپ های ساحلی دلگرم شده است. این یکی از آفت های بزرگ توسعه نیافتگی استان است.

تاسف بار آنکه، نماینده محترم شهر انزلی به رغم مدیریت بی حاشیه و پرآوازه او در سازمان بنادر و دریانوردی، هم اکنون مدافع مدیری است که بیش از سه ماه تجربه مدیریت عالی ندارد؛ ماه‌هایی که یا دچار کرونا بوده ایم یا به تعطیلات نوروزی رفته ایم. بنابراین سخن از پیشرفت ۶۰ درصدی ـ آنهم یکی از مهمترین پروژه‌های استان ـ از آن نوع خواب‌های آشفته ایست که آیندگان تعبیر آن را خواهند یافت.

شایسته است زعمای امور به یاد داشته باشند که دریای خزر و زیرساخت‌های بندری ـ ریلی یک ثروت و سرمایه ملی است و محدود به شهر و روستای کناره آن نیست. این را نسل حاضر از گذشتگان خود به ارث برده و باید به اهلش بسپارند تا آیندگان در مزار ما به لعن و نفرین نگذرانند.

لاجرم، این نوع دفاع را باید ضمیمه کنیم به حمایت بی چون و چرای انجمن سرمایه گذاران و کارآفرینان منطقه آزاد انزلی از سرپرست فعلی و همچنین حمایت بی سروصدای برخی از نمایندگان گیلان و منویات ناپیدای رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور از معاونین استاندار گیلان به عنوان گزینه‌های مناسب مدیریت عالی منطقه آزاد انزلی، همه بزرگراهیست به ناکجاآباد وطنی.

شایسته است زعمای امور به یاد داشته باشند که دریای خزر و زیرساخت‌های بندری ـ ریلی یک ثروت و سرمایه ملی است و محدود به شهر و روستای کناره آن نیست. این را نسل حاضر از گذشتگان خود به ارث برده و باید به اهلش بسپارند تا آیندگان در مزار ما به لعن و نفرین نگذرانند.