تعطیلات، گردشگری، ترافیک، گیلان؛
ظرفیت تحمل، مفهوم مغفول‌مانده گردشگری گیلان
در تعطیلات منتهی به هفته سوم شهریورماه، جدای از ثبت تردد بیش از ۸۵۰ هزار خودرو و اخبار ترافیک ۴۵ کیلومتری گردنه هیران و ۲۹ کیلومتری جاده تهران، خبر حداقل دو نزاع منجر به مرگ بین مسافران و افراد محلی نیز منتشر شد؛ اخباری که در کنار حوادث و نزاع‌های منتشرنشده نگران‌کننده است.
ظرفیت قابل‌تحمل، حداکثر میزان ساخت‌وساز، بهره‌برداری، رشد یا تغییراتی است که یک محل یا سایت گردشگری می‌تواند بدون تغییر در امکانات فیزیکی، ماهیت جامعه اجتماعی، وضعیت اقتصاد محلی و بدون کاهش تجربه بازدیدکنندگان تحمل کند. مفهوم ظرفیت قابل‌تحمل با موضوع منابع طبیعی و محیط‌زیست رابطه‌ای تنگاتنگ دارد.
نحوه و میزان استفاده گردشگران از یک مقصد و شرایط محیطی آن، تعداد بازدیدکنندگان و میزان تاثیر بر محیط، از نظر خاک، پوشش گیاهی و نیز پیامدهای اجتماعی حضور گردشگران، همگی متغیرهای مهمی در این موضوع‌اند. هرچه تعداد افراد بازدیدکننده بیشتر باشد، نه‌تنها محیط طبیعی، بلکه کیفیت بازدید نیز تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد.
ازاین‌رو، مسئله استانداردهای قابل‌قبول در خصوص ظرفیت تحمل سخت و پیچیده است؛ چراکه تعیین میزان مجاز تغییرات در محیط آسان نیست و به توافق مشخصی نیاز دارد. سازمان جهانی گردشگری، ظرفیت تحمل گردشگری را این‌گونه تعریف کرده است:
«حداکثر تعداد افرادی که می‌توانند در یک دوره زمانی معین از یک مکان بازدید کنند، به‌گونه‌ای که ویژگی‌های محیطی، فیزیکی، اقتصادی و اجتماعی-فرهنگی محلی به‌خطر نیفتد و رضایت گردشگران کاهش پیدا نکند.»
منظور از ظرفیت‌پذیرش یک منطقه گردشگرپذیر، تعداد گردشگرانی است که آن منطقه می‌تواند در یک بازه زمانی مشخص (روز، ماه، سال) بپذیرد. این ظرفیت به وسعت و توپوگرافی منطقه، نوع خاک، نحوه رفتار جانوری، میزان و کیفیت تسهیلات گردشگری موجود در منطقه بستگی دارد.
مرگ یک نفر در فومن بر اثر نزاع دسته‌جمعی و درگذشت یک مادر باردار در تالش، دو رویدادی بودند که اخبار آن‌ها منتشر شد.
در کنار تلاش سرمایه‌گذاران بازار مسکن و بلندمرتبه‌سازی برای تبدیل گیلان به بیابانی جدید، به‌دلیل پخش‌نشدن حجم مسافر ورودی به گیلان، تقریبا در تمام تعطیلات سال، به‌ویژه در ایام شهریور، به‌جای توزیع مناسب گردشگری در سطح روزهای تابستان، شاهد تجمیع آنان در ایام خاص هستیم.
نبود زیرساخت، ضعف امکانات اقامتگاهی، کمبود مایحتاج روزانه مردم محلی و تولد انبوه زباله تنها مشکلات این ایام نیست. درگیری‌های قومی، نزاع‌های دسته‌جمعی، آسیب به اموال عمومی و خصوصی و اکنون مرگ، حاصل این سفرهاست.
متولیان امر نه‌تنها هیچ برنامه‌ای برای میزبانی از حجم مسافر و بهره‌گیری از پتانسیل اقتصادی گردشگری ندارند، بلکه به‌نظر می‌رسد به‌دلیل تفاوت‌های فرهنگی و فشار بر جامعه محلی، شاهد افزایش روزافزون درگیری بین ساکنان و مسافران خواهیم بود.
فقط نمی‌شود مردم را به مهمان‌نوازی و صبوری دعوت کرد؛ باید چاره‌ای اساسی برای جلوگیری از افزایش این تنش‌ها‌اندیشید.
*پی نوشت:
هر، هران، هیران به تالشی به معنای منطقه پر از مه است و حیران غلط مصطلح برای این نام است.