برنامه ایمنی فاضلاب، برنامهای برای ارتقاء کیفیت دفع بهداشتی فاضلاب و مبتنی بر استفاده مجدد از پساب در دنیایی است که با کمبود شدید آب مواجه است. این برنامه توسط سازمان جهانی بهداشت با هدف ارتقای سلامت عموم و بهداشت طراحی شده و مبنای آن ارزیابی ریسکهای تهدید کننده سلامت و ارائه راهکارهای کنترلی و کاهش دهنده ریسک است.
برنامه ایمنی فاضلاب در واقع ابزاری مدیریتی بر مبنای مشارکت در قالب کار تیمی متشکل از کارشناسان ادارات مختلف است که به نوعی به موضوع فاضلاب مربوط میشوند (نمایندگان شهرکهای صنعتی، شرکت نفت، آب منطقهای، آبفا، بهداشت، محیطزیست، استانداری، فرمانداری، برنامه و بودجه، دادگستری، جهاد و …)
روش کار در برنامه ایمنی فاضلاب بر بازدیدهای گروهی و جلسات گروهی برای بررسی و شناسایی سیستم جمعآوری و دفع فاضلاب منطقه مورد نظر، شناسایی ریسکها، ارزیابی ریسکها به روشی توافقی و اولویتبندی، ارایه روشهای کنترلی و کاهشی ریسک بر مبنای اولویتبندی ریسکها و پایش و ارزیابی دورهای سیستم و تاثیر راه کارها استوار است.
برنامه ایمنی فاضلاب (ssp) در سطح استان گیلان به تازگی با دبیری معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان و ریاست آبفا استان با تاکید بر رودخانههای اصلی رشت آغاز شده است.
جواهر شناس با تاکید به اینکه برنامه ایمنی فاضلاب متشکل از ۷ گام است اظهار کرد: در حال حاضر در گام سوم اجرای برنامه قرار داریم. گام های اول را با تشکیل تیم، نوشتن و توصیف برنامه که سخت و نفس گیر بود پشت سر گذاشتیم و اکنون گام سوم اجرایی را آغاز کردیم. طول مدت اجرای این برنامه یک سال پیش بینی شده و به دنبال این هستیم که راهکارهای اجرایی آن را با حداقل بودجه پیاده کنیم.
«مهدی جواهرشناس» مدیر سلامت محیط و کار معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان در این باره به مرور گفت: بعد از اینکه سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۱۵ برنامه ایمنی فاضلاب را بعنوان برنامه عملیاتی جهانی ارایه کرد؛ این طرح پس از چند سال از سوی وزارت بهداشت به ما ابلاغ شد که هر استان میتواند این طرح را در یکی از رودخانه های خود اجرایی کند. با توجه به مشکلات محیط زیستی که در رودخانه های استان داشتیم، تیم اجرایی برنامه را در سال ۱۳۹۹ استارت زدیم و این برنامه رسما از سال ۱۴۰۰ کار خود را بر اساس گامهای ارایه شده از سوی بهداشت جهانی شروع کرد.
جواهر شناس با تاکید به اینکه برنامه ایمنی فاضلاب متشکل از ۷ گام است اظهار کرد: در حال حاضر در گام سوم اجرای برنامه قرار داریم. گام های اول را با تشکیل تیم، نوشتن و توصیف برنامه که سخت و نفس گیر بود پشت سر گذاشتیم و اکنون گام سوم اجرایی را آغاز کردیم. طول مدت اجرای این برنامه یک سال پیش بینی شده و به دنبال این هستیم که راهکارهای اجرایی آن را با حداقل بودجه پیاده کنیم.
مدیر سلامت محیط و کار بهداشت استان با بیان اینکه برنامه ایمنی فاضلاب بعنوان پایلوت در شهر رشت اجرایی می شود افزود: احیای رودخانه های شهر را به این برنامه متصل کردیم چون به دنبال این هستیم که در پایان برنامه هیچ خطری از فاضلاب خانگی و شهر صنعتی متوجه رودخانه های رشت نباشد.
برنامه ایمنی فاضلاب در رشت زمانی صد درصد موفق میشود که مورد حمایت همه مدیران دستگاهها قرار بگیرد. مدیر سلامت محیط و کار بهداشت استان مناطق مخاطره آمیز و تهدید کننده رودخانه های رشت را به ترتیب فاضلاب شهری، شیرابه های سراوان به لحاظ کیفی، پساب صنایع و در ۱۰۰ مدخل ورود فاضلاب به رودخانه ها عنوان کرد که بر اساس ریسک ها درجه بندی شده اند.
وی اضافه کرد: طبق قوانین بالادستی و راهکارهای ارایه شده از سوی بهداشت جهانی، دستگاهها باید رویدادهای مخاطره انگیز را شناسایی و اقدامات کنترلی خود را روی تمام مخاطراتی که از فاضلاب به محیط زیست انتقال داده می شود را اجرایی کنند. در این حین اگر نیاز به برنامه و بودجه داشتند، بودجه لازم را به آنها تخصیص می دهیم.
جواهرشناس تصریح کرد: با توجه به اینکه شناسایی مخاطرات با دستگاهها و اجرای آن برعهده آب و فاضلاب است، ما هم در تیم کمک میکنیم چون هیچ دستگاهی به تنهایی قادر به اجرای کار نیست. به این دلیل که پلن برنامه حلقوی نوشته شده و نیازمند حمایت همه دستگاههای حاضر در تیم است لذا معتقدم برنامه ایمنی فاضلاب در رشت زمانی صد درصد موفق میشود که مورد حمایت همه مدیران دستگاهها قرار بگیرد.
مدیر سلامت محیط و کار بهداشت استان مناطق مخاطره آمیز و تهدید کننده رودخانه های رشت را به ترتیب فاضلاب شهری، شیرابه های سراوان به لحاظ کیفی، پساب صنایع و در ۱۰۰ مدخل ورود فاضلاب به رودخانه ها عنوان کرد که بر اساس ریسک ها درجه بندی شده اند.