دستگاههای دولتی کوتاهی کردند
بررسی روند دادگاه آلودگی رودخانه های زرجوب و گوهررود در گفتگو با رضا زمانی
رودخانه های زرجوب و گوهر رود رشت در فهرست آلوده ترین رودخانه های جهان قرار دارند و سال هاست نشانی از حیات در این دو رودخانه یافت نمی شود. وجود بیش از صد مدخل آلاینده و ورود فاضلاب های خانگی از آن ها به این دو رودخانه، جان شهروندان و حیات تالاب انزلی را به مخاطره انداخته است.
براساس آمارها ۸۰ درصد فاضلابهای شهری و روستایی استان وارد رودخانه‌ها و مناطق طبیعی می‌شوند. رودخانه های شهر رشت نیز از این موضوع مستثنا نیستند. به نحوی که طبق مستندات آبفای گیلان از مجموع فاضلاب شهری رشت حدود ۳۰ درصد آن به تصفیه خانه‌ها منتقل میشود.
در این میان شهر صنعتی رشت با صبغه ای ۵۰ ساله متهم دیگر آلاینده رودخانه‌های زرجوب و گوهررود معرفی شده است. شهرکی که با بیش از۲۵۰ واحد فعال صنعتی همچنان فاقد تصفیه خانه بوده و کلیه پساب های صنعتی آن به طور مستقیم وارد رودخانه های رشت می شوند. ترک فعل و بی توجهی شهر صنعتی و صنایع فعال موجود نسبت به احداث تصفیه خانه در طی سالیان گذشته، اداره کل محیط زیست استان را به شکایت حقوقی از آنها وا داشت.
«رضا زمانی» مدیر کل سابق و مشاور فعلی اداره کل محیط زیست استان گیلان، شاکی حقوقی صنایع آلاینده در شهرصنعتی رشت است که این کارزار در دوره وی پیگیری شد و همچنان ادامه دارد. با وی در این باره به گفتگو نشستیم.
س/ چه شد که به این نتیجه رسیدید باید از طریق اقدام حقوقی به آلایندگی صنایع شهر صنعتی و لزوم احداث تصفیه خانه در شهر صنعتی ورود کنید؟
ج/ ابتدا اجازه بدهید به یکسری داده و آمار از ورود انواع آلایندگی به این دو رودخانه اشاره کنم. رودخانه گوهررود از ۷۰۰ متری کوههای سراوان و رودخانه زرجوب از کوههای کم ارتفاع جوکلوبندان و کچا سرچشمه می گیرند. همانطور که می‌دانید این دو رودخانه بعد از بهم پیوستن رودخانه پیر بازار را تشکیل می‌دهند و به تالاب بین‌المللی انزلی سرازیر می‌شوند.
طول رودخانه زرجوب ۴۵ کیلومتر و طول گوهر رود ۳۶ کیلومتر است. زرجوب ۱۰ کیلومتر و گوهررود حدود ۱۷ کیلومتر در محدوده شهر رشت و تقریبا از ۲۵ محله شهر رشت عبور می کنند.
اگر میزان بار آلودگی وارد شده به رودخانه های مذکور از نظر میزان وزن خشک بار آلودگی (COD) در یک شبانه روز مقایسه کنیم نیز متهم اول فاضلاب بهداشتی رشت با ۲۴ و نیم تن در شبانه روز؛ فاضلاب شهرک صنعتی با ۲۲ تن در شبانه روز و سومین عامل شیرابه پسماند سراوان با یک و ۹ دهم است موجب آلودگی رودخانه ها می شوند
بطورکلی طی عبور تا رسیدن به تالاب انزلی، این رودخانه ها از سه منبع اصلی آلودگی متاثر میشود. ابتدا فاضلاب بهداشتی رشت به مقدار حدود ۱۴۰ هزار متر مکعب که حدود۴۲ هزار متر مکعب آن تصفیه شده و مابقی به رودخانه های رشت وارد میشود. منبع دوم آلودگی، فاضلاب شهرک صنعتی رشت با حدود ۲۵ هزار متر مکعب و سومین متهم شیرابه های پسماند سراوان است که بین ۶ تا ۸ لیتر در ثانیه شیرابه را وارد زرجوب می‌کند که البته در حال حاضر با توجه به پیگیریی های مسولین استانی بخشی از شیرابه سراوان تصفیه می شود.
همچنین اگر میزان بار آلودگی وارد شده به رودخانه های مذکور از نظر میزان وزن خشک بار آلودگی (COD) در یک شبانه روز مقایسه کنیم نیز متهم اول فاضلاب بهداشتی رشت با ۲۴ و نیم تن در شبانه روز؛ فاضلاب شهرک صنعتی با ۲۲ تن در شبانه روز و سومین عامل شیرابه پسماند سراوان با یک و ۹ دهم است موجب آلودگی رودخانه ها می شوند که البته منابع دیگری مانند کارخانه کود آلی، زندان لاکان و برخی بیمارستان ها هستند که خوشبختانه اقدامات موثری در یکسال گذشته در کنترل فاضلاب های آنها صورت گرفته که در ادامه به آن اشاره خواهم کرد.
در محدوده شهری یکی از عمده ترین منابع آلودگی، فاضلاب شهری است. حداقل حدود ۳۸ نقطه شناسایی شده که مدخل خروج فاضلاب در رودخانه گوهر رود و ۶۰ نقطه در زرجوب قرار دارند. بطور کلی فاضلابهای شهری از حدود ۱۰۰ نقطه مدخل وارد این دو رودخانه میشود.
اینها همگی شاخصه های سنجش آلودگی رودخانه ها از سوی محیط زیست هستند. همچنین برای بررسی کیفی و کمی وضعیت رودخانه های زرجوب و گوهرود ایستگاههای نمونه برداری داریم که برمبنای نتایج فیزیکی، شیمیایی و میکروبی که توسط همکاران آزمایشگاه ارزیابی میشود. نکته جالب از ۵ ایستگاه واقع در رودخانه گوهررود و ۶ ایستگاه در رودخانه زرجوب اینست که در ایستگاه اول رودخانه گوهررود در منطقه لاکان بعد از پادگان (عزیز کیان) و نیز در رودخانه زرجوب در ایستگاه کچا، شاخص کیفیت آب خوب است؛ اما از ایستگاههای دوم به بعد بدلیل اختلاط با منابع آلاینده نسبتا بد و سپس بد تقلیل می یابد. در حقیقت رودخانه های گوهر رود و زرجوب دقیقا با عبور از محدوده شهری در وضعیت نامناسب قرار می گیرند.
در محدوده شهری یکی از عمده ترین منابع آلودگی، فاضلاب شهری است. حداقل حدود ۳۸ نقطه شناسایی شده که مدخل خروج فاضلاب در رودخانه گوهر رود و ۶۰ نقطه در زرجوب قرار دارند. بطور کلی فاضلابهای شهری از حدود ۱۰۰ نقطه مدخل وارد این دو رودخانه میشود.
نکته مهمی که وجود دارد در مقایسه با استانهای دیگر در خصوص تصفیه فاضلاب شهری و روستایی خیلی عقب هستیم. گیلان در مقایسه با استان اصفهان که در یک منطقه نیمه خشک وخشک قرار گرفته دارای ۳۰ سیستم تصفیه فاضلاب شهری بهداشتی فعال است در حالیکه ما در گیلان با دارا بودن بیش از ۵۰ روخانه دایمی و تالابهای مهم بین المللی از جمله تالاب انزلی و لزوم حفط آنها صرفا دارای ۴ تصفیه خانه فاضلاب بهداشتی هستیم که شامل تصفیه خانه مرکزی فاضلاب شهر رشت، غرب انزلی، لاهیجان و منجیل میشود که تقریبا حداکثر ۲۰ درصد از کل فاضلابهای بهداشتی استان را تصفیه می‌کنند. مابقی یعنی حدود ۸۰ درصد این فاضلابها به رودخانه ها یا مناطق طبیعی وارد می‌شوند. بنابراین می‌توانیم بگویم ما در احداث سیستم های تصفیه خانه فاضلاب از یک عقب ماندگی تاریخی رنج می‌بریم.
س/ این عقب ماندگی تاریخی از ابتدا برعهده آب و فاضلاب بوده یا سایر دستگاه ها هم دخیل هستند؟
ج/ بله، آب فاضلاب. شرکت آب و فاضلاب که قبلا هم در یادداشتی نوشتم در مقاطعی در دهه ۷۰ و ۸۰ از بیش از ۶۰ میلیون دلار اعتبارات بانک جهانی که برای احداث سیستم تصفیه فاضلاب شهر رشت و به منظور حفظ و عدم تخلیه این فاضلاب ها به تالاب انزلی دریافت کرد اما به درستی و بطور کامل نتوانست از آن بهره گیری کند.
س/ این اعتبارات از همان ابتدا صرفا برای سیستم فاضلاب شهری بود یا شامل فاضلاب صنعتی در شهر صنعتی هم می‌شد؟
ج/ خیر، فقط برای فاضلاب شهری بود.
س/ اخیرا متوجه شدیم دادگاه برای ۱۸ شرکت تولیدی و شهرک صنعتی حکم داده که در آلودگی رودخانه های رشت مقصر هستند. حال که شما این شکایت را کردید چقدر این تصمیم از دوره های گذشته مطرح شده بود؟ آیا در دوره شما این تصمیم گرفته شد؟
ج/ در سالیان گذشته هم به شکایت از شهرکهای صنعتی اقدام شده بود. اما ما در یکسال گذشته بعد از شناسایی صنایع آلاینده که در شهرک صنعتی مستقرند و یا واحدهایی که حداقل یک فصل در فهرست صنایع آلاینده قرار داشتند و یا برخی واحدهایی که پارامترهای خروجی پسابشان خارج از استاندارد بوده آنها را به مرجع قضایی معرفی کردیم. علاوه بر آن اقدام دیگری که توسط همکاران انجام شد سنجش دبی فاضلاب خروجی این صنایع جهت اجرایی کردن قانون جلوگیری از آلودگی و احیای تالاب ها و به منظور اخذ جرایم از واحدهای صنعتی مورد نظر اجرا شد که یک پرونده جداگانه در این خصوص باز شده و از ۴ واحد نیز به دلیل آلایندگی پسابشان بر مبنای قانون تالابها جریمه اخذ شد.
س/ شناسایی این واحدها بر چه اساسی بود. متوجه شدیم این ۱۸ شرکت مقصر، مدعی برخورداری از پیش تصفیه خانه یا تصفیه خانه مستقل هستند. این درحالیست که از میان ۳۷۰ واحد صنعتی در رشت تنها ۲۵۰ واحد فعال بوده و از این تعداد تنها صنایعی مقصر معرفی شدند که خودشان دارای تصفیه خانه هستند.
ج/ مبنای شکایت از واحدهای صنعتی یا واحد خدماتی آلاینده براساس گزارش کارشناسی و سنجش پساب خروجی و داده های آزمایشگاهی است. اگر پارامترهای نتایج آنالیز آزمایشگاه از استاندارد های زیست محیطی بالاتر باشد ابتدا به واحد مورد نظر اخطاریه زیست محیطی برای رساندن خروجی فاضلاب به حد استاندارد داده می شود. پس از پایان مهلت اخطاریه در صورت عدم اصلاح نیز نسبت به معرفی به مرجع قضایی اقدام میشود.
س/ سایر دستگاههای استان مانند شهرداری و بهداشت هم در این شکایت دخیل بودند؟
ج/ خیر، تا آنجایی که من اطلاع دارم این شکایت از سوی محیط زیست انجام شد. البته دستگاههای دیگر می‌توانند بر مبنای وظایفشان در موضوع زرجوب و گوهرود ورود کنند.
س/ چه وظایفی از سوی این دستگاهها ترک فعل شد؟ البته تشخیص ترک فعل با مراجع محترم قضایی است که در چند سال گذشته به جد بویژه در مورد موضوع دورودخانه ورود کرده اند؟
ج/ تصرفات و ساخت وسازهای غیرمجاز، تخلیه فاضلابها و پسماند که خوشبختانه هم استانداری گیلان و هم مراجع قضایی در این خصوص ورود کرده و در حال پیگیری هستند. ضمن اینکه بعد از حضور رییس جمهور در استان، کارگروه ویژه ای در مورد این دو رودخانه تشکیل شده که به صورت منظم گزارشات اصلی را به مراجع ذیربط ارایه می‌کند و تمام متولیان استان در این کارگروه حضور دارند و اقدامات موثری در خصوص کاهش منابع آلاینده از جمله راه اندازی سیستم تصفیه شیرابه سراوان برای تصفیه بخشی از شیرابه خروجی احداث و راه اندازی تصفیه خانه زندان لاکان و تکمیل و بهبود تصفیه خانه های بیمارستانی از جمله این اقدامات است.
س/ شکایت از واحدهای صنعتی در گذشته هم سابقه داشته؟
ج/ بله، در سالهای گذشته شکایت شده است.
س/ آیا این شکایت ها تاثیر گذار بودند؟ به چه نتیجه ای منجر شد؟
ج/ طبعا پیگیریهای قضایی موجب فشار برای تسریع راه اندازی یا اصلاح عملکرد موارد مذکور شد.
یکی از اقداماتی که اداره کل محیط زیست در این راستا انجام داده علاوه بر اینکه برای مدیر کل اسبق شرکت آب و فاضلاب گیلان به دلیل فاضلابهای خانگی و بهداشتی شکایت شده برای شهردار رشت و مدیر کود آلی و نیز مدیرشهر صنعتی رشت و شهرک صنعتی سپیدرود در یکسال گذشته شکایت انجام شده است.
س/ حال که حکم دادگاه برای این ۱۸ شرکت و شهرک صنعتی صادر شده آیا شما سهم همه شرکتها را در این موضوع به یک اندازه می دانید؟
ج/ خیر. حتما باید سنجش شود. به هرحال جز منابع آلاینده هستند و باید اقدامات لازم برای کنترل آلودگی برای ورود فاضلاب خود به رودخانه ها را انجام دهند. یا خروجی پسابشان را به استانداردهای محیط زیست برسانند.
س/ فکر می‌کنید این شکایت برای سایرشهرکهای صنعتی استان هم اتفاق بیافتد؟
ج/ بله، این اتفاق افتاده. همکاران ما در کل شهرستان ها چه از قبل چه در حال حاضر پیگیری دو موضوع مدیریت پسماند و بحث فاضلابهای شهری هستند و اقدامات حقوقی در کل شهرهای استان توسط ادارات محیط زیست در این خصوص انجام شده است.
یکی از اقداماتی که اداره کل محیط زیست در این راستا انجام داده علاوه بر اینکه برای مدیر کل اسبق شرکت آب و فاضلاب گیلان به دلیل فاضلابهای خانگی و بهداشتی شکایت شده برای شهردار رشت و مدیر کود آلی و نیز مدیرشهر صنعتی رشت و شهرک صنعتی سپیدرود در یکسال گذشته شکایت انجام شده است.
س/ الان شهر صنعتی سفید رود که دولتی است دارای تصفیه خانه است؟
ج/ در دست احداث دارد و پیشرفت فیزیکی اش حدود ۵۰ درصد است .
س/ برای آنها هم پیگیری حقوقی انجام شده؟
ج/ بله برای مدیریت شهرک صنعتی سفید رود نیز اقدامات حقوقی صورت گرفته است.
س/ یک سوالی که برای من ایجاد شده اینکه آیا شکایت شما ربطی به بحران سراوان در سال گذشته هم دارد؟
ج/خیر، شکایت ما پیش از بحران سراوان انجام شد. ما همیشه پیگیری های حقوقی در این رابطه داشتیم.
س/ چون برخی از این شرکتهای مقصر در حکم دادگاه مدعی هستند دراین خصوص شیطنت شده و محیط زیست تمایل داشت ما را در بحران سراوان و پسماند استان شریک کند.
ج/ اصلا موضوع سراوان و پسماند استان مقوله کاملا جداگانه ای هستند. بعد از سفر رییس جمهور، با توجه به پیگیری های استاندار و مراجع قضایی اقداماتی برای شناسایی منابع آلاینده دو رودخانه زرجوب و گوهر رود انجام شد. با توجه به اینکه یکی از مطالبات اصلی مردم رشت احیای این دو رودخانه بود، در مرحله اول ابتدا منابع آلاینده شناسایی شدند و بعد در اقدامات بعدی صدور اخطار و در نهایت شکایت و حتی اقدامات راهکاری انجام شد.
س/ چه راهکارهایی؟
ج/ من می توانم مثال بزنم که یکی از اقدامات موثر، راه اندازی سیستم تصفیه فاصلاب زندان لاکان بود که یکی از منابع اصلی آلایندگی رودخانه ها بود که با پیگیری موثر استاندار گیلان انجام گرفت. همچنین بعد از شناسایی بیمارستانها که در آلایندگی این رودخانه ها نقش داشتند اقدامات موثری از سوی دانشگاه علوم پزشکی برای تکمیل فرآیندهای تصفیه خانه های بیمارستانی انجام شد. ضمن اینکه اداره کل محیط زیست بغیر از اقدامات حقوقی و قضایی، برای اولین بار از طریق رایزنی با صندوق ملی محیط زیست کشور برنامه ریزی انجام داد تا حدود ۲۴۰ میلیارد تومان تسهیلات برای تامین اعتبار احداث سیستم تصفیه شهر صنعتی رشت اختصاص پیدا کند. این یک قدم موثر برای کمک به احداث و تکمیل تصفیه خانه شهرصنعتی از صندوق ملی محیط زیست بود.
س/ از این قبیل اقدامات در سالهای گذشته چقدر برای کمک به کاهش آلایندگی رودخانه های رشت انجام شد. در هر صورت شهر صنعتی رشت دارای سابقه ای حدود ۵۰ ساله است. چرا قبلا برای احداث تصفیه خانه شهر صنعتی کاری نشد؟
ج/ متاسفانه شهرصنعتی رشت یکی از قدیمی ترین شهرکهای صنعتی کشور است و جزو اولین شهرک های صنعتی ایران است که احداث شد که در اختیار بخش خصوصی قرار داشت.
س/ آیا خصوصی بودن شهر صنعتی مانع از نظارت محیط زیست در این مدت شده بود؟
ج/ برایش اهتمام وجود نداشت. اما حالا به نظر می‌رسد با پیگیری پرونده حقوقی که از سوی محیط زیست تشکیل شده و اراده استان، اهتمامی خوبی در این سطح استان به وجود آمده. در حال حاضر نیز بر اساس گزارشی که داریم تصفیه خانه ۵۳ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است.
س/ شما فکر می‌کنید احداث این تصفیه خانه چقدر در کاهش الایندگی رودخانه های رشت تاثیر گذار است؟ صد درصد خواهد بود؟
ج/ شهر صنعتی یکی از سه منبع اصلی آلایندگی رودخانه های رشت است. پساب های شهر صنعتی با دو خروجی غربی و شرقی هم به رودخانه زرجوب وارد می شود هم به گوهر رود. بنابراین می تواند نقش بسزایی در احیای رودخانه ها داشته باشد.
قابل ذکر است که منبع آلاینده دیگر زرجوب، شیرابه سراوان است که تصفیه خانه اش راه اندازی شده و همزمان در شرکت آب و فاضلاب نیز برای توسعه شبکه فاضلاب رشت اهتمام وجود دارد. این اتفاق در حالی رخ داده که علاوه بر شناساسیی منابع آلاینده حرکت برای حذف آنها نیز آغاز شده است.
س/ آیا شما ایستگاههایی برای سنجش این فاضلاب در نقاط مختلف رودخانه ها دارید؟
ج/ بله. اداره کل محیط زیست گیلان بصورت منظم و فصلی از کلیه رودخانه های استان گیلان نمونه برداری می‌کند و پارامترهای شاخص آلوگی را می‌سنجد. همچنین فاضلاب خروجی تصفیه خانه ها توسط اداره کل محیط زیست نمونه برداری شده و آنالیز میشود. البته طبق قانون خودشان موظف هستند که نسبت به ارایه خود اظهاری خروجی پساب شان اقدام کنند. بعلاوه هم بطور راندم نیز کارشناسان اداره کل در مناطق مختلف سنجش انجام می‌دهند.
س/ با توجه به اینکه قرار است این تصفیه خانه تا سال آینده در شهر صنعتی راه اندازی شود آیا برنامه همزمانی برای فاضلاب های خانگی و کشاورزی هم دارید که اینها وقتی یکجا بهم متصل می شوند را سنجش کنید؟
ج/ البته مستحضرید سازمان محیط زیست یک دستگاه نظارتی است و عملیات اجرایی در این خصوص از وظایف سایر دستگاههای متولی آن است. ما یکسری اقدامات عملیاتی درباره شناسایی منابع آلاینده، سنجش آلودگی داریم که اقدامات حقوقی لازم برای انجام میشود. در بحث سموم کشاورزی نیز اقدامات سنجش و شناسایی توسط همکاران محیط زیست انجام می شود. اما الان بخش مهم کار، فاضلاب های خانگی است که شرکت آبفا برنامه هایی برای توسعه تصفیه خانه های فاضلاب دارد که البته مستلزم تامین منابع مالی لازم و گسترده است.
س/ اما در بحث سموم کشاورزی سالهاست بحث وجود دارد. حتی بارها اعلام شده در مناطق مختلفی از جمله پیربازار این سموم وارد رودخانه شده است. آیا این بدیهیات هم نیاز به شناسایی دارد؟
ج/ این موضوع بحث گسترده ای دارد. ابتدا باید کاهش استفاده از سموم در بخش کشاورزی ترویج شود. بعد به سمت استفاده از روشهای کنترل بیولوژیک و همگام با محیط زیست برویم که طبعا مسوولیت این کار با جهاد کشاورزی است.
س/ آیا سازمان محیط زیست بعنوان یک بازوی نظارتی نمی‌تواند جهاد را ملزم به این کار کند؟ مانند فشار قضایی که روی شهر صنعتی وارد شد؟
ج/ شناسایی و اقداماتی انجام شده و گزارشات آن وجود دارد. حتی سنجش آلودگی سموم کشاورزی دررودخانه ها هم انجام میشود.
س/ گمان می کنید با حکم دادگاه روند نهایی آن برای رودخانه های رشت چه خواهد بود؟ آیا می تواند این واحدهای صنعتی را ملزم به احداث تصفیه خانه کند؟
ج/ طبعا فشار قضایی به تسریع در اجرای پروژه ها کمک می‌کند. چون دیگر بایدها و نباید مشخص شده. پیش از این نیز منابع آلاینده شناسایی شدند. این اقدامات می‌تواند به اجرای پروژه ها کمک کند. البته تامین منابع مالی نیز بسیار مهم است. بویژه در موضوع مهم فاضلاب های بهداشتی شهر رشت که یکی از اصلی ترین منابع آلودگی این رودخانه هاست.
س/ در حال حاضر موضع محیط زیست نسبت به دوره ای که شما حضور داشتید چگونه است؟
ج/ همچنان اداره کل محیط زیست گیلان پیگیر روندی است که از گذشته وجود داشته و نسبت به آن اهتمام جدی دارد. یکی از اولویت های محیط زیست درخصوص رودخانه های رشت، شناسایی منابع آلاینده و برخورد با آنها و جلوگیری از ورود آلودگی به رودخانه هاست.
س/ آیا سازمان محیط زیست از واحدهای صنعتی برای احداث تصفیه خانه حمایت می‌کند؟
ج/ بله، مشکلی وجود ندارد. حفظ محیط زیست مغایرتی با استقرار صنایع ندارد. بویژه در شهرکهای صنعتی؛ ولی پس از شرایط استقرار قاعده اینست که هر واحدی که در شهرک صنعتی مستقر میشود. اگر شهرصنعتی فاقد سیستم تصفیه خانه باشد طبق توافقاتی که انجام شده باید به احداث سیستم فاضلاب مناسب با توجه به استانداردهای محیط زیست اقدام کنند. اگرهم شهرک دارای سیستم تصفیه فاضلاب مرکزی فعال باشد، در صورت لزوم واحدها باید به احداث پیش تصفیه اقدام کنند. تا به نرم لازم تصفیه فاضلاب تصفیه خانه شهرک صنعتی برسند. بعلاوه علیرغم اینکه سازمان محیط زیست یک دستگاه نظارتی است اما تلاش شده از محل صندوق ملی محیط زیست تسهیلاتی برای احداث تصفیه خانه شهرک تخصیص یابد.
س/ اجرای تصفیه خانه سراوان و جلوگیری از ورود شیرابه به رودخانه های رشت به کجا رسیده؟
ج/ در حال حاضر این تصفیه خانه فعال است و چیزی حدود۳ لیتر در ثانیه شیرابه را تصفیه می‌کند.
س/ این میزان برای کاهش ورود شیرابه به رودخانه ها کافییست؟
ج/ خیر باتوجه به اینکه در زمان بارندگی مقدار این پساب بسیار بیشتر افزایش پیدا می‌کند باید حداقل تا ۶ لیتر در ثانیه توسعه پیدا کند. در شاخص های تصفیه خانه شرایطی به وجود آمده که این اقدام در حال اتفاق افتادن است.
س/ شهرداری رشت چه میزان از کار را پیش برده؟
ج/ شهردارای رشت بعنوان کار فرما پیگیر قضیه است. اما این موضوع با توجه به اهمیتش در سطح استان مطرح است و مسولین استان به صورت ویژه در کارگروه های مورد نظر پیگری می‌کنند.
