علم ناب نزد کسانی است که عاشق کشف و شهود حقیقت‌اند و در این طریق، رنج سفر و غربت بر دوش می‌کشند. لذت حیات را در افزودن بر دانسته‌ها و نشر افکار، علم و پرورش شاگردان دیده و نادیده می‌دانند و می‌جویند در بیست وچهارمین روز از بهار سال ۱۳۰۲ و نزدیک به یک قرن پیش درغروب آفتاب دودمان قاجار و قدرت گیری روزافزون رضاخان سردار سپه و زمانه‌ای که گیلان میرزای شهید را بی‌مزار می‌دید این سوی البرز، لنگرود و گیلان شاهد تولد وجودی شد که کمتر کسی تصور می‌کرد روزی محمد جعفر فرزند روحانی کاسبی اهل بیه پس، فخر حقوق ایران گردد و قلم از دست او خسته شود اما او از جستن و نوشتن نه؛ آن گاه که مقدمات را از پدر فراگرفت و باقی را در دانشسرای رشت پی جویی می‌نمود پدر و مادر خود را از دست می‌دهد و راه حوزه و علوم قدیمه را دنبال می‌کند از این شهر به آن شهر و منزل آخر خراسان، آن مقدار از فقه و اصول و حدیث جمع می‌آورد تا جایی که اجتهاد ملکه عقل و نفسش می‌گردد دیگر تقلید بر او جایز نیست این اجازه از استاد آن روزهای علوم معمول حوزوی خراسان، سید هاشم قزوینی است و جای چون و چرا ندارد خستگی ناپذیراست برای یادگیری فلسفه ابن سینا از کتاب سترگ اشارات و التنبیهات، چند استاد عوض می‌کند و سر آخر سراغ فرزانه‌ای می‌رود که مدت‌ها بوده تدریس فلسفه را وانهاده و زبان بر استدلال مشایی دیگر نچرخانده اما اصرار جوینده درس خصوصی را نزد مرحوم کدکنی رقم می‌زند از تحصیل قدیم فراغت میابد و از تتبع در آن نه، پس از اخذ دیپلم ادبی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران مقصد بعدی اوست تا درجه عالی دکتری در کنار دیگر نابغه حقوق ایران استاد کاتوزیان جزو اولین دانشجویانی هستند که دکترای حقوق دریافت می‌کنند و نسل دوم حقوق دانانی می‌شوند که آثار و تالیفاتشان زینت بخش کتابفروشی‌ها و مجامع حقوقی می‌گردد. در خراسان، جایگاه ادیبان و سخنوران شهیر، فهم و تمرکز ویژه بر واژه و کلمه و لغت را تمرین و درونی نمود تصور می‌رود یکی از محرکین وی برای بنیان‌گذاری دایره‌المعارف نویسی حقوق همین مبادی بوده باشد کما اینکه از او در کتاب برتارک علم نقل است که گفته ” دایره‌المعارف تنها وسیله‌ای است که اندازه فرهنگ سرزمین را مشخص می‌کند ” عمری در این راه صرف نمود و دانشنامه حقوقی را در کنار فهرستی دیگر از کتب حقوقی و ادبی به سامان رساند ادبیات، فلسفه، حقوق، خاصه حقوق مدنی مرکز توجهات قلمی اوست و تا پایان زیست دانشورانه‌اش قلم چرخاند استاد و علامه ذو فنون دکتر محمد جعفر جعفری لنگرودی نامش بود و نزدیک به یک قرن عمر پر ثمرش به درازا کشید و حق بزرگی بر گردن جامعه علمی و حقوقی نهاد کاری که این نوادر با تربیت قدیم به انجام رساندند این روزها در موسسات پژوهشی و توسط جمعی داننده جمع می‌گردد و همین کافی‌ست که عظمت وجودیشان درک گردد نسل نو حقوق خوانان و نوجویان وادی قانون و قضا پیشتر و بیشتر با کتاب ترمینولوژی حقوق و یا مقدمه علم حقوق و بعدها دانشنامه جامع حقوقی او آشناتر شدند اما آثار او بیش از آنها بود و هست و این پرکاری جملگی خواندنی و رهگشاست گیلان به خود مفتخر است که در مکتوبات بنیادینی، چون دایره‌المعارف‌نویسی و فرهنگ‌نگاری بزرگانی چون استاد محمد معین و دکتر جعفری لنگرودی را در گهواره خود پرورش داد و به مرکز فرستاد که تا آخرین لحظات عمر خود خشت بر خشت دانش این مرز و بوم زدند استاد، جلای وطن کرده و نبود از دیده و هم از دنیا برفت ولی نه از یاد و نه از تاریخ داد و داد خواهی ایران زمین نخواهد رفت هم او بود که گفت ” فتح ایران توسط تازیان، حقوق اداری ایران را دراختیار اعراب قرار داد ” هم او بودکه گفت “راه رسیدن به حقیقت عمل به دانسته‌ها برای رسیدن به نادانسته هاست” بی‌مناسبت نخواهد بود که او را فخر حقوق ایران بدانیم و برای یادبود و یادمانش حرکتی در خور وی به انجام رسانیم… روحش قرین آرامش ابدی
