گیلان سرزمین چشم‌اندازهای بینظیر است. مناظر بکری که چشم‌ها را به تماشا و کبوترهای خیال را به پرواز فرا می‌خواند. جنگلهای انبوه، کوه‌های سبز، دشتهای گل‌گون، دریا، ساحل و دیگر دیدنی‌های گیلان از دور و نزدیک دلنشین هستند. همین است که تماشایش بر پرده نقره‌فام سینما و جعبه‌ی جادویی تلوزیون هم برای بسیاری از مردم جذاب و خواستنی‌ست.
نگاهی کوتاه به سبقه‌ی تولید سریال‌های تلویزیونی در گیلان حاکی از این است که پس از تولید سریال محبوب «پس از باران» حوالی سال ۷۹ در این استان، شاهد افزایش ساخت فیلم و سریال در گیلان بوده‌ایم. بی‌تردید موقعیت ویژه جغرافیایی گیلان و مناظر زیبا و بافت روستایی و بکرش از مهم‌ترین علل توجه تولیدکنندگان فیلم‌ها و سریال‌ها به گیلان بوده است. البته پیشینه‌ی فرهنگی این استان و مهاجرپذیر بودن آن که موجب حضور فرهنگهای مختلف در این خطه است نیز از دیگر دلایل اشتیاق کارگردانان و نویسندگان برای ساخت سریال و فیلم در این سرزمین سبز محسوب می‌شود. اما همچنان بی‌توجهی بسیاری به این فرصت فرهنگی در استان می‌شود. دراینباره با چند هنرمند پیشکسوت استان گفت و گویی انجام داده‌ایم.
مسئولین استانی در خوابند
مهرداد بخشی، بازیگر تئاتر و سینما که به تازگی در سریال افرا به ایفای نقش پرداخته در این خصوص به مرور گفت: همواره در فیلنامه‌هایی که برای محیط جغرافیایی گیلان ساخته می‌شود شاهد کوتاهی نویسندگان درباره شخصیت‌های گیلانی و مرکزنشین هستیم که به نظرم مهم‌ترین بخش این ماجرا است. این نکته از آن جایی حائز اهمیت می‌شود که پیکان انتقاد به سوی خود ما برمی‌گردد. علی‌رغم در اختیار داشتن چنین بستری اما همچنان در در معرفی فرهنگ و ادبیات استان خودمان ضعیف عمل کرده‌ایم.
بخشی به انتقاد از عملکرد صدا و سیما گیلان پرداخت و از سطح آثار ساخته شده انتقاد و بیان کرد: در جلسات گوناگونی عنوان کردم که در حال حاضر هیچ حمایتی در این راستا نمی‌شود و برای عبور از این بحران و برای بالا بردن کیفیت از سطح روتین باید کار را به افراد متخصص سپرد. باید در روند فعالیت صدا و سیما در این زمینه بازنگری شود که چرا چنین مشکلی را ما حتی در استان خودمان نیز داریم؟
مهرداد بخشی در خصوص کسر بالای ساخت سریال در استان گیلان گفت: من مهم‌ترین دلیل آن را غنی بودن گیلان در لوکیشن‌های بکر می‌دانم. ما در گیلان هنوز شاهد ویلاسازی‌های غیرمتعارف نیستیم اما با چنین وضع مدیریتی در پنج سال آینده از همین ویژگی هم بی‌نصیب می‌شویم. گیلان با خیل عظیم مهاجران روبه‌رو است اما از سوی مدیران و مسئولین استان، هیچ برنامه‌ای برای عدم تداخل فرهنگی وجود ندارد و به جرات می‌توانم بگویم که مسئولین ما در خوابند. من یک نقل و قول از شخصی برای شما می‌کنم که در یک روستا، تمام اعضای شورا غیربومی هستند.
او با نیکو دانستن روند بالای سریال‌سازی در گیلان گفت: چنین اتفاقی برای استان بسیار خوب است. برای مثال وقتی سریالی در گیلان ساخته می‌شود، هنروران، بازیگران، آشپز و بسیاری از نیروها از افراد همین استان انتخاب می‌شوند. هتل‌ها و لوکیشن‌ها کاملا فعال هستند. برای مثال در چند وقت اخیر سه هتل در لاهیجان به دلیل حضور گروه سریال و فیلم‌های مختلف پر بودند. وقتی چنین شرایطی وجود دارد بسیاری از افراد که صاحب خانه‌های قدیمی هستند به این فکر می‌افتند به جای تخریب بنای خود به نگه‌داری آن بپردازند. مسئله اینجاست که چرا با وجود چنین امکاناتی از آن به خوبی استفاده نمی‌کنیم؟
او در پایان صحبت‌های خودش به گلایه از کیفیت سریال‌های ساخته شده بومی در گیلان پرداخت و گفت: گیلان از نظر داشتن نیرو سینمایی از سه استان برتر کشور است اما برای تولید از ۱۰ درصد این نیرو هم استفاده نمی‌کند زیرا صدا و سیمای پویایی نداریم. نبود سریال در استان کارگردانان را مجبور به ساخت کار مشارکتی کرده است و سریال‌ها را تبدیل به یک جریان زودبازده هنری تبدیل کرده است و مخاطبین با سریالی پر از تبلیغ روبه‌رو می‌شوند. البته در پشت پرده این ماجرا افرادی حضور دارند که از این وضع سود خوبی می‌کنند.
حفظ بافت روستایی با یک شهرک سینمایی
بهمن صادق حسنی، کارگردان تئاتر و بازیگر علاوه بر وجود لوکیشن‌های مناسب در گیلان، حضور بازیگران توانا و نزدیکی استان به مرکز را دیگر دلایل این اتفاق دانست. او در این خصوص گفت: وجود چنین بستری در گیلان از مواردی است که هیچ نکته منفی ندارد. به ویژه در گیلان که مدیران به خوبی با مجموعه سریال‌سازها به خوبی همکاری می‌کنند. سریال‌سازی در استان از نظر گردشگری و اقتصادی در گیلان بسیار مفید است به شرط آن که مدیران از آن به خوبی استفاده کنند. شاید با صدها میلیون نتوانیم به تبلیغ استان خودمان بپردازیم اما پخش یک سریال چنین چیزی امکان‌پذیر است.
او در رابطه با صرفه اقتصادی سریال‌ها برای استان گفت: وقتی یک سریال در گیلان ساخته می‌شود با خودش میلیاردها پول به سوی استان سوق می‌دهد. برای مثال در دوران کرونا تمامی هتل‌ها بیکار بودند اما حالا با حضور تیم سریال‌ها چرخه اقتصادی رونق دارد. از نظر شخصی این اتفاق ارتباط مستقیمی بر بیکاری استان دارد هرچند که مقطعی باشد. بسیاری از بازیگران در این دوران هیچ فعالیتی نداشتند اما به همین طریق عده‌ای از بازیگران استان به فعالیت پرداختند.
صادق حسنی با تحسین عملکرد مسئولین در این زمینه بیان کرد: عملکرد مسئولین تا کنون خوب بوده که همچنان در استان سریال‌های مختلفی ساخته می‌شود. به نظرم اگر شهرداری‌ها با کارگردانان رایزنی خوبی داشته باشند می‌توانیم به تبلیغ صنایع خودمان نیز بپردازیم. در چنین شرایطی صدا و سیما ما باید فعال‌تر باشد اما مشکلات اقتصادی همچنان بزرگ‌ترین سد است که با حمایت استانداری و بخش خصوصی این مشکل باید رفع شود زیرا در استان چیزی کم نداریم.
او درباره چگونگی فعالیت بخش خصوصی و دولتی در این زمینه گفت: بسیاری از لوازم سینمایی مورد نیاز سریال‌ها توسط خود گروه سریال‌سازی از تهران به استان می‌آید. در استان گیلان تنها یک شرکت است که لوازم مناسبی را دارد که کافی نیست زیرا چنین امکاناتی هر روز در حال به‌روزرسانی است. بخش دولتی نیز باید در فکر ساخت یک شهرک سینمایی در گیلان باشد. چندی پیش سریالی در شهرستان کیاشهر تولید شد که متاسفانه پس از ساخت این سریال، محیط تدارک‌دیده‌شده تخریب شد. این در صورتی است که می‌توانیم با ساخت یک شهرک سینمایی مانند تهران همیشه از یک لوکیشن آماده استفاده کنیم.
جذب سرمایه‌ای از سوی مسئولین نیست
مجید پتکی، کارگردان و بازیگر تئاتر در این خصوص ابتدا به تفصیل در خصوص موقعیت جغرافیایی گیلان به توضیح پرداخت و گفت: در گیلان با لوکیشن‌های مختلفی روبه‌رو هستیم. در شمال استان دارای دریا، در غرب کوه‌های سرسبز، در نواحی دیلمان تنوع درختان بسیار بالاست و در جنوب سمت رودبار مناطقی وجود دارد که مانند کویر است و همه فیلنامه‌ها را می‌تواند تغذیه کند.
او ادامه داد: در گیلان نسبت به سایر استان‌ها مردم نسبت به چنین اتفاقاتی پذیراتر هستند و همانطور که می‌دانیم در استان، بازیگران زیادی داریم که موجب رغبت بیشتر کارگردانان می‌شود.
پتکی درباره کم‌کاری‌ها و ضعف‌های کنونی استان گیلان گفت: گیلان از نبود دفتر خدمات سینمایی رنج می‌برد. برای مثال وقتی سریالی در استان ساخته می‌شود چرا بخش ترابری از تهران می‌آید؟ چرا سریال‌ها با یک کامیون پر از آب معدنی از تهران به گیلان می‌آیند و ما نمی‌توانیم استفاده‌ای ببریم؟ سریال‌سازی زمانی در گیلان صرفه دارد که از چنین بسترهایی به خوبی استفاده شود. مسئولین ما باید به فکر تقویت بوم‌گردی‌ها باشند تا بخش روستایی ما نیز حفظ شود.
او به انتقاد از عملکرد بخش خصوصی پرداخت و تصریح کرد: ۶۰ تا ۷۰ درصد سریال‌ها در گیلان ساخته می‌شود اما متاسفانه جذب سرمایه چنین چیزی را نشان نمی‌دهد. مسئولین باید تلاش کنند با رونق این چنینی بافت روستایی را حفظ کنند تا از نابودی آن جلوگیری شود. اگر بخواهم نمونه‌ای برای مورد را مثال بزنم از خانه خان سریال پس از باران استفاده می‌کنم. هنوز مسافران مشتاق دیدن این خانه هستند و این حاکی از تاثیر سریال‌ها بر روند توریستی استان دارد.
پتکی به ارتباط ساخت سریال در گیلان و تعداد هنروران بازیگری در استان اشاره کرد و گفت: روند افزایشی ساخت سریال در استان موجب افزایش تعداد هنروران بازیگری در استان شده است اما متاسفانه هنوز در استان دید حرفه‌ای وجود ندارد.
