این روزها پاییز در آخرین نفس های خود با خوراکی های محلی برای شهروندان رشتی دلبری می‌کند. دلبری با خوان گسترده ای از برگهای زرد و نارنجی پاییز مزین به خوراکی های محلی و سنتی در پیاده راه بافت مرکزی رشت.
درهم آمیختگی سبک زندگی مردم گیلان با خوراک وغذاهای محلی، حاکی از وجود فرهنگ غذایی غنی و تنوع بسیار بالای غذاهای محلی در این استان است. طی شش سال گذشته رشت شهر خلاق خوراک یونسکو در ایران با تکیه بر تاریخ و فرهنگ پربار و با حفظ سنت‌ها، غذاهای محلی خود را همچنان حفظ و معرفی کرده است. مردم این شهر از دیرباز با ترکیب ساده‌ترین مواد غذایی، چنان طعم دلپذیری خلق می‌کنند که امروزه گردشگران از سراسر کشور و حتی دنیا علاوه بر دیدن جاذبه های رشت، با هدف امتحان کردن این غذاها، به رشت سفر می‌کنند. شهری که جذابیت اصلی اش به خوراک‌گردی است.
فستیوال خوراک رشت که به مناسبت ششمین سالگرد انتخاب این شهر به عنوان «شهر خلاق خوراک شناسی یونسکو در ایران» ازغروب روز گذشته در پیاده راه فرهنگی شهرداری آغاز به کار کرده ازسوی شهروندان رشتی با استقبال قابل توجهی همراه شده است. برپایی غرفه های متنوع با تلفیقی از انواع خوراکی ها، استقرار کافه ون ها و سرو نوشیدنی های سرد و گرم، حضور گاری کبابی ها و تزییناتی با تم پاییزیی و یلدایی، علاوه براینکه سعی دارد طعم و مزه دستپخت مادربزرگها را به مردم یادآوری کند، جلوه چشم نوازی به این جشنواره محلی داده است.
ساعتی گشت وگذار درمیان غرفه ها و حضور درجمع شهروندان علاقه مند به خوراک محلی فرصتی شد تا ازآنها درباره این جشنواره و اثر مثبت آن در پاسداشت و حفظ غذاهای محلی و سنتی گیلان بیشترجویا شویم.
تلاش برای یادآوری طعم اصیل گذشته
در همین رابطه «زینب پورعاشوری» کار آفرین اهل پیر بازار رشت که در یکی ازغرفه ها به پخت آش کدو و میرزاقاسمی مشغول بود به مرور از غذاهای فراموش شده گذشته می گوید: برخی ازغذاهای گذشته گیلان در سالهای اخیر به کلی فراموش شده اند و دیگر بر سر سفره های مردم دیده نمی شوند. باقلافسنجون، پامادور خورشت، کویی آش، کویی تره و باقلا خاشِی از جمله این خوراکیهای اصیل هستند که اکنون به ندرت در گوشه و کنار استان پخت می شوند.
خیلی از جوانان به تست برخی ازغذاهای فراموش شده علاقه نشان دادند و این مایه امیدواری است که برگزاری چنین جشنواره هایی به حفظ غذاهای اصیل استان کمک می‌کند. امیدوارم دوباره شاهد برگزاری چنین برنامه هایی باشیم.
وی با بیان اینکه در این جشنواره تلاش کرده با پخت این خوراکی ها ، طعم و مزه اصلی غذاهای قدیمی استان را به یاد مردم و به خصوص نسل جوان بیاورد می‌افزاید: غذاهای گذشته دیگر از سوی نسل جوان مورد استقبال نیست و حالا بچه‌های ما به غذاهای فست فودی علاقه دارند.
این بانوی کارآفرین با بیان اینکه استقبال خوبی ازمردم و جوانان از روز گذشته دیده اضافه می‌کند: خیلی از جوانان به تست برخی ازغذاهای فراموش شده علاقه نشان دادند و این مایه امیدواری است که برگزاری چنین جشنواره هایی به حفظ غذاهای اصیل استان کمک می‌کند. امیدوارم دوباره شاهد برگزاری چنین برنامه هایی باشیم.
جشنواره ای از خوراک‌های کم نظیر در کشور
«صفارزاده» اهل مشهد که پیمانکار پروژه های عمرانی درگیلان است با علاقه خاصی مشغول عکسبرداری از شیرینی و دسرهای محلی است. او با ابراز شگفتنی از تعدد خوراکی ها و شیرینی محلی دراین جشنواره به مرور اظهار می‌کند: جشنواره خوراک بسیار برایم جالب توجه بود. اینکه چه تعداد کار آفرینی در قالب خوراک در استان وجود دارد و کلا این موضوع درسطح کشور بی نظیراست.
وی با بیان اینکه درمدت زمان حضورش در استان علاقه مندی خاصی به غذاهای گیلان پیدا کرده می‌افزاید: غذاهای گیلان بسیار خوشمزه و لذیذ هستند. مشابه چنین جشنواره‌ای را در سایر مناطق کشور ندیدم و امیدوارم برای دیگر استانهای کشور نیز چنین جشنواره‌ای از خوراک‌های محلی خود به نمایش بگذارند.
استقبال زیاد اما گرانی مانع خرید مردم
«سهیلا دریا دل» که غرفه کیک و شیرینی محلی را در بافت مرکزی پیاده راه مدیریت می‌کند نیز به مرور می‌گوید: استقبال مردم خوب بوده اما متاسفانه به دلیل گرانی مواد اولیه به کار رفته در خوراکی ها و تورم بالا، شهروندان اقبالی برای خرید محصولات نشان نمی‌دهند.
وی با تاکید دوباره به گرانی مواد اولیه خوراکی‌ها می‌افزاید: در جشنواره پیشین، در غرفه ما ۷ نفر حضور داشتند و دسر و شیرینی تولید می‌کردیم اما اکنون فقط دو نفر در غرفه حضور داریم. کرونا و تورم مانع از توسعه کسب و کار ما در این ایام شده و امیدوارم برگزاری این جشنواره و استقبالی که از مردم دیده می شود رونقی به فعالیت ما دمیده شود.
زنده شدن خاطرات کودکی
«زیبا صفرپور» بانوی دوچرخه سوار از آستانه اشرفیه یکی از علاقه مندان به خوراکی های سنتی و محلی گیلان است. او به ما می گوید: این جشنواره من را به گذشته و خاطرات قدیم کودکی‌ام برد. خوراکهایی که به مرور زمان وغلبه فست فود به غذای خانگی درحال فراموشی هستند. حال که در سنین بزرگسالی قرار دارم همیشه به جوانان و فرزندانم توصیه می‌کنم غذاهای خانگی محلی را برای سلامتی خود برسر سفره بازگردانند. چون در گذشته مردم با مصرف این خوراکی‌ها بیشتر سلامت بودند. عقیده دارم ما به غذاها و سبک زندگی قدیم پناه ببریم.
لزوم برنامه ریزی جامع تر در جشنواره
یک بانوی بازنشسته فرهنگی نیز معتقد است: برگزاری جشنواره خوراک در راستای حفظ و پاسداشت سنت و خوراکیهای گذشته استان کار جالبی بود اما ای کاش کمی جامع‌تر و با برنامه ریزی بهتری انجام می شد. قرارگیری غرفه‌ها و چیدمان خوراکیهای این جشنواره چندان منظم نیست و تمایز گروه ها از شهرها و غذاهای مختلف در غرفه‌های مشخص نشده‌اند.
جشنوارههای خوراک؛مرجع خوراکی های فراموش شده استان
کارشناسان آشپزی گیلانی از جمله افرادی هستند که در سالهای اخیر با ارایه آموزشهای خود در کارگاهها و رسانه ها در حفظ و پاسداشت ذائقه تاریخی غذاهای محلی و سنتی استان گامهای زیادی برداشتند.
«سهیلا نجاتی» کارشناس و مدرس آشپزی گیلانی که در یکی از غرفه های این جشنواره حضور دارد به ما می‌گوید: بعنوان کسی که ۲۷ سال پیش اولین نمایشگاه غذای گیلان را در رشت پایه ریزی کرده است، برایم افسوس بود که چرا مسافرین در بدو ورود به استان فقط تعداد محدودی ازغذاها و چاشنی‌های استان را می‌شناختند. در حالیکه ما تعداد زیادی خوراک و نوشیدنی و شیرینی در این استان داریم که نیازمند شناخته شدن هستند.
وی با بیان اینکه بعد از پایان فعالیتهای آموزشی در کارگاهها و اجرا در صدا وسیما، پایلوت شهر خلاق خوراک را در ۲۷ سال پیش بنا نهاده می‌گوید: اکنون در حالی که رسالت خودم را با آموزش آشپزی در صدا وسیما بی هیچ کم و کاستی انجام دادم و تلاش کردم مردم را با تعداد زیادی از غذاهای متنوع مناطق مختلف استان آشنا کنم نگاه عمیقانه تری به برگزاری چنین جشنواره‌هایی در رشت دارم. چرا که معتقدم با برگزاری این جشنواره‌ها می‌توانیم گامی درجهت مراقبت و حفظ ازانواع خوراکیهای استان از ماسوله تا آستارا برای نسل آینده برداریم. از این رو لازم است برای جشنوارههای بعدی پر و پیمان تر از این حضور داشته باشیم و مسوولین شهرداری رشت نیز حمایت‌های بیشتری از شرکت کنندگان و غرفه داران داشته باشند.
وی با انتقاد از کوچک بودن غرفه‌ها می‌افزاید: وقتی غرفه‌های کوچک در اختیار ما قرار می‌گیرد کار برای من و همکارانم سخت می‌شود. گله مندی من اینست که مسوولین برای افرادی که توانایی حضور پرقدرت در این جشنواره‌ها دارند، جایگاه و غرفه‌های بزرگتر و شیک تر در اختیار آنها قرار بدهند. تا سایر همکاران من انگیزه بیشتری برای شرکت و تدوام این برنامه‌ها داشته باشند.
نجاتی استقبال شهروندان بخصوص نسل جوان از غرفه های خوراک محلی را عالی بیان می‌کند و دلیل آنرا در استفاده از مواد اولیه اصلی و محلی در پخت خوراکی‌ها می‌داند.
حضور سرآشپزهای نوجوان در جشنواره خوراک
حضور و فعالیت نوجوانان به عنوان آشپز و پزنده غذا و شیرینی درغرفه‌های فستیوال یکی از خلاقیت‌های این دوره از جشنواره خوراک در رشت بود. هنرجویان آموزشکده آشپزی و قنادی آگه در رشت از جمله شرکت کنندگان در این جشنواره هستند که توجه زیادی را با پوشش خاص سرآشپزی و خوراکی های خود جلب کردند.
«آیدین مرسلی» سرگروه یکی از غرفه‌های این آموزشکده ازعلاقه مندی به آشپزی و حضورش دراین فستیوال به مرور می‌گوید: از کودکی و درغیاب والدین کارمندش، به آشپزی روی آورده است. ابتدا با غذاهای سبکتر و آسانتر شروع کرده و اکنون با دستور بسیاری از خوراکی های استان و حتی کشور آشنایی دارد.
آیدین با تاکید به اینکه طور اتفاقی با این آموزشکده آشنا شده و برای ادامه تحصیل وارد این رشته شد می گوید: خیلی از جوانان و نوجوان رشت از وجود هنرستان غذای آگه اطلاع نداشتند. حضور دراین جشنواره فرصت خوبی بود تا به همه شهروندان رشتی بگوییم می توان با آموزشهای رسمی و آکادمیک از غذاها و خوراکی های اصیل استان حفاظت و آنها را به نسل آینده منتقل کنیم.
راه‌اندازی دبیرخانه شهر خلاق در رشت
گفتنی است در مراسم افتتاحیه این فستیوال «سید امیر حسین علوی» شهردار رشت در سخنانی که به مناسبت ششمین سال ثبت شهر رشت به عنوان شهر خلاق خوراک شناسی با حضور معاون و مدیران یونسکو، نمایندگان شهرهای خلاق ایران، رئیس و اعضای شورای اسلامی شهر رشت، مسئولین استانی، شهری و شهروندان رشتی در پیاده راه فرهنگی رشت برگزار شد، اظهار می‌کند: از زحمات و تلاشهای اعضای شورای اسلامی شهر رشت که برای به ثمر نشستن این اتفاق خوب تلاش کردند، تشکر می‌کنم.
وی همچنین در مراسم رونمایی از راه‌اندازی اپلیکیشن شهر خلاق خوراک خبر داد: در نشست با شهرهای خلاق ایران قرار شد تا دبیرخانه یا ستاد شهر خلاق در شهر رشت راه‌اندازی شود.