طی چند ماه اخیر آسمان گیلان همزمان با استانهای غربی کشور، روزهای غبار آلود و کدری را به خود دید که از ورود گرد وغبار و ریزگرد کشورهای همسایه متاثر شده است.
هرچند که هجوم ریزگردها در ایران اتفاق تازه‌ای به شمار نمی‌رود، اما با این حال این پدیده در گیلان طی چند سال اخیر افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته است. غبارهای برخاسته از خاک با افزایش شاخص‌های آلایندگی، مشکلات تنفسی که پیامدهای منفی و زیان باری برای محیط زیست دارند، در بسیاری از شهرهای غربی کشور طوفان گرد وغبار و تاری دید و برای گیلان نیز آسمان آلوده و گاها همراه با ریزگرد به ارمغان دارند.
در حال حاضر ۷۰ درصد ریزگردهای کشور منشأ داخلی دارند.احداث بی‌رویه سدها و ندادن حق‌آبه تالاب‌ها توسط وزارت نیرو و خشک شدن متعاقب آن‌ها، در کنار مصرف ۸۹ درصدی آب کشور در بخش کشاورزی، کانونهای گرد و غبار جدیدی را در کشور به وجود آورده است.
در حالیکه کارشناسان زیست محیطی منشا این گرد وغبارها را کانونهای طبیعی کشورهای عراق، عربستان، سوریه و اخیرا صحرای ترکمستان دانسته‌اند اما در سالهای اخیر کم بارشی‌ها و خشکسالی‌های پی درپی به کاهش دبی آب رودخانهها نیز منجر شده و در نتیجه با خشک شدن تالاب‌های مسیر و بستر رودخانهها، کانونهای ریزگرد جدیدی در کشور فعال شده‌اند.
به گفته«علیرضا شهیدی» رییس سازمان زمین‌شناسی ایران در حال حاضر ۷۰ درصد ریزگردهای کشور منشأ داخلی دارند. به گفته او احداث بی‌رویه سدها و ندادن حق‌آبه تالاب‌ها توسط وزارت نیرو و خشک شدن متعاقب آن‌ها، در کنار مصرف ۸۹ درصدی آب کشور در بخش کشاورزی و با الگوی کشت ناصحیح که توسط وزارت جهاد کشاورزی ترویج می‌شود کانونهای گرد و غبار جدیدی را در کشور به وجود آورده است.
در عین حال که کارشناسان خشک‌سالی، بیابان‌زایی، کاهش میزان بارندگی، از میان رفتن پوشش سبز نواحی شهری و حاشیه شهری را از دیگر عوامل دامن زدن به ایجاد کانونهای جدید ریزگرد داخلی عنوان می‌کنند، کارشناسان علم محیط زیست می‌گویند در حال حاضر مهم‌ترین کاری که می‌توان در برابر ریزگردها انجام داد پیشگیری، توسعه پوشش گیاهی و جنگلی، کاهش سدسازی و احیای رودخانهها و تالاب‌ها است.
اما وضعیت گیلان در مواجه با هجوم ریزگردها چگونه است؟
«شنبم هادی نژاد» معاون اداره کل هواشناسی گیلان در پاسخ به این سوال مرور گفت: خوشبختانه هنوز در گیلان کانون تشکیل زیرگرد نداریم.
وی با تأکید به اینکه گیلان نیز تحت تاثیر ورود ریزگردهای غرب کشوراست اما به شدت استانهای غربی نیست افزود: وجود سلسله جبال البرز همچون دیواری مانع از نفوذ گسترده گرد و غبار به جلگه گیلان شده است.
وی اضافه کرد: درحال حاضر در برخی از استانها جنوبی و جنوب غربی کشور به دلیل خشک شدن منابع آبی، کانونهایی ایجاد شده اما این کانونها به شکب محلی بوده و فقط منطقه خود را تحت تاثیر قرار می‌دهند و قدرت چندانی برای نفوذ به استانهای مناطق شمالی ندارند.هادی نژاد تأکید کرد: چشمه کانون ریزگرد انقدر باید قوی باشد که بتواند از مرزها عبور کرده و به کشورهای دیگر وارد شود. نظیر آنچه که اخیرا از سمت صحرای ترکمنستان با عبور از دریای خزر به گیلان وارد شد.
این کارشناس هواشناسی استان افزود: در حال حاضر با ورود ریزگردهای جدید به کشور، گیلان نیز در ترازبالادست ارتفاعات با غبار و ریزگرد مواجه شده که به دلیل شدت و غلظت کم به جلگه وارد نشده است. معمولا ریزگردها در کوهستانهای جنوب استان بیشتر قابل مشاهده اشت.
وی دلیل غبار آلودگی آسمان امروز گیلان را ابرناکی و بارشهای رگباری عنوان کرد و افزود: امروز در برخی از مناطق جلگه‌ای گیلان بارش پراکنده رگباری آلوده داشتیم.
لازم به ذکر است هفته گذشته مدیر کل هواشناسی گیلان در آماری اعلام کرد: سال ۹۷ به مدت ۱۲ روز گرد و غبار و بهار سال گذشته و امسال نیز سه تا شش روز گرد و غبار در استان داشتیم که کانونهای آن غرب و جنوب غربی کشور و شمال و شمال شرق استان شامل ترکمنستان و آذربایجان بوده است.