تاریخچه‌ی نهادهای خیریهی نوین زنان در گیلان به دوره‌ی مشروطه باز می‌گردد. در آن دوره، امور خیریهی زنان در گیلان در قالب فعالیت‌های اجتماعی، فرهنگی و هنری بود که از سوی جمعیت‌های زنان دنبال می‌شد. از جمله: جمعیت پیک سعادت نسوان به مدیریت روشنک نوع‌دوست که با حرکت دادن زنان به سوی فعالیت‌های اجتماعی در خدمات عامالمنفعه پیش قدم بود.
کمک‌های خیریهی انجمن پیک سعادت نسوان از طریق حق عضویت، اعانه و کمک‌های مردمی و غیره نه تنها زنان را از عرصهی خصوصی وارد عرصهی عمومی کرد، بلکه با تاسیس مدارس دخترانه، تشکیل کلاس‌های اکابر (بزرگسالان) و آموزش‌های هنری مانند: آموزش خیاطی، در میزان افزایش سواد، رشد فکری، استقلال مالی زنان و آگاهی جمعی آنان تاثیر‌گذار بود.
جمعیت شیر و خورشید سرخ
با شکل‌گیری دولت رضاشاه امور خیریهی زنان گیلانی همانند دوره‌ی مشروطه در ابتدا در قالب فعالیت‌های اجتماعی، فرهنگی دنبال شد، اما با گسترش فعالیت نهادهایی مانند: جمعیت شیر و خورشید، وابسته به سازمان مرکزی شیر و خورشید سرخ، فعالیت خیریهی زنان در این دوره شتاب بیشتری یافت و در نهایت ساختار جمعیت‌ها و تشکل‌های زنان متحول شد و در راس آن‌ها، نهادهای خیریهی رفاهی و بهداشتی قرار داشت.
جمعیت نسوان شیر و خورشید سرخ به مدیریت شرافت اکبر و همراهی بانوان نیکوکار رشت، با ساخت درمانگاه، توزیع داروی رایگان، زایشگاه سیار برای وضع حمل در منزل، تاسیس خانه‌ی کودک و توزیع شیر خشک رایگان و ساخت دبستان برای اطفال بی‌بضاعت، نقش به سزایی در سلامت مادران و نوزادان و رفاه آن‌ها داشت.
جمعیت شیر و خورشید سرخ در سال 1316 در رشت تاسیس شد. نوع خدمت این جمعیت، درمانی- بهداشتی و اجتماعی بود. پس از اشغال ایران در طی جنگ جهانی دوم و تشکیل جمعیت نسوان شیر و خورشید سرخ، تلاش زنان خیر گیلان بیشتر شد. جمعیت نسوان شیر و خورشید سرخ به مدیریت شرافت اکبر و همراهی بانوان نیکوکار رشت، با ساخت درمانگاه، توزیع داروی رایگان، زایشگاه سیار برای وضع حمل در منزل، تاسیس خانه‌ی کودک و توزیع شیر خشک رایگان و ساخت دبستان برای اطفال بی‌بضاعت، نقش به سزایی در سلامت مادران و نوزادان و رفاه آن‌ها داشت.
جمعیت شیر و خورشید سرخ بندر انزلی نیز با خدمات درمانی و بهداشتی، با همراهی تعدادی از زنان خیر در ساخت درمانگاه، توزیع داروی رایگان، بخش تزریقات و توزیع شیرخشک به مادران و نوزادان خدمت می‌کرد. جمعیت نسوان شیر و خورشید سرخ رشت با همکاری زنان خیر جامعه، زنان نیازمند را شناسایی و تا پاسی از شب به فقرا کمک می‌کردند و به کارهای اجتماعی و انسانی می‌پرداختند. از دیگر جمعیت‌های خیریه در دوره پهلوی اول، انجمن نیکوکاری زنان و جمعیت خیریه فوزیه بود که در سال 1319 با هدف حمایت از مادران و نوزادان بی‌‌نوا تاسیس شد.
بنگاه حمایت مادران و نوزادان (زایشگاه)
این بنگاه از جمله اقدامات درمانی- بهداشتی بود که در سال 1320 کار خود را با یک اتاق چهارتختخوابی در بیمارستان پورسینا در رشت شروع کرد. اعضای هیات مدیره بنگاه از مردان متنفذ و بانوان خاندان‌های متنفذ گیلان بودند. بنگاه حمایت مادران و نوزادان در اواخر سال 1329با پنج تخت عمومی، سی و پنج تخت خصوصی و سی و پنج تخت ویژه‌ی نوزادان که شامل درمانگاه عمومی، درمانگاه مادران باردار، کلینیک مادر و کودک و درمانگاه امراض زنان می‌شد، تاسیس گردید.
درآمد بنگاه حمایت مادران و نوزادان، ابتدا از محل کمک‌های مردمی و انجمن نیکوکاران تامین می‌شد. سپس با گرفتن حق عضویت از اعضای بنگاه حمایت مادران و نوزادان، صندوق‌های جمع‌آوری اعانه از محل عواید سینماها، کافه رستوران‌ها، تشکیل مجامع عمومی و میهمانی‌ها به نفع زایشگاه، مالیات اداره‌ی کشت، اتاق‌های خصوصی زایشگاه و غیره بود. زایشگاه رشت از بدو تاسیس در سال 1320 تا 1327 به شش هزار زائو خدمت کرد.
رشد فکری و آگاهی جمعی سبب شد که عده‌ای از بانوان و آقایان روشنفکر جامعه‌ی گیلان به عنوان عضو دائمی و یا افتخاری بنگاه حمایت مادران و نوزادان شوند و به افتخار این عضویت ماهانه وجهی را به زایشگاه اختصاص دهند.
هزار نفر از آن‌ها به علت زایمان‌های غیر‌طبیعی و بیماری از اقصی نقاط گیلان از جمله از مناطق روستایی به بنگاه مراجعه می‌کردند. چنانچه اگر زایشگاه نبود زنان باردار زیادی فوت می‌کردند. زنانی که دانش‌آموخته دانشگاه علوم پزشکی یا دانشکده‌ی مامایی بودند علاوه بر مطب‌های خصوصی به عنوان پرشک متخصص زنان و زایمان یا ماما، در کارهای خیریه و عامالمنفعه مشارکت داشتند و در زایشگاه به صورت رایگان فعالیت می‌کردند.
بنگاه حمایت مادران 5 کمیسیون داشت که مهم‌ترین آن کمیسیون خیریه بود که بیشتر اعضای آن را زنان خیر و نیکوکار گیلانی تشکیل داده بودند. با استقبال زیادی که از بنگاه حمایت مادران و نوزادان به عمل آمده بود، زایشگاه به تدریج بزرگ‌تر و دارای تجهیزات بیشتر و مدرن‌تری گردید. رشد فکری و آگاهی جمعی سبب شد که عده ای از بانوان و آقایان روشنفکر جامعه‌ی گیلان به عنوان عضو دائمی و یا افتخاری بنگاه حمایت مادران و نوزادان شوند و به افتخار این عضویت ماهانه وجهی را به زایشگاه اختصاص دهند.
جمعیت خیریهی ثریا
جمعیت خیریهی ثریا در سال 1332 تاسیس شد که از نظر مالی به طور مستقل عمل می‌کرد. این جمعیت در رشت شعبه داشت. جمعیت خیریهی ثریا شعبه‌ی رشت، با همت زنان و مردان نیکوکار رشت اقدام به ساخت خانه‌کودک‌هایی در رشت و بندر انزلی کردند.
شورای عالی زنان
شورای عالی زنان از ائتلاف 18 جمعیت از جمعیت‌های زنان در سال 1338 با هدف مبارزه با بی‌سوادی آغاز به کار کرد. این شورا در فروردین سال 1342 در شهرستان رشت به مدیریت خانم پروین علی‌آبادی تاسیس شد و سپس شعباتی در شهرهای لاهیجان، لنگرود، رودسر و بندر انزلی تشکیل شد. این شورا با هدف مبارزه با بی‌سوادی، کلاس‌های کارآموزی برای شیوه‌ی تدریس با بزرگسالان، کمک به دانش آموزان بی‌بضاعت تشکیل شد.
اعضای کمیته‌ی شورای عالی زنان در شهرها از طریق برگزاری کنسرت و توزیع کوپن ارزاق عمومی در محله‌های فقیرنشین و کمک به پرورشگاه دخترانه با همکاری جمعیت شیر و خورشید سرخ و در روستاها هم از طریق شورای روستایی، برای مبارزه با بی‌سوادی و خرید لوازم‌التحریر بین دانش‌آموزان دختر اقدام می‌کردند.
اعضای کمیته‌ی شورای عالی زنان در شهرها از طریق برگزاری کنسرت و توزیع کوپن ارزاق عمومی در محله‌های فقیرنشین و کمک به پرورشگاه دخترانه با همکاری جمعیت شیر و خورشید سرخ و در روستاها هم از طریق شورای روستایی، برای مبارزه با بی‌سوادی و خرید لوازم‌التحریر بین دانش‌آموزان دختر اقدام می‌کردند. از دیگر اقدامات کمیته شورای عالی زنان، بازدید از زندان زنان، تهیه‌ی لباس برای آنان و اعزام یک معلم زن جهت باسواد نمودن زنان زندانی بی‌سواد بود.
با تشکیل کلاس‌های مبارزه با بی‌سوادی، هزاران زن محروم از سواد، از نعمت آموزش بهره‌مند شدند. از دیگر فعالیت‌های کمیته‌ی شورای عالی زنان، تاسیس خانه‌ی کودک یا همان مهدکودک‌های امروزی بود که در شهرستان‌های گیلان برای نگهداری از کودکان زنان چای‌کار و شالیکار تاسیس شد تا زنان کارگر بدون دغدغه به امور کشاورزی و باغداری بپردازند. بدین ترتیب انجمن‌های خیریهی زنان به عنوان نهادی مدرن در دوره‌ی فوق همسو با برنامه‌های حکومتی در به کا‌رگیری زنان در بخش‌های مختلف اجتماعی و فرهنگی دنبال شد.
این نهادهای خیریه با هدف افزایش سطح آگاهی زنان جامعه درباره‌ی مسائل اجتماعی و حضور آنان در عرصهی عمومی و هم چنین آموزش به زنان و دختران بی‌سواد و حمایت از زنان و نوزادان بی‌بضاعت و ارائه‌ی خدمات بهداشتی و درمانی رایگان به آن‌ها، در رفاه و سلامت زنان جامعه‌ی گیلان نقش به سزایی داشت.
نظرات بسته شده است.