به دنبال شیوع ویروس کرونا از اسفند ۹۸ در کشور و آسیب بسیاری از کسب و کارها به ویژه درحوزه اصناف، دولت با پرداخت تسهیلات ویژه و وام‌های کم بهره در صدد حمایت از صاحبان مشاغل و کسب و کارهای آسیب دیده گام برداشت. از این رو به منظور حفظ اشتغال موجود در بنگاه‌ها و حمایت از نیروهای کار، پرداخت وام کرونا با نرخ سود ترجیحی ۱۲ درصد را مصوب کرد.
بر این اساس وزارت کار با هدف حفظ اشتغال بنگاه‌ها و صیانت از نیروهای کار، ۱۴ رسته شغلی منتخب که بیشترین آسیب از شیوع کرونا متوجه آنها شد وهمچنین دارای لیست بیمه در قالب کارفرمایی یا خویش فرمایی بودند را برای استفاده از تسهیلات مذکور به سامانه کارا معرفی کرد تا مراحل ثبت نام خود را از این طریق دنبال کنند.
اما گزارشهای اتاق اصناف کشور و روسای صنوف شهرستانها حاکی از آن است که تنها بخشی از صنوف به استقبال از این وام رفته و موفق به دریافت آن شدند و دریافت این تسهیلات هر چند که بارها تمدید شد چندان مورد استقبال صنوف و فعالان اقتصادی قرار نگرفت.
در حالیکه سال گذشته دولت به واحدهای آسیب دیده از کرونا در کشور ۴۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات اختصاص داد و سهم گیلان از این میزان هزار و ۱۲۰ میلیاد تومان بود اما به گفته «یونس رنجکش» مدیر کل هماهنگی امور سرمایه گذاری و اشتغال استانداری، حدود ۲۴۰ میلیارد تومان از این تسهیلات در گیلان بدون متقاضی مانده است.
رنجکش در گفت و گو با مرور افزود: علیرغم حمایت دولت از کسب و کارها و ارایه تسهیلات حمایتی با ادامه تعطیلی و رکود اقتصادی، برخی کسب و کارهای استان از جمله بخش فرهنگی و ورزشی با وجود فرصت دوساله برای بازپرداخت تسهیلات با سود ۱۲ درصدی، از دریافت تسهیلات خودداری و استقبال نکردند.
در حالی که صاحبان صنوف معتقدند سختگیری بانکها، مبلغ کم وام و سود بالای بانکی موجب شد تا از دریافت این تسهیلات منصرف شوند، اما رنجکش با رد سختگیری بانکهای عامل در پرداخت تسهیلات تأکید کرد: با پیگیری استانداری گیلان، شرایط دریافت تسهیلات برای متقاضیان مؤثر تسهیل شده و در حال حاضر بانکهای دولتی استان به میزان سقفی که در ارایه تسهیلات تعیین شده بود رسیدند. فقط بخش عمده‌ای از این اعتبارات در اختیار بانکهای خصوصی گیلان باقیمانده که برای آن متقاضی وجود ندارد.
وی افزود: کلیه متقاضیانی که از سال گذشته پرونده تقاضای دریافت وام تشکیل دادند تا پایان شهریور فرصت دارند تسهیلات خود را دریافت کنند و بانکهای عامل نیز متعهد شدند تا پایان آبان ماه سالجاری به درخواست‌ها پاسخگو باشند.
براساس اعلام مسؤولان اتاق اصناف ایران بسیاری ثبت‌نام نکردند و بسیاری دیگر هم در میانه فرآیند دریافت وام با مشکلاتی مواجه شده و این تسهیلات را دریافت نکردند تا جایی که براساس آخرین اطلاعات رسمی، تعداد محدودی این تسهیلات را دریافت کردند.
براساس نتایج نظرسنجی از اصناف بزرگترین عامل‌عدم استقبال از این تسهیلات، متناسب نبودن میزان تسهیلات با خسارات وارده ذکر شده است.
تغییر کاربری ۱۲ تالار در رشت در اثر کرونا
در همین رابطه «بهروز مخیری» رییس اتحادیه تالارداران شهرستان رشت که یکی از آسیب پذیرترین صنوف در بحران کرونا بودند با تأکید به این موضوع به مرور گفت: بسیاری از صنوف و رسته‌های دیگر شغلی با شیوع کرونا و تعطیلی فعالیت، توانستند به دیگر مشاغل روی بیاورند و برای خود آب باریکه‌ای در شرایط بحرانی اقتصادی فراهم کنند اما از ابتدای کرونا تا به امروز بیشتر تالارها در تعطیلی و کاهش مشتری به سر بردند.
دولت قرار داد پرنسل و تعداد کارگر بیمه شده هر واحد صنفی را معیار و شاخص دریاقت این تسهیلات در نظر گرفت. از سوی دیگر مبلغ ۶ میلیون تومان در برابر هزینه‌های موجود رستورانها رقم خیلی ناچیزیست که در کنار پروسه ثبت نام، تأیید متقاضی و استعلام بانکی، موجب شد رستورانداران از آن استقبال نکنند و ترجیح دهند از بانکهای دیگر و به شکل عادی وام دریافت کنند.
وی افزود: هر از چند گاهی که با مساعد شدن وضعیت شهرها برخی تالارها به صورت محدود فعالیت خود را با کمترین پذیرایی از سر گرفتند و حتی قراردادهایی منعقد کردند اما بلافاصله با تغییر رنگ شهرها موفق به ارایه خدمات نشدند. این مشکل در کنار پرداخت سایرهزینه‌های جاری تالارها مانع از ادامه فعالیت برای بسیاری از همکاران ما شد تا جاییکه حدود ۱۲ تالار شهرستان رشت تغییر وضعیت دادند و تبدیل به انبار و سوله شدند.
رییس اتحادیه تالارداران رشت ادامه داد: مبلغ کم وام حمایتی کرونا به ازای هر کارگر ۶ میلیون تومان جوابگوی هزینه‌های تالارها نیست و بسیاری از همکاران ما که فاقد کارگر فصلی و بیمه شده هستند قادر به دریافت این تسهیلات نشدند. هر چند که سختگیری و مقررات پیچیده بانکی خود بزرگترین مانع از دریافت این تسهیلات شد.
تعطیلی ۷۰ رستوران و بیکاری ۲۵۰ کارگر رستوران
«مهدی پورمحمدی» رییس صنف رستورانداران وغذاهای سنتی رشت، نیز با اعلام اینکه طی یک سال و نیم گذشته، ۷۰ رستوران تعطیل و در حدود ۲۵۰ کارگر دراین واحدها بیکار شدند به مرور اضافه کرد: دولت قرار داد پرنسل و تعداد کارگر بیمه شده هر واحد صنفی را معیار و شاخص دریاقت این تسهیلات در نظر گرفت. از سوی دیگر مبلغ ۶ میلیون تومان در برابر هزینه‌های موجود رستورانها رقم خیلی ناچیزیست که در کنار پروسه ثبت نام، تأیید متقاضی و استعلام بانکی، موجب شد رستورانداران از آن استقبال نکنند و ترجیح دهند از بانکهای دیگر و به شکل عادی وام دریافت کنند.
پور محمدی با اشاره به تعطیلی ۳۰ درصد رستورانهای رشت گفت: طبق آمار این اتحادیه کمتراز ۱۰ واحد در این صنف موفق به دریافت تسهیلات کرونا شدند به دلیل اینکه تعداد کارگران آنها بیش از ۱۲ نفر بود و مبلغ وام کمی برایشان چشمگیر شد.
رقم کم وام، دلیل بی توجهی به تسهیلات کرونا
ارایه تسهیلات حمایتی دوران کرونا از سوی بیشتر کشورهای جهان معمولا با بهره صفر درصد بود تا فشاری به بنگاه‌ها و تولیدکنندگان وارد نشود. رویه‌ای که در ایران به دلیل محدودیتهای مالی اجرا نشد. از سوی دیگر مشکلات حوزه بانکی مزید بر علت شد تا شرایط آسان و ارزانی برای استفاده تولیدکنندگان و بنگاه‌ها از تسهیلات حمایتی کرونا فراهم نشود. کارشناسان این حوزه معتقدند برای آنکه صاحبان مشاغل و تولیدکنندگان از وام کرونا استقبال کنند باید مبلغ وام کرونا مؤثرتر و مدت بازپرداخت آن طولانی‌تر باشد و بانکها در موعد سررسید با تولیدکنندگان توافق کنند.
رییس اتاق اصناف گیلان شرایط دریافت تسهیلات از جمله رقم پایین مبلغ وام در کنار نبود تنفس بانکی، تعداد کارگران ثابت و نداشتن حق اخراج را عامل اصلی درعدم استقبال صنوف از وام کرونا بیان کرد و اضافه کرد: چیزی در حدود ۱۷ درصد صنوف استان از این تسهیلات استفاده کردند و بیش از ۷۵ درصد هیچگونه حمایتی نشدند.
نکته‌ای که «جلال الدین شکریه» رییس اتاق اصناف استان نیز به آن صحه گذاشته و به مرور گفت: اتاق اصناف تلاش زیادی برای متقاعد کردن نظام بانکی کشور به منظور ارایه وام طویل المدت و با سود صفر یا حتی تک رقمی کرد که استقبال نشد.
وی ادامه داد: حتی در برخی موارد چک‌های سامانه چکاوک که هوشمند هستند از سوی بانکها برگشت خوردند در حالیکه صنوف ما تعطیل و فاقد فعالیت و گردش مالی بودند. با توجه به اینکه یک روز تعطیلی در واحد صنفی تا چند ماه مشکلات و دیون زیادی را متحمل صاحب صنف می‌کند تعطیلی‌های طولانی مدت نه تنها ضرر و زیان زیادی به آنها وارد کرد بلکه بسیاری از واحدهای اصناف که مستاجر بودند به ناچار تخلیه و تعطیل شدند.
رییس اتاق اصناف شرایط دریافت تسهیلات از جمله رقم پایین مبلغ وام در کنار نبود تنفس بانکی، تعداد کارگران ثابت و نداشتن حق اخراج را عامل اصلی درعدم استقبال صنوف از وام کرونا بیان کرد و اضافه کرد: چیزی در حدود ۱۷ درصد صنوف گیلان از تسهیلات کرونا استفاده کردند و بیش از ۷۵ درصد هیچگونه حمایتی نشدند. صنوف کیف و کفش، پوشاک، تالارها و آرایشگاه‌ها بیشترین آسیب دیدگان از کرونا در گیلان هستند. در برخی صنوف تغییر شغل و کاهش نیروی کار شدیدتر بود به طوریکه درصنف گیم نت حدود ۶۰ واحد به کلی تعطیل شدند.
شکریه افزود: به نظر می‌رسد دولت می‌بایست نرمش بیشتری دراین خصوص انجام می‌داد و یا اینکه درطرح کمکهای حمایتی خود تغییراتی لحاظ می‌کرد. تعویق نظام بیمه‌ای تامین اجتماعی به مدت کوتاه، تنها حمایتی بود که اصناف در یک وسال‌اندی گذشته به خود دیدند.
رییس اتاق اصناف گیلان به ارایه ۶۲ برنامه حمایتی از اصناف اشاره و اضافه کرد: این برنامه به دولت پیشین ارایه شد که به دلیل مشکلات اقتصادی مورد بررسی قرار نگرفت. امیدواریم در دولت بعدی این برنامه مورد پیگیری قرار بگیرد.
لاطم به ذکر است، طبق آمارهای موجود، مشاغل و گروهای شغلی زیر مجموعه سازمان صنعت، معدن و تجارت گیلان و راه و شهرسازی بیشترین آمار مربوط به تقاضای دریافت تسهیلات کرونا در گیلان را به خود اختصاص دادند.
پیش از این مدیر کل تعاون گیلان گفته بود بیش از ۳۵۳ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان تسهیلات کرونایی در استان پرداخت شده و زمینه ثبات شغلی بیش از ۳۸ هزار نفر فراهم شد. سال گذشته در گیلان ۲۷ هزار و ۳۰۱ متقاضی تسهیلات کرونایی دریافت کردند.