کنوانسیون رامسر اولین معاهده الزام‌آور جهانی مرتبط با تالاب‌هاست که در ایران برگزار شد و کشور هم اکنون میزبان دفتر منطقه‌ای آن نیز هست. کنوانسیون رامسر (تالابها) یک معاهده بین دولتی است که چارچوب اقدامات ملی و همکاری‌های جهانیی را برای حفاظت و استفاده خردمندانه از تالابها و منابع آن‌ها فراهم می‌کند. تا کنون ۱۷۲ کشور ۲۴۷۱ تالاب با ارزش جهانی را به وسعت ۲۵۶,۱۹۲,۳۵۶ هکتار در کنوانسیون به ثبت رسانده‌اند که به هر کدام از این تالابها رامسر سایت گفته می‌شود و ایران ۳۰ آذر ۱۳۵۴ به کنوانسیون پیوست و اکنون ۲۵ رامسر سایت (تالاب با ارزش جهانی) به مساحت ۱۴۸۸۷۸۱ هکتار را در کنوانسیون به ثبت رسانده است.[۱]
در سال ۲۰۱۲ کنوانسیون رامسر در COP11 طی تصمیم شماره XI.11 درخواست نمود تا امتیاز شهر تالابی را مورد بررسی قرار داد و در سال ۲۰۱۵، COP12، طی تصمیم شماره XII.10، امتیاز شهر تالابی کنوانسیون رامسر را تاسیس نمود.
دبیرخانه کنوانسیون رامسر با توجه به تصمیم COP12 و تصمیمات کمیته دائم پنجاه و دوم و پنجاه و سوم کنوانسیون فراخوان ارسال درخواست ها برای شهر تالابی را به کشورهای متعهد (ازجمله جمهوری اسلامی ایران) ارسال نمود و پس از طی شدن دوران کرونا در همین هفته دیپلم‌های شهرهای منتخب ارایه شد.
هدف اصلی انتخاب عنوان شهر تالابی بهبود کار مقامات محلی با تالابها و ارتقاء حفاظت و استفاده معقول از آنهاست و در ادامه تقویت ارتباط مثبت شهرها با تالابها از طریق مشارکت و آگاهی فزاینده و در نظر گرفتن تالابها در طرحها و تصمیمات محلی؛ حمایت از استفاده معقول از تالابها و دوری از تخریب بیشتر و نابودی تالابها بعنوان نتیجه توسعه و مدیریت شهری و ارتقای کمکی که تالابها به پایداری محیطزیستی و اجتماعی شهر تالابی میکنند.
شهرهای تالابی بعنوان مدلهایی برای مطالعه، اعمال و ارتقاء اهداف، رویکردها، اصول و تصمیمات کنوانسیون رامسر در نظر گرفته میشوند در حالی که هیچگونه حق یا تکلیف حقوقی برای شهر تالابی یا کشور متعهد ایجاد نمی‌کنند و فرصت برندینگی است برای شهرهایی که روابط قوی و مثبتی با تالابها دارند.
شهرهای مورد تایید به شبکه جهانی شهرهای تالابی می پیوندند.
ایران پس از بررسی‌های متعدد در سال ۱۳۹۶ (دوره اول) تصمیم به تکمیل فرهم‌ها گرفت و برای شهرهای بندرخمیر (تالاب با ارزش جهانی خورخوران)، ورزنه (تالاب با ارزش جهانی گاوخونی)، رشت (تالاب با ارزش جهانی انزلی – تالاب شهری عینک)، بندرانزلی (تالاب با ارزش جهانی انزلی) و گندمان (تالاب با ارزش جهانی گندمان) با تلاش گروهی از سازمان‌های مردم نهاد و دبیرخانه گروه هم‌اندیشی سازمان‌های تالابی فرم‌ها نهایی و به سازمان حفاظت محیط‌زیست ارسال شد تا پس از بررسی به وزارت خارجه ارسال شود و از وزارت خارجه به دبیرخانه ارسال گردد؛ به دلایل متعددی مثلا این که شرح رشت بلافاصله پس از ارسال دیگر شهردار نداشت و یا این‌که شهردار بندرانزلی فرم نهایی شده را امضا ننمود و … با تصمیم سازمان حفاظت محیط‌زیست و وزارت خارجه فرم‌های بندر خمیر و ورزنه ارسال شد و برای دوره دوم نیز شهرهای شهرداران و مسئولان ۱۶ شهر تالابی از هفت (۷) کشور به طور رسمی برای اولین بار در تاریخ ۲۳ تا ۲۵ اکتبر ۲۰۱۹ در شهر سانچئون جمهوری کره برای “میزگرد افتتاحیه شهرداران شهرهای تالاب” که توسط مرکز منطقه ای رامسر – شرق برگزار شد، تشکیل جلسه دادند. آسیا (RRC-EA) و به میزبانی وزارت محیط‌زیست، و وزارت اقیانوس و شیلات جمهوری کره و شهر سانچئون. بیش از ۱۳۰ نماینده از سازمان‌های دولتی و غیردولتی، جوامع محلی و آکادمی در این رویداد شرکت کردند. این نشست با هدف ایجاد بستری برای شهرهای تالابی برای ایجاد و تقویت کانال‌های ارتباطی بین شهرها، اشتراک‌گذاری و تبادل اطلاعات در مورد تجارب مدیریت تالاب‌های شهری با توجه به سیاست‌ها و مقررات محلی و تسهیل گفت‌وگوها برای ارتقا و توسعه همکاری‌های اجتماعی، اقتصادی و محیطزیستی برگزار شد. ۱۸ شهر از کانادا، فرانسه، اندونزی، ایران، عراق، ژاپن، مراکش، کره جنوبی، رواندا، آفریقای جنوبی، اسپانیا و تایلند نیز در لیست بودند.
در خلال پنجاه و نهمین جلسه کمیته دائمی کنوانسیون در ۲۶ مه ۲۰۲۲، روسای مشترک کمیته مشورتی مستقل در مورد اعتباربخشی شهر تالابی اعلام کردند که ۲۵ شهر متقاضی به منظور قدردانی از تلاش‌های استثنایی آن‌ها برای حفاظت از تالاب‌های شهری برای مردم و طبیعت پذیرفته شده‌اند که در مراسم تایید صلاحیت شهرهای تالاب با ارزش جهانی که در امتداد کنفرانس طرف‌های متعهد COP14 کنوانسیون رامسر برگزار شد، در روز پنج شنبه ۱۹ آبان ماه ۱۴۰۱ گواهی‌نامه آن‌ها از سوی دبیرکل کنوانسیون رامسر در ژنو اهدا شد.
اکنون در فهرست ۴۳ شهر جهانی تالابی، ۱۳ شهر از چین وجود دارد و ۲ شهر از ایران یعنی بندرخمیر در کنار تالاب با ارزش جهانی خورخوران و شهر ورزنه در تالاب با ارزش جهانی گاوخونی (که البته شرایط این تالاب نیز بسیار ناگوار است).
همین مورد مانند بسیاری از موارد دیگر نشان می دهد که در استان گیلان در حوزه توسعه هنوز توجه درستی به محیط زیست نمی شود و از سوی دیگر اهتمام لازم در بین مدیران استانی و شهری برای استفاده از فرصت‌ها نداریم.
[۱] https://www.ramsar.org/wetland/iran-islamic-republic-of
[۱] https://www.ramsar.org/wetland/iran-islamic-republic-of
