معیارهای شناسایی هر شهر در هر سرزمین به طور معمول میزان جمعیت، میزان وسعت، شغل مردم ساکن، وجود شهرداریها و مواردی از این گونه شمرده میشود.
امروزه شهرها از دو جنبه اهمیت یافتهاند: یک؛ بعنوان مرکز تجمع گروه عظیمی از مردم. دو؛ بعنوان عمدهترین بازیگر نقش اقتصادی در کل اقتصاد ملی.
از این حیث باید به مسایل و مشکلات در شهرها توجه بیشتر و دقیقتر کرد. زیرا برنامه ریزی دقیق در شهرها سبب رشد اقتصادی، تثبیت سیاسی، افزایش مشارکت شهروندان در شهر، توسعه شهر در قالب برنامه ریزی شهری که از قبل ارایه شده در امور مدیریت شهر میشود.
نحوه مدیریت بر جریان مطلوب زندگی شهری میتواند در بهبود سکونتگاه و پایداری توسعه شهری نقشی مهم ایفا کند، زیرا عامل تنظیم کننده برنامههای شهری از کارایی مدیریت شهری نشأت میگیرد.
در واقع هرچه مدیریت شهری در شهرها همانطور که گفته شد؛ منظم، دقیق، کامل، متخصص و … باشد، میتوان به حیات و توسعه شهر در زمینههای مختلف چشم داشت.
تاریخچه شهر و شهرنشینی از زمانهای دور گرفته تا به اکنون مدام بر کارایی مدیران شهری دلالت دارد. در دوران شهرهای اولیه امپراتوری رم، شهرهای قرون وسطایی، شهرهای رنسانس، شهرهای پس از انقلاب صنعتی همیشه به پشتوانه مدیران و همچنین شهروندانش چرخیده است.
گرچه لازم به ذکر است از تاسیس شهرهای اولیه امپراتوری رم، قرون وسطایی، رنسانس، قبل و پس از انقلاب صنعتی مدیریت شهری گرچه عملکرد و گردانندگی شهری اش در موضوع حفظ حیات شهری به یک شکل است اما باید گفت در هر دورهای بعد از پیدایش شهرها گردانندگان شهر افراد خاصی بودهاند، به طور مثال؛ حاکمان شهر، فرماندهان نظامی در شهرها، اربابان محلی، رهبران مذهبی، اشراف و طبقه ثروتمند شهرها، بازرگانان و تجار شهری و .. این روند به همین شکل طی شد تا به قرن بیستم که جمعیت شهرنشینی در جهان طی فرایندی طولانی به شدت افزایش یافت که از قرن بیستم تقریبا شهرنشینی شکل منسجمی به خود گرفت.
با همهی این اوصاف ذات مدیریت شهری؛ اجتماعی است. شهر و شهرنشینی که توسط اداره کنندگانش گردانده میشود با یک ارگان کاملا سیاسی، سمت و سوق آن به کلی فرق دارد. یعنی در واقع مدیریت شهری در تعاریف مختلف هر کشور یک امر مشترک جهانی دارد، آن هم مهمترین بخش مدیریت شهری (اجتماع) است. مدیریت شهری در حول یک اجتماع بزرگ شهری به عنوان حافظ شهر، برنامه ریز شهر، عامل توسعه شهر و عوامل دیگری شهری قرار گرفته است.
با همه این اوصاف و تعاریف متأسفانه مدیریت شهری در کشور و خصوصا در استان گیلان و کلانشهر رشت با چاشنی سیاست دست و پنجه نرم میکند. شهر به عنوان یک منبع از اجتماع مردم از سیاست محلی و کشوری به دور نیست، اما موضوع خطرناک در مدیریت شهری که شهر و مدیریت را از مسیر اصلی دور میکند، ورود جناحهای سیاسی در ساختار مدیریت شهری است. بدترین نوع مدیریت شهری؛ مدیریت شهری سیاسی یا با چاشنی جناحهای سیاسی است. زمانی که مدیریت شهری طبق اصول جناحهای سیاسی اداره شود، عملکرد اصلی مدیریت شهری زیر سوال رفته و شهرها از مسیر توسعه دور میشوند.
هم اکنون در شهر رشت طی دو دوره چهارم و پنجم شوراهای کشور اگر دقت کنیم مدام مدیریت شهری دستخوش طرز تفکرات سیاسی جناحها و دعوی آنها قرار گرفته است. گرچه در دوره چهارم شوراها هم رشت در بدنه مدیریت شهری دچار اختلافات جناحی و هم غیر بومی بود.
یکی دیگر از ارکان مدیریت شهری غیر از تخصص مربوط، شناخت جغرافیای هر شهر است، اگر در شهر، مدیران شهری شناختی از وضع موجود، جغرافیا و سایر عوامل شهری نداشته باشند، تنها ضربهی اصلی را شهر، شهروندان و توسعه شهر میپذیرد.
در پنجمین دوره شوراها برخلاف انتظار از اعضای حاضر پارلمان شهری در رشت شاهد موضوعاتی بوده ایم که سراسر در توسعه شهر دلالت داشتهاند که در نهایت عدم توسعه شهری در خور رشت را رقم زد.
در امور مدیریتی شورای پنجم نقدهای زیادی از سوی اصحاب رسانه منتشر شده است. در کنار این حجم نقدهای انکار ناپذیر، بنا به هویت شورایی و مدیریت شهری در طی این چهار سال پروژه سایت سراوان در مورد ساخت کارخانه زباله سوز در رشت و همچنین کودآلی هم جای تحسین دارد که از اواخر دهه شصت بیش از دو دهه ونیم انواع زبالههای شهری هم از داخل شهر و هم شهرها و روستاهای اطراف در سایت سراوان تخلیه و انبار میشوند. تقریبا در طی این سه سال ونیم از عمر شورای پنجم روند سایت سراوان و ساخت کارخانه ۱۰ الی ۲۰ درصد پیشرفت کرده که جزو بهترین عملکرد این دوره بوده است. گرچه تا پایان و راهاندازی تمام و کمال فاصله زیاد است.
در کنار اینها پروژههای کوچک و بزرگی دیگری هم در رشت از سوی مدیریت شهری به مرحله اجرا در آمد که هرکدام به نحوی و هرچنداندک در توسعه دلالت داشتهاند اما کلانشهر رشت بیش از اینها به مدیریت شهری مدبرانه نیازمند است، تا توسعه شهری در خور رشت اتفاق بیفتد و شهر در رقابت با سایر کلانشهرهای کشور جا نماند، پتانسیل و هویت رشت جایگاه ویژهای دارد که باید با مدیریت شهری و مشارکت شهروندان توسعه گر و حافظ آن باشند.
در این ایام که فصل آخر سال را شاهد هستیم، روزهای سرد زمستانی و کرونایی را طی میکنیم، روز به روز به پایان سال نزدیک میشویم و با سال جدید در بهار آینده ششمین دوره انتخابات شوراهای اسلامی شهرها و روستاها در کشورمان برگزار میشود، امید این است با مشارکت و آگاهی شهروندان از مسائل و امور مدیریت در شهر افرادی متخصص و متعهد به پارلمان شهری رشت ورود کنند تا حتی الامکان رشت از توسعه جا نماند.