از گذشته تا حال همواره گیلان خاستگاه زنان پرتلاشی بوده است که در راستای رشد و توسعه‌ی فرهنگی و اجتماعی و به طور کلی تحولات روزگار خود حائز اهمیت بوده‌اند. زنان پیشرویی که در زمانه‌ی خود پیرامون حقوق و جایگاه اجتماعی زنان، لزوم آموزش دختران، سلامت و بهداشت مادران و نوزادان و مانند آن، گام‌های استوار و تاثیرگذاری برداشتند.
از این میان می‌توان از جمهوریه و مشروطه صادق‌زاده میلانی، دو خواهر پرتلاش و خیّر در عرصه‌ی بهداشت مادر و کودک یاد کرد که در حافظه‌ی جمعی مردمان گیلان، با خاطره‌ای نیک، نقش بسته‌اند. علی صادق‌زاده میلانی پدر جمهوریه و مشروطه، از تجّار سرشناس دوره‌ی روسیه‌ی تزاری بود که با پیروزی انقلاب کمونیستی روسیه، تحت فشار انقلابیون چپ‌گرا، روسیه را ترک گفته و با خانواده‌اش به گیلان مهاجرت کرد. جمهوریه پس از طی دوران مقدماتی و متوسطه‌ی تحصیل در دبستان “پیک سعادت نسوان” و دبیرستان “فروغ” رشت، به مدرسه‌ی عالی مامایی تهران راه یافت. وی در سال ۱۳۲۸ خورشیدی به دریافت درجه‌ی لیسانس مامایی نائل آمد. او از نخستین دانش‌آموختگان مدرسه‌ی عالی مامایی در ایران بود.
جمهوریه در سال ۱۳۳۰، پس از استخدام در اداره‌‌ی کل بهداری گیلان، فعالیت خود را در بنگاه حمایت مادران و نوزادن(زایشگاه) رشت آغاز کرد. بنگاه حمایت مادران و نوزادن، یکی از نهادهای عام‌المنفعه‌ای بود که دولت در حوزه‌ی بهداشت و درمان در سال‌های جنگ جهانی دوم و پس از آن برای بهبود وضعیت نامطلوب جامعه‌ی ایرانی تاسیس کرده بود. بنگاه حمایت مادران و نوزادن به لحاظ سابقه و دامنه‌ی فعالیت، اهمیت ویژه‌ای داشته و پس از جمعیت شیر و خورشید، قدیمی‌ترین موسسه خیریه‌ی دولتی محسوب می‌شد.
جمهوریه، مامور خدمت در این بنگاه در رشت شد، مکانی که او سال‌ها با عشق و پشتکار در آن خدمت کرد و کودکان بسیاری با دست‌های مهربان و توانمند او به دنیا چشم گشودند و به زندگی سلام گفتند. جمهوریه میلانی در یادها و خاطرات شهروندان قدیمی رشت، جایگاه ویژه‌ای دارد. چرا که او در کنار فعالیتهای مامایی در زایشگاه، به زنان و مادران محروم روستایی نیز یاری رسانده و آلام و رنج‌های آن‌ها را تسکین می‌داد. او همچنین به همراه زنان پیشرو و روشنفکر زمانه‌ی خود به آموزش و آگاه‌سازی دختران و زنان گیلانی پیرامون مسایل بهداشتی و درمانی، تربیت کودکان و مانند آن می‌پرداخت.
همسر این بانوی روشن‌اندیش، حسن تقی‌زاده میلانی، مترجم صاحب‌نام گیلانی و نخستین دبیر رسمی زبان ادبیات انگلیسی در مدارس گیلان بود. جمهوریه در سال ۱۳۵۴ خورشیدی پس از ۲۴ سال کار شبانه‌روزی بازنشسته و عاقبت در آذرماه ۱۳۶۸ دار فانی را وداع گفت.
گفتنی است خواهر وی، دکتر مشروطه میلانی نیز از دیگر چهره‌های سرشناس و نیکوکار در حوزه‌ی بهداشت و درمان بود. مشروطه متخصص زنان و زایمان و از دانش‌آموختگان دانشگاه علوم پزشکی روسیه بود. مشروطه با تاسیس مطب پزشکی در خیابان بیستون رشت، طبابت خود را با روشی نوین آغاز کرد. دکتر مشروطه میلانی نیز در کنار طبابت، به فعالیتهای خیریه و عام‌المنفعه می‌پرداخت. وی از پایه‌گذران بنگاه حمایت مادران و نوزادان رشت (زایشگاه) و همچنین عضو کمسیون برنامه‌ریزی آن بود.
جمهوریه و مشزوطه میلانی، خواهران نیکوکار و پرتلاشی بودند که گذشت زمان، اعتبار و نیک‌نامی‌شان را کمرنگ نکرده است. یاد آن‌ها در خاطرات جمعی مردمان این دیار همچنان زنده و روشن و آثار خدمات و فعالیتهای ارزشمند آن‌ها استوار است.