تبعیت از دولتی‌ها وظیفه‌ مجموعه دار خصوصی نیست

بعد از انتشار مصاحبه  “ژاله حساس خواه” رییس سازمان اسناد گیلان، “حسن اکبری” مجموعه‌دار اسناد مشروطه در ارتباطی با« مرور» خواست تا توضیحات تکمیلی در ارتباط با ماجرای اسناد مشروطه  را بیان کند.

اکبری می‌گوید ده سال است که اسناد و سکه‌های مربوط به گیلان را جمع‌آوری می‌کند اما توجهی از طرف مدیران گیلانی ندیده است. او در گفتگو با «مرور» روایت کاملی از داستان اسناد مشروطه ارائه می‌کند.

این مجموعه‌دار گیلانی می‌گوید: از سال گذشته چند بار بین  من و اعضای  شورای شهر رشت نامه‌نگاری شد و جلسه برگزار شد و تصمیم بر آن شد تا برای خانه میرزا خلیل رفیع که قرار است به خانه مشروطه رشت تبدیل شود مجموعه تاریخی از من خریداری شود. او می‌گوید: در مجموعه من فقط اسناد نبود بلکه پکیجی شامل اسناد، عکس و اشیا بود و من تقریباً برای ۲ هزار برگ سند ، ۲۵۰ عکس از مشروطه‌خواهان گیلانی و اشیا مرتبط قیمت یک میلیارد و ۷۰۰ را پیشنهاد داده بودم. بعد از موافقت شورای شهر درخواست به شهرداری ارائه شد.

او ادامه می‌دهد: زمانی بود که رشت شهردار نداشت  مهندس هومن روایی از سازمان بازآفرینی برای مذاکره آمد. شهرداری گفت بودجه ندارد اما شورا بر انجام این کار اصرار داشت. اما شهرداری خریدار نبود و پیشنهادهای دیگری داشت، مثلاً یک سال نمایشگاه بگذارید که موردنظر من نبود و واقعاً ازنظر مالی چیزی عاید من نمی‌شد.

تبریزی‌ها وارد می‌شوند

او در مورد چگونگی ورود تبریزی‌ها به این داستان می‌گوید:  قبل از اینکه رسانه‌ای شدن مجموعه‌داران متوجه شدند و موضوع خرید را مطرح کردند. مجموعه‌داران معمولاً از طریق کانال‌هایی همدیگر را پیدا می‌کنند. افراد دیگری بودند اسناد مشروطه جمع می‌کردند و باواسطه آمدند و من قیمت خیلی بالایی دادم.  یک میلیارد بالاتر از قیمتی که به رشت داده بودم و در کمال تعجب قبول کردند. بعد فهمیدم سرمنشأ از تبریزاست.

اکبری می‌گوید: با اینکه مشکلات مالی فشار شدیدی به من وارد کرده بود تلاش کردم با رسانه‌ای کردن ماجرا گیلان به خودش بیاید. بعد از مصاحبه و رسانه‌ای شدن داستان دوباره شورا آمد وسط و آقایان جکتاجی و شگفت(شهردار اسبق رشت) پادرمیانی کردند و گفتند شما انعطاف‌پذیر باشید، ما هم سعی می‌کنیم شهرداری را مجاب به خرید کنیم و من ۲۰۰ میلیون از قیمت را کم کردم.

تیرهایی که اشتباه شلیک شد

اما بعد از مصاحبه داستان‌های دیگری هم به وجود آمد. این مجموعه‌دار توضیح می‌دهد: نوک پیکان من به سمت شورا و شهرداری بود  و من اصلاً تا آن موقع صحبتی با سازمان اسناد نداشتم. اما فکر می‌کنم به خاطر مشکلات سیاسی برخی سایتها با خانم حساس خواه رییس سازمان اسناد گیلان همه تیرها به سمت او آمد. من کار سیاسی نمی‌کنم و وارد این داستان‌ها هم نمی‌شوم اما سر این داستان خانم حساس خواه  ناعادلانه مورد هجمه قراردادند درحالی‌که تقصیری در این داستان نداشت.

هرچند او توضیح می‌دهد که ارتباطش با سازمان اسناد گیلان آن‌چنان‌که باید حسنه نیست.«سال گذشته با آغوش باز به سازمان اسناد رفتم و کتاب اسناد تازه یاب مشروطه مراسم رونمایی هم شد. البته هنوز منتشرنشده است و به‌طور مشترک نمایشگاه هم برگزار کردیم.  اما بعد از برگزاری چند نمایشگاه در سال گذشته از طرف سازمان روی من حساسیت‌هایی وجود دارد. پیشنهاد برگزاری نمایشگاه از طرف ارگانهای دیگر مانند دانشگاه و شهرداری و..داده می شد و من دوست داشتم پژوهشگران و دانشگاهیان بیشتری اسناد تاریخی مربوط به گیلان را ببیند بنابراین موافقت می کردم، اما رییس سازمان اسناد گیلان تمایل داشت بقیه ارگان‌ها از سازمان اسناد اجازه برگزاری نمایشگاه را بگیرند که این مورد دست من نیست.

به‌هرحال شهرداری به سازمان اسناد درخواست داد و اکنون این اسناد در تهران در حال بررسی است و جواب نهایی هم ۱۹ تیرماه مشخص می‌شود.

اسناد از کجا آمده؟

او تأکید دارد که “اسناد بسیار مهمی در این مجموعه وجود دارد ازجمله نامه‌های سران مشروطه در حین فتح تهران است. ”

اکبری می‌گوید: بخش زیادی از این مجموعه از خانه محتشم الملک حاکم گیلان(صاحب باغ محتشم) در تهران به‌ دست‌آمده است.  وراث او که در خارج از کشور بودند خانه را فروختند اسناد در تهران  بیرون آمد بخش زیادی را خریدم و گشتم و بقیه را که خریداری‌شده بود را هم  پیدا کردم .کیفیت اسناد  به دلیل آب‌وهوای خشک تهران سالم و عالی بود.

اندر احوال موزه‌داری رشت

او بخشی از مشکلات به وجود آمده را در این می‌بیند که در شهرداری افرادی که هیچ اطلاعاتی در مورد اسناد و دلایل اهمیت آن ندارند باید در این مورد تصمیم‌گیری  کنند.

تبریزی‌ها ۷ ماه بعد از فتح تهران به دست رشتی‌ها وارد تهران شدند ، بعد ما موزه مشروطه نداریم تبریزی‌ها دومی و سومی را هم افتتاح کردند.

او به وضعیت خانه میرزا اشاره می‌کند و می‌گوید: برای شهری که توریست می‌آید این اصلاً وضعیت خوبی نیست.  من یک‌بار  در آنجا نمایشگاه گذاشتم هنوز کپی‌های اسناد آن در آنجا است و چیزی برای نمایش ندارد . امیدوارم خانه مشروطه رشت وضعیت بهتری پیدا کند و هیات مدیره از افراد فرهنگی انتخاب شوند تا بتوانند به بهترین شکل آن ر ا اداره کنند.

رابطه بین قیمت دلار و خروج اسناد

چرا مجموعه‌داران رغبت کمتری برای فروش اسناد و اشیا خود به سازمان اسناد و یا میراث فرهنگی دارند؟ اکبری توضیح می‌دهد:  معمولاً قیمت پیشنهادی ده برابر کمتر از قیمت خرید و فروش بین مجموعه‌داران است. اگر قیمت منصفانه بود همه به سمت سازمان سرازیر می‌شود.

این فعال فرهنگی نگرانی‌های دیگری هم دارد و آن افزایش قیمت دلار و مشکلاتی است که در این بخش ایجاد کرده است. اکبری می‌گوید کتابخانه دانشگاه خارجی با قیمت خوب دنبال اسناد و عکس هستند مغازه‌دار هم علاقه دارد بدون دردسر به آن‌ها بفروشد و پولش را بگیرد.

خروج اسناد جرم نیست و همین نکته سبب شده تا اکبری بگوید: دارند بازار اسناد را شخم می‌زنند. از طرف دیگر هم سرعت خروج اشیا باستانی با اینکه قاچاق محسوب می‌شوند هم بسیار زیاد شده است. تاریخ ما مورد غارت قرارگرفته است. در آینده نزدیک باید در موزه آذربایجان و سلیمانیه عراق و قطر اسناد و اشیا و سکه‌های ما را ببینیم. به‌راحتی می‌برند و  به‌عنوان تاریخ نداشته خودشان معرفی می‌کنند. تنها افرادی که جلوی این داستان ایستاده‌اند مجموعه‌داران هستند. درحالی‌که می‌توانند با سالی دو میلیارد تومان می‌شود همه این‌ها را حفظ کرد. چون افرادی که دارند کار قاچاق انجام می‌دهند با پول کم راضی می‌شوند. متأسفانه میراث به مجموعه‌داران به چشم قاچاقچی نگاه می‌کند، مگر خلاف آن اثبات شود.

او از انتظار حمایت بیشتر می‌گوید و کارهایی که به‌تنهایی به نتیجه نمی‌رسد: تمام سکه‌های گیلان از قرن دوم تا دوره قاجار را جمع کردم. می‌خواستم کتابی از تصاویر آن‌ها چاپ کنیم اما چون کاغذ گلاسه می‌خواست اما کسی حمایت نکرد و کار بر روی زمین‌مانده است.

سازمان میراث فرهنگی کشور من را به  خاطرجمع آوری سکه‌های گیلانی به‌عنوان مجموعه‌دار برتر کشور از استان گیلان انتخاب کردند، اما کسی از میراث فرهنگی گیلان یک تبریک هم به من نگفتند.

او می‌گوید: چشمش را به روی پول بیشتر بسته و برای جمع‌آوری این مجموعه تا امروز از گلوی زن و بچه‌اش زده  و حالا این مدیران گیلانی هستند که باید یک گام برای همکاری بردارند.