نشست علمی تخصصی روز جهانی گونه‌های در معرض خطر به میزبانی موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور برگزار می‌شود. از سوی اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت، ۲۰ می روز جهانی گونه‌های در معرض خطر ICUN انتخاب شده است.
درهمین رابطه «فریدون عوفی» سخنران ویبنار و عضو هیات علمی موسسه تحقیقات شیلاتی کشور و مدیر گروه مطالعات بوم شناسی دریای خزر به مرور گفت: مباحث این نشست علمی در خصوص وضعیت حفاظتی ماهیان آبهای داخلی؛ باید‌ها ونبایدها، نگاهی به گونه‌های در معرض تهدید انقراض ایران و وضعیت حفاظتی ماهیان حوضه ایرانی دریای کاسپین خواهد بود.
وی اظهار کرد: تا کنون ۲ میلیون گونه در دنیا شناسایی شده که شامل انواع میکروارگانیسم ها، جانوران و گیاهان است. براساس ارزیابی‌های اولیه رقمی بین ۵ الی ۱۰ میلیون گونه در دنیا وجود دارد که چیزی در حدود ۸ میلیون ۷۰۰ هزار گونه هنوز شناسایی نشده‌اند. از این تعداد ۱۴۲ هزار ۵۰۰ گونه مورد ارزیابی‌های حفاظتی، جمعیت و ذخایر قرار گرفته‌اند.
مهمترین گونه در معرض انقراض کشور ماهیان خاویاری هستند که متأسفانه جمعیت این گونه رو به زوال بوده .بطوریکه برنامه‌های احیا و بازسازی بعنوان آخرین جرقه‌های امید برای این گونه تاثیرخود را از دست داده است.
وی اضافه کرد: تعداد گونه‌های در معرض خطرانقراض چیزی حدود ۱۶ هزار گونه گیاهی، جانوری و میکروارگانیسم است که ۷۰۰ گونه جانوری و ۹۰۰ گونه گیاهی به طور جدی در معرض انقراض شناسایی شده‌اند.
دانشیار وعضو هیأت علمی موسسه تحقیقات شیلاتی کشور در خصوص وضعیت گونه‌های موجود در ایران نیز اظهار کرد: براساس آخرین ارزیابی‌های انجام شده در خصوص ماهیان کشور، نزدیک ۱۳۹۰ گونه ماهی شناسایی شده که ۱۱۶ گونه در دریای خزر و ۹۷۵ گونه در خلیج فارس و دریای عمان و ۹۷ گونه نیز مربوط به آبهای داخلی است.
عوفی مهمترین تهدیدات گونه‌های ماهیان در ایران را از بین رفتن مسیر مهاجرت ماهیان برای تخم ریزی و تولید مثل، صید بی رویه و شکارو تجارت غیر قانونی خاویار، آلودگی آب دریا، فعالیتهای دریانوردی و پروژه‌های سد سازی عنوان کرد و گفت: مهمترین گونه در معرض انقراض کشور ماهیان خاویاری هستند که متأسفانه جمعیت این گونه رو به زوال بوده بطوریکه برنامه‌های احیا و بازسازی بعنوان آخرین جرقه‌های امید برای این گونه تاثیرخود را از دست داده است.
عضواتحادیه بین اللملی حفاظت از طبیعت با تأکید به اینکه ماهیان خاویاری نقش اقتصادی خود را در جوامع حاشیه دریای خزر از دست داده اند افزود: در حال حاضر هدف حفظ جمعیت این گونه در ایران است و متأسفانه کاهش طول صید این ماهی نشاندهنده عدم بازیابی ذخایر در دریا و رودخانه‌های منتهی به آن است.
فریدون عوفی در خصوص ماهیان آبهای داخلی نیز افزود: تخریب زیستگاه‌ها و حضور گونه‌های غیر بومی و بیگانه که رفتارهای تهاجمی دارند زیست بوم گونه‌های آبهای داخلی را در معرض خطر قرار داده است. پل سازی، بندسازی، صیادی غیر مجاز و مجموعه‌ای از صیدهای غیر قانونی و رفتارهای ناهنجار فشار زیادی بروی ماهیان دریای خزر و آبهای داخلی وارد کرده است.
این استاد دانشگاه تأکید کرد: ورود انواع آلودگی‌ها و پسابهای خانگی و صنعتی درحوزه البرز شمالی به دریای خزر، تغییرات اقلیم، خشکسالی، نبود برنامه مشخص و راهکارهای سازگاری با تغییرات اقلیم دست به دست هم داده تا شاهد انقراض و تهدید گونه‌های ماهیان دریای خزر باشیم. متأسفانه دریای خزر شرایط طبیعی برای روند تولید مثل و بازیابی گونه‌های خود را از دست داده است.
دکترای زیست بوم‌های ساحلی و دریایی همچنین با اشاره به تالاب انزلی به افزایش رسوبات و حضور گیاهان مهاجم در این تالاب اشاره کرد و افزود: در کنار این تهدیدات، رها سازی نا آگاهانه گونه‌های گیاهی و جانوری آبزی در تالاب انزلی و رودخانه‌های منتهی به آن فرایند طبیعی این زیستگاه را مورد تهدید قرار داده و تاکنون نتوانستیم برای حفاظت از این زیستگاه راهکار مشخصی ایجاد کنیم.
وی با اشاره به اینکه تاکنون ۵۰ گونه غیربومی و مهاجم در آبهای داخلی و دریاچه‌های کشور شناسایی شده گفت: ازاین تعداد ۱۵ گونه مهاجم، ذخایر ماهیان دریای خزر را بخصوص در تالاب انزلی و حوضه‌های آبریز به آن در معرض خطر قرار داده است.
عوفی در خصوص ذخایر ماهیان استخوانی دریای خزر نیز اظهار کرد: با توجه به مطالعات و تحقیقات موسسه تحقیقات علوم شیلاتی در ۲۰ سال اخیر، روند عمومی ماهیان استخوانی دریای خزر رو به کاهش بوده است اما تعدای از این گونه‌ها توسط سازمان شیلات در برنامه بازسازی قرار دارند و در حال حاضر انواع ماهیان سفید، سیم، کومله و.. از وضعیت ذخایر و حفاظتی بهتر و متعادل تری نسبت به ماهیان خاویاری برخوردارند البته اگر روندهای حفاظتی و زیستگاهی مناسبی برای آنها در دستور کار قرار بگیرد.
