طرح تفکیک زباله از مبدا یکی از زیر مجموعه‌های مدیریت پسماند شهرداری رشت است که طی دوره‌های مختلف بارها در این شهر اجرا و نیمه کاره رها شده است.
رشت همواره با چالش‌های محیط زیستی زیادی مواجه است که شهروندانش را با مخاطرات مختلفی روبرو کرده است. بحران سراوان، ورود شیرابه‌های زباله و فاضلابهای خانگی و صنعتی به رودخانه‌ها از جمله این مواردند که محیط زیست رشت و سلامتی شهروندانش را تهدید می‌کند.
در این میان تولید زباله و مدیریت پسماند به دلیل تمرکز جمعیتی در رشت، مهمترین چالش مدیریت شهری است که همیشه محل بحث و جدال مدیران شهری رشت بوده است. طرح تفکیک زباله از مبدا یکی از زیر مجموعه‌های مدیریت پسماند شهرداری رشت است که طی دوره‌های مختلف بارها در این شهر اجرا و نیمه کاره رها شده است.
به عقیده کارشناسان عدم موفقیت این طرح به نا آگاهی و عدم مشارکت شهروندان، نبود فرهنگ سازی و آموزش باز می‌گردد که زنجیره‌های طرح تفکیک زباله از مبدا را شکل می‌دهند. ضعف در این بخش مانع از موفقیت این پروژه محیط زیستی تاکنون در رشت بوده است.
حدود دو ماه پیش بود که سرپرست سازمان مدیریت پسماند شهرداری رشت از شروع فرآیند اجرایی طرح تفکیک زباله از مبدا بعد از وقفه ۳ ساله در این شهر خبر داد. «علی مقصودی «با بیان اینکه بازتولید و استفاد مجدد از زباله‌های خشک هدف مدیریت پسماند شهرداری در اجرای این طرح است پیش بینی کرده بود؛ طی سه ماهه اول اجرای طرح در مناطق مختلف رشت، ۳ درصد از پسماند خشک شهر جمع آوری شود.»
انتظار داشتیم طرح تفکیک زباله از مبدا در اولویت پروژه‌های مدیریت پسماند شهرداری قرار بگیرد.مدیریت پسماند با قدرت به این طرح ورود نکرد.
با این حال با وجود گذشته کمتر از دو ماه از شروع این طرح در سطح مناطق ۵ گانه رشت، اعضای شورای شهر رشت از عملکرد مدیریت پسماند شهرداری در اجرای آن انتقاد کردند. به گفته این اعضا وضعیت پسماند و موضوع تفکیک زباله از مبدا رضایت بخش نبوده و عملا اقدام مثبتی از اجرای طرح در سطح شهر رشت مشاهده نشده است.
مدیریت پسماند با قدرت ورود نکرد
در همین رابطه از«محمد حسین واثق کارگرنیا» رییس شورای اسلامی که در صحن شورا، عملکرد مجموعه پسماند شهرداری رشت را رضایت بخش ندانسته بود، دلایل این انتقاد با توجه به گذشت مدت زمان کوتاه از اجرای طرح را پرسیدیم.
کارگرنیا با بیان اینکه اجرای طرح تفکیک زباله از مبدا طرح جدیدی در رشت نیست و از سالهای گذشته در این شهر اجرا شده بود به مرور اظهار کرد: با توجه به سبقه اجرای این طرح در رشت انتظار داشتیم مدیریت پسماند شهرداری و پیمانکار مربوطه با قدرت بیشتری برای اجرای آن ورود کنند.
وی با تأکید به عقب ماندگی رشت در اجرای پروژه‌های پسماند اضافه کرد: انتظار داشتیم طرح تفکیک زباله از مبدا در اولویت پروژه‌های مدیریت پسماند شهرداری قرار بگیرد. ما فرصت زیادی نداریم چون مردم از ما انتظار دارند و اجازه نمی‌دهیم چنین طرحی به کندی پیش برود.
رییس شورای شهر رشت، پروژه تفکیک زباله از مبدا را چالش فرا روی مدیریت پسماند شهرداری دانست و افزود: سالهای گذشته ایستگاه‌های دریافت زباله‌های‌تر و خشک در سطح شهر وجود داشت و مورد استقبال شهروندان قرارگرفته بود. حال چرا این ایستگاه‌ها در سطح مناطق فعال نیستند؟ چرا تعداد خودروهایی که در مناطق مختلف فعالیت می‌کنند کمتر از ۲۰ دستگاه است. این تعداد خودرو به هیچ عنوان جوابگوی ۵ منطقه رشت نیست.
کارگرنیا با تصریح به اینکه اعتراض شورا به مدیریت پسماند در خصوص انعقاد قرارداد با شرکتهای غیر توانمند و عدم فعال شدن اپلکیشین اطلاع رسانی به مردم است اظهار کرد: متأسفانه فعالیت شرکتهایی که برای مناطق ۵ گانه رشت و دستگاه‌های اداری برای طرح تفکیک زباله از مبدا ورود کردند اصلا محسوس نیست. این پیمانکاران موظف به فرهنگ سازی و اطلاع رسانی هستند. طی یکی دوماه گذشته اقدامات فرهنگی این بخش رضایت بخش نبوده است.
رییس شورای اسلامی رشت تأکید کرد: انتظار داشتیم با اجرای پرقدرت و صحیح تفکیک زباله از مبدا، شاهد کاهش ۱۵ درصدی ورود زباله به لندفیل زباله باشیم. در واقع در شرایط ایده آل باید روزانه ۱۵۰ تن زباله کمتر وارد سراوان می‌شد. متأسفانه همچنان عدم اطلاع رسانی و فرهنگ سازی و باز تولید زیاد زباله را از سوی مردم را شاهد هستیم.
وی گله مندی و تذکر شورای شهر رشت را به دلیل فرصت سوزی و عدم فرهنگ سازی عنوان کرد و گفت: بعنوان وظیفه نظارتی که در مدیریت شهری بر عهده داریم باید ایرادات کار را به مجموعه پسماند گوشزد کنیم تا دوستان با قدرت و دقت بیشتری این طرح را در رشت اجرا کنند.
حضور خودروهای تفکیک از مبدا در محلات محسوس نیست
«حسن کریمی کرنق» رییس کمیسیون بهداشت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر رشت نیز که یکی از منتقدین مدیریت پسماند شهرداری در اجرای طرح تفکیک زباله بود؛ با تأکید به گذشت مدت زمان کوتاه از اجرای این طرح به مرور اظهار کرد: نمی‌توانیم ۵ ماه منتظر بمانیم تا شاهد ضرر و زیان پیمانکاران طرح باشیم. از اینرو از سازمان پسماند خواستیم گزارشی از عملکرد خود در طرح تفکیک زباله از مبدا ارایه کند.
وی با بیان اینکه پیمانکاران پروژه برای فعالیت فرهنگی و آموزشی بودجه دریافت کرده‌اند افزود: پیمانکار قرارداد امضا کرد تا در محلات حضور داشته باشد و اطلاع رسانی کند اما هیچکدام از این‌ها انجام نشده است و حضور خودروها در محلات محسوس و قابل لمس نیست. شهروندان این کم کاری‌ها را می‌ینند و از ما مطالبه می‌کنند. به این دلیل اجازه تضییع بیت المال را نخواهیم داد.
بر اساس آمارهای شهرداری رشت، روزانه حدود ۶۰۰ تن زباله در شهرستان رشت تولید می‌شود که ۶۵ درصد این زباله‌ها تر و ۳۵ درصد خشک هستند. هدف گذاری طرح تفکیک زباله از مبدا کاهش ۳ درصدی زباله خشک و کاهش زباله‌های ورودی به سراوان ر راستای حفظ محیط زیست عنوان شده است.
از صفر شروع کردیم. اعتماد سازی برای مردم انجام نشده
«علی مقصودی» مدیرعامل سازمان پسماند شهرداری رشت که در شروع اجرای طرح خواستار فرهنگ سازی و افزایش مسؤولیت پذیری اجتماعی و مدنی شهروندان در قبال حفظ محیط زیست شده بود با بیان اینکه بعد از شروع مجدد این طرح بعد از وقفه‌ای چند ساله، شوک به پروژه وارد شده به مرور گفت: با موضوع اجتماعی در رشت مواجه هستیم که از گذشته آسیبهای زیادی به آن وارد شده است.
قرار نبود بعد از سه سال وقفه کار جدیدی در مدیریت پسماند رشت انجام شود. ما از صفر دوباره طرح را شروع کردیم. اعتماد سازی در میان مردم ایجاد نشده است.
مدیرعامل سازمان پسماند شهرداری رشت ضمن احترام به عملکرد پیمانکاران قبلی طرح تفکیک زباله از مبدا در رشت اذعان کرد: زمانی که مدیریت پسماند جدید شهرداری بعد از سه سال مجدد به این طرح ورود کرد در نقطه صفر قرار داشتیم.
مقصودی با اشاره به اولین اقدام خود در انعقاد قرارداد با پیمانکاران جدید برای مناطق ۵ گانه رشت تصریح کرد: قرار نبود بعد از سه سال وقفه کار جدیدی در مدیریت پسماند رشت انجام شود. ما از صفر دوباره طرح را شروع کردیم. هیچ پیمانکاری از گذشته در این طرح حضور ندارد و اساسا همکاری با پیمانکاران قبلی را تکذیب می‌کنم.
وی همچنین در پاسخ به کمبود خودروهای تفکیک از مبدا در سطح رشت، تعداد این خودروها را کافی دانست و اضافه کرد: اصلا اعتقادی به کمبود خودرو ندارم چون بسیاری از خودروهای ما از محلات خالی باز می‌گردند. اینجا باید به دنیال این باشیم چرا مردم استقبال نکردند نه اینکه در اجرای کار تعجیل کنیم.
مقصودی با بیان اینکه هنوز اعتماد لازم از سوی برخی شهروندان برای دراختیار گذاشتن زباله‌های‌تر و خشک به پیمانکاران ایجاد نشده تصریح کرد: بحث ما کمبود خودرو نیست، اعتماد سازی است که مستلزم زمان است. باید به خودان زمان بدهیم.
وی خطاب به اعضای شورای شهر رشت پرسید: شاخص مسؤولان برای ارایه خدمات و کمبود ماشین چیست؟ من با GPS اثبات می‌کنم که خودروهای پیمانکاران در ساعتهای مشخص در تمام مناطق معین شده برای جمع آوری پسماند‌تر و خشک حضور دارند.
مدیرعامل سازمان پسماند شهرداری رشت با بیان اینکه کمتر از دوماه از اجرای این طرح در رشت گذشته خواستار فرهنگ سازی رسانه‌ها شد و اظهار کرد: از مدیریت شهری انتظار انتقادات منطقی دارم نه اینکه شاخص شان برای اجرای طرح کمبود ماشین و عدم مشاهده شان باشد.
وی با اشاره به راه‌اندازی سیستم اطلاع رسانی پیامکی برای مناطق مختلف از نصب ۴۰ استند، ۲۰ بنر و ۱۰۰ واتر بند به منظور اطلاع رسانی محیطی در سطح رشت خبر داد و گفت: در بخش آموزشی با حمایت اعضای شورا تفاهم نامه‌ای با نواحی آموزش وپرورش داشتیم که مقرر شد با همکاری سمن ها، آموزش تفکیک از مبدا را از مدارس آغاز کنیم. لازم به ذکر است به طور مستمر و براساس برنامه ریزی این اقدامات در حال انجام است و به هیچ عنوان به دنبال جبران عقب ماندگی‌های گذشته نیستیم.
وی با اشاره به جمع آوری و تحویل یک درصد از زباله‌های شهری تفکیک شده از مبدا طی مدت اخیر تأکید کرد: این میزان زباله در حالی از شهروندان دریافت شده که همزمان زباله گردها در سطح شهر به فعالیت مشغولند و بخش زیادی از زباله‌ها به کارخانه کودآلی و سراوان منتقل می‌شود که در این نقاط نیز زباله‌ها به روشهای مختلف تفکیک می‌شوند.
مقصودی تأکید کرد: با شروع اجرای طرح تفکیک زباله از مبدا چیزی حدود ۱۵ الی ۲۰ درصد زباله‌های خشک رشت جمع آوری می‌شوند.
