نقش‌های رنگین از دور دستِ زمان بر تار و پود بافته‌ای اصیل می‌نشیند و تن‌پوشی تماشایی از شکوه گیلان‌زمین جان می‌گیرد تا حکایتِ عشق به فرهنگ و هنر یک سرزمین در اذهان مرور شود.
زنان این خطه‌ی بهشت‌گون از دیرباز طبیعت سبز، امواج دریا، سپیدناکی ابرها و رنگین‌کمان رویاهاشان را بر تار و پود پارچه‌ها نقش زده‌اند و عاشقانه‌ای شگفت، نهفته در بطن این همه زیبایی از پس سال‌ها به امروز رسیده است و اینک بانویی هنرمند به این میراث گرانقدر ارج نهاده و به تولید البسه‌ی متناسب با نیازهای روز از پارچه دستبافت چادرشب می‌پردازد.
چادرشب هم اکنون کاربردی که در قدیم داشته را از دست داده اما می‌توان با تکیه بر ایده‌های نو، جای آن را در زندگی انسان امروز بازیافت. پارچه‌ی چادرشب اگر خوب بافته شود برای برش و دوخت لباس بسیار عالی‌ست؛ چرا که رنگ و کرک نمی‌دهد و در کنار رنگ‌های زیبا و نقوش اصیل از استحکام بالایی برخوردار است.
اندیشه‌ی خلاق و دستان هنرمند «هانیه دوستی» با گذشته‌های سرزمینش پیوند خورده است. چادر شب از سالیان بسیار دور با نقش و نگاری که قصه‌ی طبیعت گیلان و اهالی اش را در دل دارد، بافته می‌شود. این بافته‌ی اصیل، هم اکنون کاربردی که در قدیم داشته را از دست داده اما می‌توان با تکیه بر ایده‌های نو، جای آن را در زندگی انسان امروز بازیافت. وقتی «زهره زمانی» بانوی هنرمند اهل انزلی در مراسم افتتاحیه و اختتامیهی جشنواره‌ی فیلم کازان روسیه، آیین اختتامیهی جشنواره‌ی فیلم مذهب امروز در تورنتو ایتالیا و همچنین اختتامیهی هیجدهمین جشنواره‌ی فیلم داکای بنگلادش با لباسی اصیل آراسته به هنر چادر شب‌بافی حضور یافت، نگاه‌ها متوجه این هنر دست بانوان گیلانی شد.
زمانی درباره‌ی واکنش و توجه مهمانان، خبرنگاران و عکاسان می‌گوید: وقتی می‌دیدم آنها چگونه محو ظرافت بافت، نقوش و طراحی این لباس هستند، احساس غرور داشتم. از من سوال می‌شد که آیا این لباس سنتیِ زنان ایران است و من توضیح می‌دادم، این پارچه و نقوش آن مربوط به شمال ایران است که از لباس‌های سنتی متنوعی برخوردار است.
درخشش ایده‌ی نو در ذهنی جوان
«هانیه دوستی» هنرمند جوانی است که با آثارش زیبایی‌های گذشته را به امروز پیوند می‌زند. او که اهل رحیم آباد رودسر است در گفت و گو با مرور می‌گوید: کارشناس طراحی لباس هستم و در دانشکده دکتر شریعتی تهران تحصیل کرده‌ام و هم اکنون در شهر رشت سکونت دارم. پس از اتمام تحصیلاتم با وجود پیشنهادات کاری از سوی شرکت‌ها و مجلات در تهران به زادگاهم برگشتم و در زمینه‌ی طراحی و دوخت لباس مشغول بکار شدم. چند سال در سازمان صدا و سیمای گیلان به عنوان طراح لباس فعالیت کردم. ولی آن‌چه من از دانش خود انتطار داشتم یک ایده‌ی نو و خلق آثار خاص بود. بدین ترتیب در پی داشته‌های ذهنی خویش به دنبال پارچه چادرشب رفتم. پارچه‌ای که سال‌ها آمیخته با زندگی مادربزرگم بود.
وی اظهار می‌کند: تمرکز من بیشتر روی پارچه‌های دستبافت و نقوش سنتی است و از آنجا که به المان‌های سنتی علاقه‌مند هستم، می‌کوشم در طراحی‌ها از نقوش سنتی و سوزن‌دوزی استفاده کنم. پارچه چادرشب اگر خوب بافته شود برای برش و دوخت لباس بسیار عالی‌ست. چرا که رنگ و کرک نمی‌دهد و در کنار رنگ‌های زیبا و نقوش اصیل از استحکام بالایی برخوردار است.
حکایت چادر شب‌ها از گذشته تا امروز
روزگاری بانوان گیلانی چادر شب را دور کمر خویش می‌بستند و در مزارع مشغول به کار می‌شدند و یا کودکشان را بر پشت خود می‌بستند. همچنین چادرشب برای آنها مصارف دیگری نظیر رختخواب‌پیچ، بقچه و پرده داشت. هم‌اکنون با گذشت سال‌ها چادرشب‌بافی رونق گذشته را ندارد اما هنوز بانوانی هستند که تار و پودها را در هم می‌تنند و نقش‌های رنگین می‌آفرینند و البته از یاد نباید برد که این پارچه‌ی زیبا می‌تواند متناسب با نیازهای امروز مورد استفاده قرار گیرد.
دوستی بیان می‌کند: در گیلان پارچه‌ی چادر شب و پارچه‌ی شال بصورت سنتی بافته می‌شود. قدمت این پارچه به سال‌های خیلی دور بر می‌گردد. زنان قاسم آبادی با استفاده از کج که یک نوع ابریشم نامرغوب بود پارچه می‌بافتند. در کنار آن از ابریشم مرغوب و اعلا هم برای خانواده‌های متمول پارچه بافته می‌شد. به مرور زمان کج به خاطر نامرغوب بودن و قابل شستشو نبودن منسوخ شد و بافت پارچه با ابریشم نوع مرغوب نیز بخاطر قیمت بالا و این که تنها مورد استقبال عده‌ای خاص قرار می‌گرفت، کم‌رنگ شد. بدین ترتیب بافندگان به سمت نوع کاموا و پنبه‌ای آن سوق یافتند و امروزه بیشتر از این دو نوع نخ برای بافت این پارچه استفاده می‌شود.
با استفاده از پارچه‌ی چادرشب لباس‌هایی طراحی کرده‌ام که در دو دوره جشنواره مد و لباس فجر مقام برتر را از آن خود کرده است. خوشبختانه این اثر هنری خلق شده طرفداران خود را در میان مردم و هنرمندان پیدا کرده است. حتی گردشگران خارجی نیز از این لباس‌ها استقبال می‌کنند.
وی یادآور می‌شود: این پارچه کاربردهای فراوانی داشت. جالب است بدانید در جهاز هر نوعروس قطعا یک قواره چادرشب یافت می‌شد. حتی امروزه نیز خانواده‌ها به این رسم پایبند هستند. من در حال حاضر مجموعه‌ی کوچکی دارم که در آن طراحی پارچه، لباس و همچنین دوخت لباس‌ها انجام می‌شود. بخش بافت پارچه نیز توسط دستان توانمند بافندگان قاسم آباد صورت می‌گیرد.
این بانوی هنرمند می‌گوید: با استفاده از پارچه چادرشب لباس‌هایی طراحی کرده‌ام که در دو دوره جشنواره‌ی مد و لباس فجر مقام برتر را از آن خود کرده است. خوشبختانه این اثر هنری خلق شده طرفداران خود را در میان مردم و هنرمندان پیدا کرده است. حتی گردشگران خارجی نیز از این لباس‌ها استقبال می‌کنند.
فراز و نشیب یک مسیر
دوستی اظهار می‌کند: مسیری که پیش گرفته‌ام را با همه سختی‌ها و مشکلاتش بخاطر علاقه و عشقی که به این کار دارم، می پیمایم و در برابر سختی‌ها می‌ایستم و برای احیا و رشد هر چه بیشتر این صنعت تلاش می‌کنم تا محصولی با کیفیت در پارچه، طراحی و دوخت ارائه دهم.
وی با اشاره به حضورش در نمایشگاه‌ها و برگزاری نمایشگاه‌های خصوصی و ارائه اثر در محیط‌های بوم‌گردی برای معرفی کارش، خواهان توجه بیشتر مسئولان و همچنین صدا و سیما برای معرفی این هنر شده و می‌گوید: بافندگان برای تهیه‌ی مواد اولیه دچار مشکل هستند، چرا که تهیه نخ‌های مورد نیاز در استان به راحتی امکان‌پذیر نیست و این مشکل بزرگ بافندگان است که مجموعه‌ی ما مستقیما با آن مواجه است.
اهمیت برندسازی
برند سازی محصولات بومی می‌تواند در بهبود اقتصاد استان بسیار موثر باشد.
این بانوی گیلانی تصریح می‌کند: تصور کنید اگر شرکت‌های تولیدی پوشاک از این پارچه‌ها برای تولید محصولات بچگانه، زنانه و مردانه خویش استفاده کنند تا چه میزان بافندگان سفارش کار خواهند داشت. همین موضوع بر بخش‌های مرتبط دیگرنیز تاثیرمی‌گذارد و در کنارش با توجه به کیفیت بالای این پارچه‌ها، محصولات تولید شده نیزمرغوبیت ویژه‌ای خواهد داشت. فرصت‌های شغلی ایجاد شده و مشغول بکار شدن طراحان داخلی و صرفه‌جویی در زمینه‌ی خرید پارچه‌ها، الگوها و طرح‌های خارجی نیز از دیگر محاسن این کار هستند و نتایج مثبت آن در سراسر استان قابل لمس خواهد بود.
وی درباره‌ی قیمت محصولاتی که با چادر شب تولید می‌کند، می‌گوید: قیمت این لباس‌ها به نسبت پارچه چادر شب مصرفی آن و نوع کاری که روی لباس انجام می‌شود متفاوت است. بهای پارچه چادر شب هم با توجه به این که چهارخانه باشد یا پارچه موتیف‌دار و نقش‌دار باشد باز متفاوت است. معمولا قیمت‌های ما از ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان شروع می‌شود و به چند میلیون هم می‌رسد.
ثبت جهانی چادرشب
بهمن ماه امسال خبر قرار گرفتن روستای قاسم آباد از استان گیلان به عنوان روستای جهانی چادرشب بافی در فهرست شهرها و روستاهای جهانی صنایع‌دستی انتشار یافت. بدین ترتیب با توجه به این ظرفیت و تلاش بیشتر می‌توانیم شاهد رویدادهای فرخنده‌ای در این عرصه باشیم.
دوستی در این باره می‌گوید: مفهوم ثبت جهانی چادر شب این است که همه‌ی دنیا می‌تواند از این که ما در گیلان چنین پارچه‌ای می‌بافیم، مطلع شود. در واقع همان‌گونه که گردشگران خارجی برای دیدن تخت جمشید روانه‌ی شیراز می‌شوند، از این پس کم کم با خبر می‌شوند که می‌توانند پارچه چادرشب را هم در گیلان ببینند. زمانی که توریست‌ها با پیشینه‌ی ذهنی برای دیدن چادر شب، کاربردهایش و کارگاه‌های چادرشب بافی وار گیلان شوند، فواید بسیاری نصیب گیلان خواهد شد.
هانیه دوستی سخنش را با تشکر و قدردانی از همه‌ی کسانی که برای ثبت جهانی چادرشب کوشیده‌اند به پایان می‌برد و ما او را با آرزوی دستیابیِ استان به توسعه پایدار با بهره‌مند شدن از ظرفیت‌های متعدد گیلان زمین به حضرت پروردگار می‌سپاریم.
