روزانه خبرهای مختلفی درباره بهره‌کشی اقتصادی از جنگلهای شمال برای سودجویی به گوش می‌رسد. مردم روستاهای ویزنه تالش و قره‌سو آستارا مدعی هستند که جنگلهای ساحلی و کوهستانی محل زندگی‌شان در مسیر محور ارتباطی آستارا به تالش مورد طمع سودجویان واقع شده است. آنها از واگذاری زمین‌ها توسط اداره کل منابع طبیعی به شرکتی به نام کادوس خبر می‌دهند. شرکتی که می‌خواهد ضمن ایجاد طرح ساحلی سازه‌های مربوط به تله کابین را اجرا کند.
یافته‌های خبرنگار مرور نشان می‌دهد اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گیلان، منطقه‌ای با مساحت ۴ هزار و ۱۶۹ هکتاری را به شرکت مسوولیت محدود «دهکده اقامتی و تفرجگاهی سورتمه و تله کابین قره سو و ویزنه کادوس» با شماره ثبتی ۱۳۱۹۱ واگذار کرده است. این سند واگذاری بر اساس بخشنامه رییس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور در قالب «قرارداد احاله مدیریت طرح پارک جنگلی قره‌سو» انجام شده است. محدوده این قرارداد از جنگلهای ساحلی ویزنه تالش و روستای قره سو آغاز می‌شود و تا ارتفاعات بخش لوندویل آستارا و مشرف بر بلندترین آبشار ایران (آبشار بارزاوو) امتداد می‌یابد.
البته این قرارداد با طرح اسکان دایمی جنگل‌نشینان در شهرک هجرت بخش مرکزی و روستای قره سو بخش لوندویل آستارا تعارض آشکار دارد؛ عنوانی تحقیرآمیز برای عشایر (قوم تالش) که توسط سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور طراحی شده است.
دهیار قره‌سو در این‌باره می‌گوید: طبق‌این طرح از سال ۱۳۸۲ جمعیت ۱۰۰ خانوارعشایری، ۱۵ ییلاق میان‌بند (آبادی‌های قشلاقی درون جنگل) ویزنه تالش و بخش لوندویل آستارا در روستای قره‌سو مستقر شده‌اند. هر خانوار با واگذاری چندین هکتار مثتثنیات ارضی (زمین‌های کددار با مجوز چراگاهی و مسکونی) تنها ۳۰۰ متر زمین و یک واحد مسکونی ۴۰ متری سفید رنگ در کنار محور ارتباطی آستارا به تالش دریافت کرده است.
حامد حسینی‌پور زارع با اشاره به استفاده از زمین‌های حاشیه روستا به عنوان مرتع اظهار می‌کند: جنگل و چمنزار ساحل ویزنه و قره‌سو از سوی اداره کل منابع طبیعی، برای چراگاه دام‌ها در نظر گرفته شده بود تا از ورود دوباره حدود ۶۰۰ راس گاو و پنج هزار گوسفند به درون عرصه‌های جنگلی جلوگیری شود.
وی با اشاره به کوشش دهیاری روستاهای قره سو آستارا و ویزنه تالش برای راه‌اندازی طرح ساحلی مشترک ادامه می‌دهد: زمینی که هم‌اکنون در اختیار این شرکت قرار گرفته از سال ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۷ توسط این دهیاری‌ها از منابع طبیعی اجاره شده بود. مجوز ایجاد طرح ساحلی در سال ۱۳۹۴ از کمیسیون واگذاری منابع طبیعی اخذ شد و مورد موافقت کمیسون ساماندهی سواحل وزارت کشور نیز قرار گرفت. اعتبار ۵۰ میلیون تومانی حصارکشی نیز در سال ۱۳۹۵ به حساب فرمانداری تالش واریز شد. اما مردم محلی در سال پایانی اجاره، با راه‌اندازی طرح گردشگری مخالف بودند. دلیل آنها تعارض میان حصارکشی محدوده و از میان رفتن حق چرای دام بود که منابع طبیعی نیز حق چراگاه دامداران را بهانه عدم واگذاری اعلام کرد.
شرکت کادوس زمین‌های ساحل را به ۱۰ نفر از مردم منطقه اجاره داده است و هر ماه یک میلیون تومان دریافت می‌کند. این افراد با هزینه شخصی خود آلاچیق و پلاژهایی ناهمگون می‌سازند که بیشتر به حلبی‌آباد شباهت دارد.
دهیار قره‌سو به موردی اشاره می کند که انجام آن توسط یک سازمان دولتی شگفت‌انگیز است؛ وی در این باره تصریح می‌کند: اداره کل منابع طبیعی گیلان همزمان با اجاره زمین و دریافت پول برای اجرای طرح ساحلی توسط دهیاری‌ها، در حال تهیه کتابچه طرح گردشگری با همکاری شرکت کادوس بوده است.
البته تمام داستان این طرح پرحاشیه به همین جا ختم نمی‌شود؛ مدیران شرکت کادوس اواسط تیر طرح ساحلی را در مرحله اجرایی و ساخت مورد بهره‌برداری قرار داده اند. عضو شورای اسلامی روستای قره‌سو ضمن اشاره به تخلف‌های ریز و درشت این شرکت تاکید می‌کند: ۴۰ هکتار زمین ساحلی در اختیار پیمانکار مجری طرح قرار گرفته است که ۱۳ هکتار از شهرستان آستارا و ۲۷ هکتار از تالش را شامل می‌شود. شرکت کادوس زمین‌های ساحل را به ۱۰ نفر از مردم منطقه اجاره داده است و هر ماه یک میلیون تومان دریافت می‌کند. این افراد با هزینه شخصی خود آلاچیق و پلاژهایی ناهمگون می‌سازند که بیشتر به حلبی‌آباد شباهت دارد. مدیران شرکت از هر خودرو مبلغ ۱۰ هزار تومان بابت ورودی می‌گیرند. دریافت این هزینه در همه طرح‌های سالم‌سازی گیلان از سال گذشته ممنوع اعلام شده است.
داریوش صفایی درباره وضع کنونی و مشکلات موجود می‌افزاید: طرح ساحلی در مرحله اجرایی بدون تاسیسات زیربنایی، ناجی غریق، امدادگر و همیار پلیس و نیروی انتظامی بهره‌برداری می‌شود. پارکینگی برای خودروها و موتورسیکلت‌ها موجود نیست و محدوده شنا نیز تفکیک نشده است. همچنین ایستگاه نخست تله‌کابین از روی خانه‌های مردم، خطوط فشار قوی انتقال برق و جاده آستارا به تالش عبور می‌کند. چند تن از افراد غیرساکن با امضای رضایتنامه موافق این اقدام هستند.
عضو شورای روستای ویزنه نیز با بیان حاشیه‌های ایجاد شده پیرامون فعالیت شرکت کادوس اظهار می‌کند: متاسفانه عوامل شرکت کادوس ضمن بوته‌کنی، انبوهی از درختان را می‌برند و جنگل را به آتش می‌کشند. تنه‌ی درختان بریده شده نیز با خاک زغال چوب پوشیده می‌شود تا قدیمی به نظر برسد. این تنه‌ها به کارگاه زغال چوب قره سو در کنار دفتر طرح فروخته می‌شود. همچنین سه دستگاه لودر و بکهولودر و چندین دستگاه تراکتور اجاره‌ای با جابه‌جایی شن و ماسه، تالاب منطقه را خشک می‌کنند.
قاسم هزاری در ادامه موضوع حق‌السکوت را پیش می‌کشد ومدعی است: برخی مدیران شرکت در حال تطمیع اعضای شورا و مردم منطقه برای اعلام نظر موافق با طرح هستند. پای دو تن از شخصیت ظاهرالصلاح مذهبی نیز در میان است. آنها ضمن سازش با مدیران شرکت، سه هکتار زمین را به صورت رایگان در اختیار گرفته‌اند. او می‌گوید: حتی چندین تماس تلفنی از یک عضو فراری هیات مدیره شرکت برای دریافت زمین رایگان درون طرح دریافت کرده‌ام. وی به دلیل عدم پرداخت بدهی در شهر آستارا پنهان شده اما هر بار می‌گوید در یک کشور خارجی ساکن هستم.
یکی از کارشناسان حقوقی منطقه ضمن بیان حق مردم بومی در هر فعالیت اقتصادی تصریح می‌کند: چنانچه مناقصه‌ای برای واگذاری عرصه‌های منابع طبیعی انجام شود باید شرایط حضور مردم بومی فراهم شود.
حافظ محبوبی با تاکید بر اطلاع مردم از رویدادهای پیرامون خاطرنشان می‌کند: روش‌های اطلاع‌رسانی این مناقصه‌ها نیز مهم است و بیشتر مردم روستایی دسترسی چندانی به روزنامه و اینترنت ندارند. اداره کل منابع طبیعی در چنین وضعیتی می‌توانست اطلاعیه‌های کاغذی را در سطح منطقه نصب کند. یا اینکه دهیاری و شوراهای اسلامی با نامه نگاری رسمی از موضوع مطلع می‌شدند.
آن سوی اظهارنظرهای ساکنان محلی، مدیران شرکت مجری طرح هستند. شرکتی که مدیرعامل، رییس و اعضای هییت مدیره اقوام درجه یک یکدیگر هستند. همچنان خبری از راضیه شعبان‌زاده لمر مدیرعامل شرکت کادوس نیست.
مدیراجرایی طرح و عضو هیات مدیره در گفتگو با مرور می‌گوید: پرونده طرح گردشگری از ۱۲ سال پیش در جریان بود و راه دشواری برای قبول پیشنهاد طی کرد‌یم. پرونده پیشنهادی در سال ۱۳۹۵ با دستور دکتر جلالی رییس وقت سازمان جنگل‌ها به کمیسون واگذاری ارجاع شد. دکتر محمدباقر نوبخت معاون رییس جمهور و رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی نیز در زمان تصویب طرح حضور داشت.
وی همچنین با بیان تهیه کتابچه طرح به عنوان راهنمای همه قسمت‌های در دست اجرا تصریح می‌کند: کارفرمای طرح سازمان جنگلهای کشور است و اداره کل منابع طبیعی ناظر به شمار می‌رود. همچنین در سال ۱۳۹۵ مشاور طرح از سوی اداره کل معرفی شد و پس از دو سال کلیات و جزییات در قالب همین کتابچه به تصویب رسید. ورزش‌های آبی، شهربازی و تفرجگاه، شناگاه، سورتمه ریلی، پارک جنگلی و ایستگاه‌های تله‌کابین تا آبشار بارزاوو(لاتون) همگی در این کتابچه گنجانده شده‌اند.
شعبان‌زاده با بیان مراعات اصول قانونی در مناقصه طرح پس از تدوین کتابچه می‌گوید: مناقصه نخست به علت رفع ایرادهای سازمان بازرسی برگزار نشد. رفع اشکال آن چهار ماه زمان برد که شرکت کادوس در دومین مناقصه به عنوان برنده اعلام شد.
وی در ادامه با بیان فعالیت‌های شرکت می‌گوید: بیشتر مساحت طرح تفریحی و ساحلی در محدوده تالش است اما جاده ورودی طرح ساحلی در روستای قره سو آستارا قرار دارد که برای ساخت آن هزینه کرده‌ایم. مجموع سرمایه‌گذاری و هزینه‌ها نیز تا این جای کار به حدود ۲ میلیارد تومان می‌رسد و تاکنون ۳۰ نفر شاغل شده‌اند.
مدیراجرایی شرکت ضمن دفاع از اقدام خود و در پاسخ به انتقادهای موجود متذکر می‌شود: مقام‌های شهرستان تالش ناظر طرح هستند و دریافت هزینه ورودی با اطلاع بخشداری حویق شهرستان تالش انجام می‌شود. این مبلغ تنها برای پارکینگ، جمع‌آوری پسماند و کنترل طرح در روزهای آخر هفته است و مردم بومی می‌توانند روزهای دیگری به طرح بیایند.
هر چند با دستور مقام‌های قضایی گیلان دریافت هرنوع ورودی از مردم در طرح‌های سالم‌سازی ممنوع شده اما این در مقابل موارد دیگر چندان مهم نیست. شرکت مسوولیت محدود کادوس برنده مناقصه‌ای است که پیش از برگزاری آن، خود هزینه مشاور و تهیه کتابچه طرحش را پرداخته است. همچنین همزمان با تدوین کتابچه طرح پارک جنگلی قره‌سو، اقدام دیگری برای جاده‌سازی در همین محدوده انجام شده است.
مدیرکل سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی گیلان طی سفری کاری ۲۳ اسفند ۱۳۹۵ به شهرستان مرزی بندرآستارا از بلندترین آبشار ایران و محدوده جنگلی آن بازدید کرد. خبرگزاری شبستان با بیان تاکید وی در مورد این جاذبه طبیعی گزارش داده است: «کیوان محمدی، رییس سازمان برنامه و بودجه گیلان نیز در این بازدید با اشاره به موقعیت بسیار ویژه این جاذبه گردشگری اظهار کرد: تلاش خواهیم کرد با برنامه ریزی نسبت به تکمیل و ایجاد زیرساخت‌های مناسب در منطقه، شرایط برای پذیرش گردشگران فراهم شود. باید تلاش کنیم با حضور بخش خصوصی و فرهنگ‌سازی های مناسب زمینه‌های توسعه این بخش را در شهرستان فراهم کنیم تا مردم بتوانند از این موقعیت‌های استثنایی و بکر بهره‌مند شوند .محمدی، آبشار لاتون را یک جاذبه گردشگری کم نظیر عنوان و بر حمایت‌های سازمان ذیربط برای توسعه گردشگری منطقه تاکید کرد.»
چند ماه پس از این بازدید و در بهار سال ۱۳۹۶، فرمانداری آستارا طرح تعریض مسیر ارتباطی این آبشار را به اداره منابع طبیعی و آبخیزداری این شهرستان ابلاغ کرد. یونس رنجکش فرماندار وقت آستارا هدف از پروژه تعریض مسیر روستای کوته کومه به خلف‌سو(آبادی تخلیه شده نزدیک آبشار) را تامین جاده دسترسی مردم ساکن منطقه اعلام کرد. این درحالی است که این خانوارها از سال‌ها پیش این منطقه را ترک کرده‌اند و بیشترشان در قره‌سو ساکن هستند.
ویژه نامه گیلان روزنامه همشهری در ۲۱ تیر ۱۳۹۷ با تیتر «توسعه گردشگری، کابوس لاتون» به ابعاد تخریب جنگل توسط راهسازان و اعتراض‌های مردمی در این باره پرداخت. رییس اداره منابع طبیعی آستارا ضمن دفاع از این اقدام به همشهری گفت: «پنج کیلومتر از جاده آبشار لاتون در قالب پروژه استانی باید اجرا شود که یک کیلومتر در سال گذشته (۱۳۹۶) و یک کیلومتر در سال جاری در حال اجراست. البته این پروژه جاده‌سازی نیست و اصلاح مسیر است.»
خودرو جنلگبانان آستارایی ۲۹ مرداد ۱۳۹۶ هنگام ماموریت در منطقه کوهستانی لاتون و باباعلی به داخل دره سقوط کرد. جلیل فرازی‌مقدم و شهروز شریفیان در دم جان باختند و هفت تن دیگر نیز به شدت مصدوم شدند که هنوز با صدمات آن دست و پنجه نرم می‌کنند.
نسرین غزنوی در ادامه گفته‌هایش با توجیه قطع درختان برای جاده‌سازی گفته است: «برخی درختان در مسیر اصلاح جاده قرار داشتند که با مجوز اداره کل منابع طبیعی استان نشانه گذاری و قطع شدند. پروژه ناظر مستقیم دارد. منابع طبیعی اعتبار این پروژه را گرفته و پیمانکار با نظارت در حال انجام آن است.» این طرح راهسازی همچنان اجرا می‌شود و تاکنون سه کیلومتر و ۷۰۰ متر آن انجام شده و تا روستای آسیاشوان رسیده است.
نکته جالب توجه این پروژه استانی تعریض جاده، فرآیند ابلاغ آن است؛ اداره‌های شهرستان‌ها براساس نیاز خود طرح‌ها را تهیه می کنند تا در کمیته برنامه‌ریزی مورد تایید کارشناسان سازمان مدیریت و برنامه ریزی قرار بگیرد. اما این طرح از سوی اداره منابع طبیعی آستارا پیشنهاد نشده بود.
جان جنگلبان‌ها به خطر می‌افتند تا قاچاقچی‌ها نتوانند چندین تن چوب را با خودروهای وانت نیسان حمل کنند اما مجوزهای سازمان جنگل‌ها هزاران اصله درخت را در خطر نابودی قرار داده است.
البته این مقام دولتی زمانی دست به این توجیه می‌زد که حدود یک سال پیش از آن نیروهای تحت امرش در پاسگاه جنگل‌بانی لوندویل متحمل تلفات انسانی شدند. خودرو جنلگبانان آستارایی ۲۹ مرداد ۱۳۹۶ هنگام ماموریت در منطقه کوهستانی لاتون و باباعلی به داخل دره سقوط کرد. جلیل فرازی‌مقدم و شهروز شریفیان در دم جان باختند و هفت تن دیگر نیز به شدت مصدوم شدند که هنوز با صدمات آن دست و پنجه نرم می‌کنند.
واگذاری‌ها و قراردادهای این‌چنینی همواره موضوع ویژه‌خواری (رانت) و دستهای پنهانی پشت پرده را پیش می‌کشد. طرحی که از بخت بد بانیانش دم خروس به بدترین شکل بیرون زده است.
جان جنگلبان‌ها به خطر می‌افتند تا قاچاقچی‌ها نتوانند چندین تن چوب را با خودروهای وانت نیسان حمل کنند اما مجوزهای سازمان جنگل‌ها هزاران اصله درخت را در خطر نابودی قرار داده است.
این‌گونه به نظر می‌رسد که این جاده‌کشی و طرح پارک جنگلی قره‌سو مکمل یکدیگر هستند. البته هر طرح تله کابین برای تعمیرات و موارد ضروری باید راه دسترسی داشته باشد. جایی که تله کابین و جاده در مسافت کمتر از یک کیلومتری آبشار بازراوو (لاتون) همدیگر را قطع می‌کنند.
واگذاری‌ها و قراردادهای این‌چنینی همواره موضوع ویژه‌خواری (رانت) و دستهای پنهانی پشت پرده را پیش می‌کشد. طرحی که از بخت بد بانیانش دم خروس به بدترین شکل بیرون زده است.
