داستانهای اجتماعی داستانهای کوتاه، ساده و مصور هستند که برای کمک به کودکان با نیازهای ویژه در یادگیری و درک موقعیت ها، رفتارها و انتظارات اجتماعی استفاده می‌شوند. آنها برای اولین بار توسط کارول گری در سال ۱۹۹۱ به عنوان ابزاری برای حمایت از افراد مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم معرفی شدند، اما از آن زمان برای حمایت از کودکان با نیازهای خاص دیگر نیز استفاده شده است.
داستانهای اجتماعی به شیوه‌ای ساختاریافته نوشته می‌شوند و معمولاً شامل عناصر زیر می‌شوند:
مقدمه: داستان با مقدمه‌ای شروع می‌شود که موقعیت، شخصیت‌ها و مشکل یا موقعیتی را که داستان به آن می‌پردازد مشخص می‌کند.
دیدگاه: داستان از دیدگاه کودک با نیازهای ویژه نوشته شده است و توضیح می‌دهد که آنها چگونه ممکن است در موقعیت خاص احساس یا فکر کنند.
جملات توصیفی: داستان شامل جملات ساده و توصیفی است که اطلاعاتی در مورد وضعیت اجتماعی، از جمله اینکه چگونه از مردم انتظار می‌رود رفتار کنند، ارائه می‌دهد.
داستانهای اجتماعی برای کودکان با نیازهای ویژه مفید هستند، زیرا نمایشی واضح و بصری از موقعیت‌ها و انتظارات اجتماعی ارائه می‌کنند. این به کودکان با نیازهای ویژه کمک می‌کند تا نشانه‌ها و هنجارهای اجتماعی را بهتر درک و تفسیر کنند، که در غیر این صورت انجام آن برای آنها دشوار است. داستانهای اجتماعی همچنین می‌توانند به کاهش اضطراب، بهبود ارتباطات و ترویج رفتارهای مثبت کمک کنند.
آموزش مستقیم: داستان شامل دستورالعمل‌های مستقیم برای کودک در مورد آنچه که باید در موقعیت داده شده انجام دهد، است.
پایان مثبت: داستان با یک نکته مثبت به پایان می‌رسد و رفتار مناسب را تقویت می‌کند و حس موفقیت را برای کودک ایجاد می‌کند.
داستانهای اجتماعی برای کودکان با نیازهای ویژه مفید هستند، زیرا نمایشی واضح و بصری از موقعیت‌ها و انتظارات اجتماعی ارائه می‌کنند. این به کودکان با نیازهای ویژه کمک می‌کند تا نشانه‌ها و هنجارهای اجتماعی را بهتر درک و تفسیر کنند، که در غیر این صورت انجام آن برای آنها دشوار است. داستانهای اجتماعی همچنین می‌توانند به کاهش اضطراب، بهبود ارتباطات و ترویج رفتارهای مثبت کمک کنند.
هنگام نوشتن یک داستان اجتماعی، مهم است که از زبان ساده و مثال‌های عینی مرتبط با زندگی کودک استفاده کنید. داستان باید متناسب با نیازها و توانایی‌های خاص کودک باشد و باید به موقعیت‌ها یا رفتارهای خاصی که کودک با آن دست و پنجه نرم می‌کند بپردازد. داستانهای اجتماعی را می‌توان توسط والدین، مراقبان یا متخصصانی که با نیازهای کودک آشنا هستند و می‌توانند در طول این فرآیند راهنمایی و پشتیبانی کنند، نوشته شود.
داستانهای اجتماعی مؤثر برای کودکان با نیازهای ویژه:
روی نقاط قوت کودک تمرکز کنید: هنگام نوشتن یک داستان اجتماعی، مهم است که روی نقاط قوت و علایق کودک تمرکز کنید. این می‌تواند به کودک کمک کند تا با داستان درگیر شود و انگیزه بیشتری برای یادگیری و تمرین رفتار مورد نظر داشته باشد.
سازگار باشید: هنگام استفاده از داستانهای اجتماعی برای آموزش رفتارهای جدید یا مهارت‌های اجتماعی، ثبات کلیدی است. هر بار که می‌خواهید به موقعیت یا رفتار خاصی بپردازید، از همان داستان استفاده کنید و حتماً از زبان و دستورالعمل‌های ثابتی در سرتاسر استفاده کنید.
از تصاویر بصری استفاده کنید: وسایل کمک بصری، مانند تصاویر یا نمودارها، می‌توانند به کودکان با نیازهای ویژه کمک کنند تا اطلاعات ارائه شده در داستان اجتماعی را بهتر درک کنند و به خاطر بسپارند. از تصاویر واضح و ساده استفاده کنید که از متن پشتیبانی می‌کند و به تقویت پیام کمک می‌کند.
سازگار باشید: هنگام استفاده از داستانهای اجتماعی برای آموزش رفتارهای جدید یا مهارت‌های اجتماعی، ثبات کلیدی است. هر بار که می‌خواهید به موقعیت یا رفتار خاصی بپردازید، از همان داستان استفاده کنید و حتماً از زبان و دستورالعمل‌های ثابتی در سرتاسر استفاده کنید.
آن را مثبت نگه دارید: داستانهای اجتماعی باید بر روی رفتارها و نتایج مثبت تمرکز کنند تا اینکه از رفتارهای منفی اجتناب کنند. از زبان مثبت استفاده کنید و روی مزایای رفتار مورد نظر تمرکز کنید، مانند دوست یابی یا احساس اعتماد به نفس.
تفاوت‌های فردی را در نظر بگیرید: هر کودکی منحصر به فرد است و داستانهای اجتماعی باید متناسب با نیازها و توانایی‌های فردی کودک باشد. منعطف و آماده باشید تا داستان را در صورت نیاز اصلاح کنید تا نیازهای کودک را بهتر برآورده کنید.
به طور خلاصه، داستانهای اجتماعی می‌تواند ابزار قدرتمندی برای آموزش مهارت‌ها و رفتارهای اجتماعی به کودکان با نیازهای ویژه باشد. داستانهای اجتماعی با پیروی از یک قالب ساختاریافته و استفاده از زبان و تصاویر ساده و ملموس، می‌توانند به کودکان کمک کنند تا موقعیت‌های اجتماعی پیچیده‌تر را بهتر درک کنند و در مسیریابی قرار گیرند و منجر به بهبود ارتباطات، کاهش اضطراب و تعاملات اجتماعی مثبت‌تر شوند.
