شب فیلم «زرجوب و گوهررود، رودخانه‌های رشت» با نمایش مستند «طلارودان» توسط گروه سینما خانه فرهنگ گیلان با حضور نسیم طواف زاده، فعال محیط زیست، مدیرعامل موسسه سبزکاران و رضا مجلسی، فیلم ساز و کارگردان مستند «طلارودان» روز پنج شنبه ۲۳ تیر در عمارت تاریخی خانه فرهنگ گیلان برگزار شد.
افزایش آلودگی، کاهش امید به زندگی
مجلسی در ابتدا به دغدغه ساخت این مستند پرداخت و گفت: این دو رودخانه بخشی از زندگی من را مانند سایر شهروندان رشت شکل دادند. همزمان شرایطی در صدا و سیما پیش آمد که نیاز برای ساخت این مستند دیده شد.
نسیم طواف زاده نیز در خصوص تاریخچه این دو رود و منشا شروع مشکلات این رودخانه گفت: داستان رودخانه‌ها به سالها قبل برمی‌گردد. شهر رشت برخلاف بسیاری از شهرهای ایران سیستم اگو قدیمی داشته و فاضلاب خانه‌ها به این دو رودخانه هدایت می‌شد. به دلیل این دو رود بود که زندگی همیشه در رشت جریان داشت. اولین گزارشات از آلودگی برمی‌گردد به شکایت جهاد کشاورزی و سازمان شیلات از شهرداری رشت، برای این که اثر شیرابه سراوان وارد رودخانه سیاه رود شده بود وارد استخرهای ماهی شده بود و آلوده کرده بود؛ این شکایت به سال ۱۳۷۲ برمی‌گردد. سال ۱۳۷۶ نیز این پرونده توسط رای دادگاه، شهرداری را محکوم به پرداخت جریمه می‌کند.
نسیم طواف‌زاده ادامه داد: از آن زمان همه گفتگوها در خصوص این دو رود آغاز می‌شود. در سال ۱۳۸۰ بود که این رودخانه به عنوان آلوده ترین رودخانه جهان شناخته می‌شود. نکته دیگر نیز ورود این رودخانه پس از عبور از شهر و ورود آن به تالاب انزلی است. علاوه بر شیرابه سراوان، سایر آلودگی ها مثل آلودگی شهرک صنعتی نیز وارد این رود می‌شد.
تنها کار مدیریتی در خصوص این دو رودخانه سیستم تصفیه ای است که حدود ۳۰ درصد شهر را تحت پوشش دارد و معلوم نیست چگونه کار می‌کند.
به گفته‌ی این فعال محیط زیست، این دو رودخانه، آبی غیر از فاضلاب ندارد و در صورت هدایت آب به مسیری دیگر رودخانه‌ای باقی نمی‌ماند. با توجه به نوع مدیریت در شهر رشت، قادر به هدایت آب بارش ها به این دو رودخانه نیستیم و این موضوع باعث تشدید مشکل می‌شود. بر اساس تحقیقات دانشگاه گیلان امید به زندگی در حاشیه این دو رود بسیار پایین است. قیمت‌ها در حاشیه این دو رود کاهش پیدا می‌کند وغلبه آلودگی فشار روانی نیز افزایش پیدا می‌کند. مساله دیگر نقاط داغ گرمایی است که به طور معمول چنین چیزی نباید در چنین مکان‌هایی باشد اما به دلیل تجمیع گاز متان ما شاهد نقاط داغ گرمایی هستیم. این نقاط حرارت را بیشتر نشان می‌دهند و نقاط داغ رفتاری را هم افزایش می‌دهند. آلودگی در رودخانه‌ها آنقدر افزایش پیدا کرده که امکان خودپالایی از بین رفته است.
در انتظار گوشی شنوا
مجلسی درباره تاثیرات ساخت چنین مستندهایی گفت: باید امیدوار باشیم که گوش شنوایی پیدا بشود تا شاید کاری از پیش برود. همه ما نکاتی همه جانبه از این دو رودخانه می‌دانیم. در برهه زمانی ساخت این مستند نیز با آقای نوبخت دیداری داشتیم که ایشان همه این اطلاعات را می‌دانستد، اما این که کی قرار است مساله در اولویت قرار گیرد معلوم نیست.
طواف زاده نیز تولید چنین آثاری را بسیار مهم دانست و افزود: به عنوان کسی که سال ها فعالیت اجتماعی کرده است مهم است که چنین آثاری جهت‌گیری درستی داشته باشند. ساخت این فیلم ها باعث تجمیع احساسی می‌شوند و ما را برای کنشی اجتماعی آماده می‌کنند. انسان‌ها برای اتفاقی که دور است و خروجی آن دورتر، تصمیمات لحظه‌ای نمی‌گیرند. نتایج محیط زیستی دورتر اتفاق می‌افتد اما برای چنین مواردی فیلم‌ها می‌توانند آن فضای گرم اجتماعی را به‌وجود آورند. نکته دیگر باید اتصال این موضوع باید به تالاب انزلی باشد. با چنین کاری موضوع، به موضوعی ملی و فراملی تبدیل می‌شود.
محیط زیست و اولویت چندم
مجلسی در مقایسه با مساله دو رودخانه شهر رشت با دریاچه ارومیه گفت: درباره دریاچه ارومیه یک دوره‌ای توجه‌ها را جلب کردند که با مبنایی علمی مطالبه اجتماعی به وجود آوردند. مدیریت محیط زیستی در کشور ما در سطح کلان بسیار بد است و آینده‌ای دیده نمی‌شود.
طواف زاده نیز ادامه داد: موسسات مردم نهاد می‌توانند کمک بسیاری کنند آن هم در شرایطی که مسئولین کاری را از پیش نمی‌برند. طواف زاده در این خصوص گفت: باید این خواست عمومی را تجمیع کنیم. باید نشان بدهیم این فرآیند در زندگی تاثیر دارد و کیفیت زندگی را پایین می‌آورد. در تصفیه خانه شهر رشت، اتصال فاضلاب خانه‌ها به این سیستم کاملا دلخواه است. خانواده‌ها باید از جیب شخصی خودشان برای چنین کاری خرج کنند. منافع این اتفاق را باید به مردم گفت تا بتوانیم با ایجاد صفحه‌ای باز سهم هر فرد از در نجات محیط زیست روشن شود. همه ما تجربه‌های کوچکی داریم و فهمیده‌ایم هر کس نقش خودش را ببیند، متوجه نقشش می‌شود و بهتر عمل می‌کند.
مجلسی افزود: مساله دیگر وجود مشکلات اقتصادی است. چنین موضوعی باعث می‌شود محیط زیست در اولویت چندم مردم قرار بگیرد.
متاسفانه گزارش خام و ناقصی در این مستند تهیه شد
و قابل استناد نیست .
این دو رودخانه هیچ زمان توان خود پالایش را نداشتند
و تالاب انزلی همیشه مهمان زیانهای حاصل از فاضلابهای شهری ، روستایی ، صنعتی ، بیمارستانی و شیرابه های حاصل از دفن زباله ها. از طریق این رودخانه ها که منتهی به تالاب هستند ، بود
قدیمی ترین گزارش مربوط به حدود سال ۱۳۵۲ بود که در تالاب انزلی ، هزاران ماهی ، قورباغه ، مار و … به هلاکت رسیدندو سازمان محیط زیست آنزمان پس از بررسی متوجه شد که شرکت پارس توشیبا ضایعات مایع الکترولیز حاصل از آبکاری که حاوی سیانور سدیم بود را به رودخانه میریزد
و متاسفانه سازمان محیط زیست راه حل پبشنهادی اش ریختن انها به بیابان بود !
این واقعه را من خودم در بازدید گروه دانشجویی با استاد همراهمان که از دانشگاه تهران برای بازدید امده بودیم شاهد بودم
پس از آن واقعه احتمالا ، خط آبکاری پارس توشیبا تعویض شد، تصفیه خانه بسیار مجهزی داشت و حتی درحوضچه نهایی قبل از ورود پساب ها به رودخانه ماهی ریختند و …. دها و صدها واحد دیگر صنعتی، بیمارستهانها و تمام حجم فاضلاب شهر ها اکنون رودخانه ها را تبدیل به کانال فاضلاب کرده است.
در هیچ جای دنیا رودخانه ها قدرت خود پالایی ندارند
زرجوب و گوهررود همیشه حامل آلودگی های وارده بر آنها
و حمل به تالاب و دریا بوده و هستند
مگر آنکه واحدهای تصفیه فاضلابهای مختلف بطور واقعی احداث و راه اندازی شوند
متاسفانه ، امیدی به انجام آنها در سیستم کنونی نیست