در سوگ رهاشدگی

سایه سنگین فراموشی بر آرامگاه پورداوود؛

69

 

آرامگاه استاد پورداوود، یکی از بناهای قدیمی و تاریخی شهر رشت است که در یکی از کوچه‌های مشرف به میدان قدیمی سبزه‌میدان قرار دارد. این آرامگاه با معماری و پیشینه‌ای دور، حکایت‌های بسیاری را از تاریخ فرهنگ و آموزش این شهر روایت می‌کند. بنایی قجری با نمای آجری دارای یک در و ۶ پنجره بلند پوشیده شده با نرده‌های آهنی بوده که از سال‌های دور در گوشه‌ی این کوچه، آرام نشسته است.

آرامگاه کنونی ابراهیم پورداوود در زمانه‌ی خود، مکتب‌خانه‌ی محله‌ی تاجر رشتی، حاجی داوود بود. زمانی که هنوز مدرسه‌ای برای آموزش نبود، حاج داوود برای رفاه پسرانش، بخشی از حیاط خانه‌ی خود را برای تحصیل پسرانش، به مکتب‌خانه اختصاص داد. این مکتب‌خانه، بعدها محل آموزش کودکان محله و سرانجام به وصیت پدر، آرامگاه ابدی و خانوادگی پورداوود و پسرانش شد.

آرامگاه استاد ابراهیم پورداوود در تاریخ ۱۰ خرداد ۱۳۸۲ با شماره‌ی ۸۷۸۱ به ‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است، اما با تمام این تفاسیر، گویا ثبت ملی این بنا، کمکی به رهایی آن از بی‌مهری نکرده است. آخرین باری که درب این آرامگاه  برای عموم گشوده شد، ۱۴ تیر سال  ۱۳۹۷خورشیدی به مناسبت روز ملی قلم بود. در این روز به بهانه‌ی نکوداشت «ابراهیم پورداوود»، درب آرامگاه پس از بیست و سال و اندی بازگشایی، غبارروبی و گل‌باران شد. اما دوباره پس از آن در سایه‌ی سنگین فراموشی فرو رفت.

آن‌چه موجبات جدایی مردم از تاریخ فرهنگی‌شان را پدید می‌آورد، نادیده گرفتن بسیاری از مفاخر و نام‌آوران فرهنگ، تاریخ و ادبیات است.

به واقع آن‌چه موجبات جدایی مردم از تاریخ فرهنگی‌شان را پدید می‌آورد،  نادیده گرفتن بسیاری از مفاخر و نام‌آوران فرهنگ، تاریخ و ادبیات است. نام‌آوران هر بوم، فارغ از هر نحله‌ی فکری، بخشی از حافظه‌ی تاریخی آن سرزمین هستند که باید به جای حذف و یا فراموشی، به عنوان یک فرصت برای جذب حداکثری و همچنین ایجاد فضای گفت وگو و هم‌اندیشی آرا و عقاید نگریسته شوند.

بنای تاریخی آرامگاه استاد پورداوود سال‌هاست متروک مانده و فقط عده معدودی می‌دانند، پورداوود چه خدمت بزرگی به زبان فارسی و فرهنگ ایران کرده است. در طول این بیست سال و اندی، مسوولین هیچ اقدامی برای مرمت و بازسازی این بنا نکرده‌ و آن را به حال خود رها کرده‌اند.

آرامگاه کنونی ابراهیم پورداوود در زمانه‌ی خود، مکتب‌خانه‌ی محله‌ی تاجر رشتی، حاجی داوود بود. زمانی که هنوز مدرسه‌ای برای آموزش نبود، حاج داوود برای رفاه پسرانش، بخشی از حیاط خانه‌ی خود را برای تحصیل پسرانش، به مکتب‌خانه اختصاص داد

این آرامگاه تاریخی سال‌هاست مهجور افتاده و غبار فراموشی بر آن سخت سنگینی می‌کند و تاسف‌بارتر آن‌که هیچ تابلویی نیز برای راهنمایی گرشگران و علاقه‌مندان، برای رسیدن به این مکان وجود ندارد و این‌گونه است که یکی از ظرفیت‌های مهم علمی، فرهنگی و گردشگری این شهر به انزوا کشیده شده است.

در روزهای اخیر اما گویی آرامگاه استاد پورداوود، رنگ و رویی تازه کرده است، اما نه به همت میراث فرهنگی گیلان، بلکه به دست یک همسایه‌ی دلسوز و دغدغه‌مند. اگر چه نگهداری از بافت‌ها و بناهای تاریخی وظیفه‌ی همه‌ی مردم است، اما این مهم وظیفه‌ی ذاتی اداره‌ی کل میراث فرهنگی است که قانون بر عهده‌ی آن گذاشته است اما افسوس که سهل‌انگاری درازمدت، فرسودگی تدریجی و مرگ این بنای تاریخی را رقم زده است.

اگر چه نگهداری از بافت‌ها و بناهای تاریخی وظیفه‌ی همه‌ی مردم است، اما این مهم وظیفه‌ی ذاتی اداره‌ی کل میراث فرهنگی است که قانون بر عهده‌ی آن گذاشته است اما افسوس که سهل‌انگاری درازمدت، فرسودگی تدریجی و مرگ این بنای تاریخی را رقم زده است.

یکی از ساکنان آپارتمان مجاور آرامگاه، با هزینه‌ی شخصی، اقدام به رنگ‌آمیزی چوب‌های زیر حلب کرده و دستی بر سر روی این بنای فرسوده کشیده است. بنایی از شدت نم، ترک، گذر زمان و رهاشدگی، هر لحظه،  بیم فرو‌ریختن‌اش می‌رود. آن هم بنایی که در زیر آن تاریخ و فرهنگ این مرز  و بوم خفته است. به قول ماکسیم گورکی که می‌گوید:«زیر هر سنگ قبر، یک تاریخ کامل نهفته است».

ابراهیم پورداوود، ایران‌شناس، اوستاشناس و نخستین مترجم فارسی اوستا است. او اولین دانشجوی ایرانی است که در زبان و ادبیات اوستایی و همچنین زبان پهلوی تحصیل کرد و بعد از بازگشت به ایران،کرسی ادبیات باستان و زبان اوستا در دانشگاه تهران به او سپرده شد. ترجمه‌ی اوستا بزرگ‌ترین تالیف اوست. از استاد پورداوود گزارش اوستا در ده جلد، ایرانشاه، خرمشاه، پوراندخت، گفت و شنود پارسی، فرهنگ ایران باستان، هرمزدنامه و بیش از پنجاه و یک مقاله به یادگار مانده است.

دانشگاه تهران به مناسبت شصتمین سالروز تولد پورداوود در سال ۱۳۲۵ خورشیدی، نشان ادبی را به او اهدا کرد.خدمات مطالعاتی و پژوهشی پورداوود تا به آنجا بود که در سال ۱۳۴۴خورشیدی،‌ نماینده‌ی پاپ‌، پل‌ ششم‌ در ایران، نشان‌ شوالیه‌ی سن‌ سیلوستر را به‌ وی‌ تقدیم‌ کرد.

همچنین دولت هند نیز، بزرگ‌ترین‌ نشان‌ علمی‌ و فرهنگی‌ دولتش، یعنی نشان‌ تاگور را در سال ۱۳۴۵ خورشیدی به وی اهدا نمود. پورداوود در بیست و ششم آبان ماه سال ۱۳۴۷ خورشیدی از این جهان، رخت بربست.

 

 

نظرات بسته شده است.