همزمان با یازدهم اردیبهشت ماه (۱ می) روز جهانی کارگر، وضعیت کارگران گیلان در یک سال ۱۴۰۳-۱۴۰۴، همچنان بحرانی دیده میشود. بالغ بر ۳۰۰ هزار نفر از جامعه کارگری این استان با معضلات پرشماری همچون حقوق و دستمزد، مشکلات صنفی، معوقات مزدی، امنیت محیط کار و همچنین حق تشکیل اتحادیه‌های کارگری مواجه هستند و تاکنون صدای اعتراض‌شان راه به جایی نبرده یا کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
طی یک‌سال گذشته بنا بر اخبار و گزارشات انتشار یافته در رسانه‌های استان؛ دست کم تعداد ۷ کشته و ده‌ها مصدوم در پی حوادث کار و چندین اعتراض کارگری توسط رسانه‌ها یا سازمان‌های فعال در این حوزه مخابره شده است.
طی ۱۲ ماه گذشته شهرهای گوناگون گیلان شاهد اشکال گوناگون حرکت‌های اعتراضی از سوی کارگران بوده است. از مهمترین اعتراضات کارگری در گیلان در بازه زمانی یک‌سال گذشته، می‌توان به اعتراضات مکرر کارگران شهرداری رودبار، کارمندان و بازنشستگان مخابرات گیلان، دست از کار کشیدن کارگران سد شفارود و اعتراضات کارگران چوکا و بیکاری فولاد خزر در کنار اعتراضات صنفی بازنشستگان و مستمری‌بگیران تامین اجتماعی اشاره کرد.
طیف وسیعی از کارگران به دلیل عدم دریافت حقوق ماهیانه و عدم توجه به مطالبات بیمه‌ای‌شان یا در مقابل واحدهای تولیدی و یا در خیابان و در مقابل استانداری دست به اعتصاب و اعتراض زدند.
طبق آمارهای رسمی؛ مهمترین مشکل کارگران و بازنشستگان؛ فاصله زیاد میان حقوق‌ها و هزینه‌های زندگی علی‌رغم تصویب دستمزدها و پرداخت معوقات همسان‌سازی اعلام شده است که هیچگونه تناسبی با نرخ تورم، افزایش قیمت‌ها ندارد و قدرت خرید کارگران و بازنشستگان هر روز بیش از پیش کاهش یافته است.
بر اساس گزارشات گردآوری شده توسط تشکیلات کارگری کشور ، ۷۲.۱۹% معوقات مزدی مربوط به سازمان‌های دولتی، ۱۴.۶۴% سازمان های خصوصی، ۸.۸۰% نامعلوم و ۴.۳۶% صنعت انرژی بوده است. این آمار در سطح کشوری استخراج شده و شامل آمارهای استانی نمی‌شود و اطلاعاتی در این بخش وجود ندارد.
***
بالغ بر ۳۰۰ هزار نفر از جامعه کارگری این استان با معضلات پرشماری همچون حقوق و دستمزد، مشکلات صنفی، معوقات مزدی، امنیت محیط کار و همچنین حق تشکیل اتحادیه‌های کارگری مواجه هستند
در ادامه این گزارش به اعتراضات و حوادث کارگری گیلان طی یک‌سال گذشته می پردازیم:
اعتراضات صنفی مخابرات گیلان
۲۰ فروردین۱۴۰۳ همزمان با اولین روزهای بهاری سال نو، کارکنان شرکتی خدمات اول مخابرات ایران به دنبال جابجایی در قراردادهای جدید، در مقابل این شرکت تجمع کردند و خواستار ساماندهی وضعیت قراردادهای خود شدند. این اعتراضات در ادامه سال نیز توسط بازنشستگان این شرکت برای چند بار تکرار شد.
اعتراضات کارگران شهرداری رودبار
۱۴ اردیبهشت ماه ۱۴۰۳ نیز خبر رسید؛ تعدادی از کارگران شهرداری رودبار در اعتراض به وضعیت مطالبات صنفی خود و عدم پرداخت ۴ ماه حقوق سال ۱۴۰۰، اضافه کاری و ارائه لباس و کفش مناسب و سایر مزایای شغلی در مقابل شهرداری رودبار دست به تجمع اعتراضی زدند.
به گفته کارگران این مشکلات از سال ۱۴۰۰ تا کنون گریبانگیر کارگران شهرداری رودبار بوده است و دریافت مطالبات و معوقات آنها با بی توجهی کارفرما مواجه شده است.
اعتراضات کارگران آبفای رودبار
۶ تیرماه ۱۴۰۳ نیز بار دیگر شهرستان رودبار شاهد اعتراضات کارگری بود. اعتراضاتی که حدود ۲ هفته به طول کشید. تعداد ۶۰ کارگر پیمانکاری شبکه آب و فاضلاب شهرستان رودبار در اعتراض به تعویق ۸ ماه حقوق و سایر مشکلات صنفی خود دست از کار کشیدند و پایان اعتصاب خود را به دریافت ۸ ماه حقوق معوقه منوط کردند.
این کارگران؛ «پرداخت کامل بدهی‌های مزدی»، «عقد قرارداد مستمر و دائم»، «شکل‌گیری نهاد مستقل کارگری»، «تامین امنیت شغلی کارگران»، «دادن حق اعتراض و بیان مشکلات صنفی از سوی کارگران» و «مشخص شدن زمان پرداخت حقوق در هر ماه» را شروط پایان اعتراض خود اعلام کرده بودند.
طیف وسیعی از کارگران به دلیل عدم دریافت حقوق ماهیانه و عدم توجه به مطالبات بیمه‌ای‌شان یا در مقابل واحدهای تولیدی و یا در خیابان و در مقابل استانداری به اعتصاب و اعتراض زدند
مرگ کارگران سیم بان شرکت توزیع برق
اوایل مهرماه ۱۴۰۳ بود که خبر برق گرفتگی و سقوط از ارتفاع دو سیم بان شرکت توزیع برق در شهرستان‌های رضوانشهر و لاهیجان حین انجام عملیات و رفع مشکل برق‌رسانی در رسانه‌ها منتشر شد و بار دیگر نبود ایمنی در کار و بهره‌گیری از تجهیزات فرسوده برای کارگران را در این حوزه یادآوری کرد.
نبود امنیت شغلی برای کارگران ریسندگی خاور
آذرماه ۱۴۰۳ کارگران شرکت ریسندگی خاور نیز بعد از واگذاری شرکت به بخش خصوصی، خبر از مشکلات تولید و تاخیر در پرداخت به موقع حقوق کارگران دادند و نسبت به عدم دریافت ۶ ماه حقوق و دستمزد معوق و عدم پرداخت به موقع بیمه توسط کارفرما معترض شدند و بطوریکه کارگران نسبت به توقف تولید به بهانه نبود مواد اولیه از سوی کارفرما ابراز نگرانی کرده و خواهان ورود مسوولین استانی برای جلوگیری از تعطیلی کارخانه و بیکاری کارگران شدند.
سقوط کارگران از آسانسور فروشگاه زنجیره‌ای
در ادامه مرگ کارگران بر اثر حوادث کاری؛ دی و اسفند ۱۴۰۳، جامعه کارگری استان شاهد کشته شدن دو کارگر حین تمیز کردن آسانسور و دیگری سقوط از بالابر به چاهک یکی از فروشگاه های زنجیره ای استان بودند که نگرانی‌های زیادی را برای کارگران این بخش از نبود ایمنی در روزهای پایانی سال به همراه داشت.
فاصله زیاد میان حقوق‌ها و هزینه‌های زندگی علی‌رغم تصویب دستمزدها و پرداخت معوقات همسان‌سازی ،هیچگونه تناسبی با نرخ تورم، افزایش قیمت‌ها ندارد و قدرت خرید کارگران و بازنشستگان هر روز بیش از پیش کاهش یافته است
اعتراضات صنفی کارگران آب معدنی داماش
دی ماه ۱۴۰۳ نیز کارگران کارخانه آب معدنی داماش به دلیل مشخص نبودن وضعیت کارخانه و مطالبات معوقه خود اعتراض کردند.
این کارگران که در کارخانه آب معدنی داماش واقع در ارتفاعات شهرستان رودبار اشتغال دارند برای وصول مطالبات معوقه خود فعالیت تولیدی را متوقف کرده و دست به اعتراض صنفی زدند.
به گفته کارگران؛ ۵ معوقات مزدی و بیمه‌ای و در نتیجه بی‌توجهی کارفرما به پرداخت مطالبات دلیل این اعتراض بوده است.
اعتراضات صنفی کارگران چوکا
دی و بهمن ۱۴۰۳ برای شرکت چوب و کاغذ چوکا روزهای پر التهابی بود. چرا که ۸۰۰ کارگر این مجموعه بزرگ برای روزها در محوطه این شرکت در اعتراض به نداشتن امنیت شغلی، معیشتی و وعده‌های توخالی مسئولان، در محوطه این واحد تولیدی واقع در شهرستان رضوانشهر در استان گیلان تجمع کردند.
این کارگران با ابراز نگرانی در مورد آینده شغلی خود از مسئولان استانی درخواست کردند به وضعیت بغرنج کارخانه ایران چوکا ورود کرده و امنیت شغلی را برای کارگران تامین کنند. آنها خواستار تداوم تولید، بازگشت به کار کارگران اخراجی و پرداخت منظم حقوق‌ها شدند.
بیکاری ۳۰۰ کارگر فولاد خزر
بهمن ۱۴۰۳ در نهایت یکی از بزرگترین شرکت‌های فولاد استان بعد از دوسال چالش نقدینگی و بدهی با توقف تولید مواجه شد که منجر به بیکاری ۳۰۰ کارگر این شرکت عظیم گردید. در حالیکه این شرکت از دو سال قبل‌تر با مشکلات مختلفی همچون قطع برق و بدهی‌های مواجه بود با تعطیلی ناگهانی باعث بیکاری بیش از ۳۰۰ کارگر این کارخانه شد و نگرانی‌های جدی را در میان کارکنان و خانواده‌هایشان ایجاد کرد.
هر چند که با پادرمیانی سازمان صمت و قوه قضاییه، مدیران این شرکت ملزم به پرداخت حقوق و عیدی و معوقات کارگران شدند اما نگرانی از تمدید قرارداد و نبود امنیت شغلی همچنان بر کارگران آن سایه انداخته است.
***
در حالیکه طبق تقویم، هفته کارگر یادآور نقش بی‌بدیل کارگران در توسعه و پیشرفت است اما به نظر می‌رسد تداوم مشکلات صنفی و حقوقی جامعه کارگری و افزایش حوادث ناشی از نبود ایمنی در کار برای این قشر نشان از ادامه بی‌توجهی دولتمردان و کارفرمایان به بازوان قدرتمند تولید کشور دارد.
کارگران سال‌هاست زیر سایه ناامنی شغلی و معیشت تا آموزش و ایمنی با چالش‌های متعددی دست و پنجه نرم می‌کنند بی آنکه اراده‌ای برای حل مشکلات صنفی آنها وجود داشته باشد.