ماجرای عجیب این روزها انتخاب رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور است، در شرایطی که توان زیستی کشور رو به فرسایش رفته و محیطزیست در تلاشی نابرابر مقابل دخالت‌های انسانی، تغییرات آب و هوایی و خشکسالی ایستاده و ظرفیت اشتباهی بیشتر نیز وجود ندارد، حتی پس از رای اعتماد مجلس به کابینه سید ابراهیم رئیسی هنوز معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور مشخص نیست و این در حالی است که در مناظره‌های انتخاباتی اشاره‌ای بسیار بسیار جزیی به آن شد.
رئیسی در سفری ناگهانی به خوزستان نیز با وزیر کشور، وزیر نیرو و وزیر جهاد کشاورزی به این استان خسته و آسیب‌دیده از مصائب محیطزیست می‌رود: گزینه‌های احتمالی دولت سیزدهم در چند نام خلاصه شده‌اند و شنیده‌ها می‌گویند رئیس دولت جدید از افرادی چون حمید راشدی، قربان شهریاری، مسعود تجریشی، اصغر محمدی فاضل و …. خواسته تا برنامه‌های‌شان را ارائه دهند. در این میان نام سمیه رفیعی و فاطمه واعظ جوادی و چند تن دیگر نیز به چشم می‌خورد. هر کدام از این افراد چه سابقه‌ای دارند و با چه عقبه‌ای می‌خواهند سکان‌دار سازمان مهمی چون سازمان حفاظت محیط زیست کشور شوند؟
ورقی در صفحات سازمان حفاظت محیطزیست کشور پس از انقلاب نگاهی ضد تخصص‌گرایی می‌دهد از ۹ رئیس سازمان پیشین تنها ۳ نفر رشته‌های مرتبط داشته‌اند. مختصر ارزیابی در عملکرد این مدیران نشان می‌دهد که:
در میان نام‌هایی که از دور و نزدیک زمزمه‌های رسیدن‌شان به پست ریاست سازمان شنیده می‌شود، افرادی هم هستند که کم‌تر شناخته شده‌اند، برای آگاهی مخاطبان تا جایی که اطلاعات در دسترس بود، به بررسی همه کاندیداها می‌پردازیم:
* اصغر محمدی فاضل که از نام آشناترین افراد در لیست است، پیش از این در دولت‌های خاتمی، احمدی‌نژاد و روحانی معاون سازمان بوده، تحصیلاتش را از کاردانی تا دکتری در دانشگاه شهید بهشتی، دانشگاه تهران، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه RMIT استرالیا گذراندهاست. در رزومه‌اش ریاست دانشکده محیطزیست، عضو هیات رئیسه IPBES در بن آلمان، عضو شورای راهبردی کالج AIC اتریش، مشاور ارشد مرکز جهانی پایش در کمبریج انگلستان، ریاست انستیتو علوم و فناوری کشورهای عضو اکو (ECO-IEST) و نیز تدریس دوره‌های توانمندسازی برای موسسات بین‌المللی را در پنج قاره جهان را دید. او به عنوان یکی از چهره‌های جهانی در حوزه محیطزیست در تمام این سال‌ها مشغول به فعالیت بوده است.
* مسعود تجریشی که نامش با پروژه احیای دریاچه ارومیه گره خورده، دکترای مهندسی محیطزیست از دانشگاه دیویس کالیفرنیا در سال ۷۳ دارد و بعد از برگشت به ایران به عنوان مدرس در دانشگاه صنعتی شریف با رتبه استادیار مشغول به کار شد، در سال ۱۳۹۶ معاون محیطزیست انسانی سازمان حفاظت محیطزیست شد. انتقادها به عملکرد تجریشی و تیم او در زمینه احیای دریاچه ارومیه کم نبوده و در عین حال فعالیت‌های بسیاری هم برای احیای این دریاچه انجام گرفته، از دریافت کمک‌های بین‌المللی تا اجرای طرح‌هایی برای کشاورزی پایدار و البته راه‌اندازی تونل انتقال آب؛ تونلی که منتقدان بسیاری داشت و مراسم رونمایی و نشان دادن پیشرفت کار در این تونل باعث از دست رفتن جان دو خبرنگار شد. تجریشی پیش از حضور در ستاد دریاچه ارومیه و معاونت سازمان، ریاست کمیته تخصصی تغییر اقلیم، کمیته ملی سدهای بزرگ ایران و مسئول دفتر مطالعات آب و محیطزیست دانشگاه صنعتی شریف را هم داشته است.
* احمدعلی کیخا دکترای رشته اقتصاد کشاورزی از استرالیا که نماینده دوره هشتم و دهم مجلس شورای اسلامی از زابل، زهک، هیرمند، نیمروز و هامون و ناظر مجلس در شورای عالی آب بود.
در سابقه اجرایی او معاونت محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست کشور، قائم مقام دانشگاه زابل، مشاور و مدیرکل دفتر استاندار در استانداری سیستان و بلوچستان، معاون هماهنگی و امور اجرایی سازمان عمران سیستان و اکنون از سال ۱۳۹۹ معاونت برنامه‌ریزی و اقتصادی وزیر جهاد کشاورزی دولت روحانی است.
* سعید محمودی دکترای محیط زیست با گرایش تغییرات اقلیمی که در کارنامه خود مدیرکلی چندین استان از جمله سیستان و بلوچستان، فارس و تهران را در کارنامه خود دارد، جلوگیری از تخریب و تعرض به منطقه اشترانکوه و دریاچه گهر، تعطیلی کارخانه فارسیت دورود به علت استفاده از آزبست، ساماندهی پارک ملی بمو به عنوان تنها پارک ملی ایران که استاندارد جهانی با هر ۱۰۰۰هکتار یک محیط بان را داراست، افزایش صنایع سبز و کاهش صنایع آلاینده استان فارس، تجهیر کامل ۷۰ پاسگاه محیط‌بانی فارس، معادل‌سازی برنامه مدیریت احیای دریاچه‌های استان فارس با دریاچه ارومیه را در رزومه خویش دارد.
او به واسطه برخورد قاطعانه با متخلفان، تمرکز روی آموزش محیط‌بانان و علاقمندی به بسط فعالیت‌های ملی و محلی با سایر ارگان‌ها در سازمان محیطزیست شناخته می‌شود.
* حمید ظهرابی از محیط‌بانی تا کارشناس محیط طبیعی استان کهگیلویه و بویر احمد و فارس، مدیرکلی در سمنان و اصفهان و فارس و معاونت محیط‌طبیعی سازمان حفاظت محیطزیست را در کارنامه اجرایی خود دارد. او از محیط‌بانی تا یک قدمی ریاست بر پردیسان را آمد و گفته شد به خاطر اختلاف نظر با عیسی کلانتری ترجیح داد بدون هیاهو از معاونت کنار برود و جایی نزدیک زادگاهش خدمت کند.
* صدرالدین علیپور مدیرعامل فعلی سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران هنوز هم از نگاه فعالان این حوزه یک “محیط‌زیستی” به شمار می‌آید. او که خود فرزند محیط‌بانی است که حین خدمت جان باخت، به عنوان مدیرکل محیطزیست قزوین رابطه کاری خوبی با محیط‌بانان داشت و همزمان به واسطه مدرک تحصیلی دکتری مدیریت و برنامه‌ریزی محیطزیست علاوه بر تدریس در دانشگاه به فعالیت‌های علمی خود دامنه داد و در پردیسان مشاور رییس سازمان حفاظت محیطزیست مدیرکل دفتر پژوهش و توسعه فناوری شد.
او همچنین در کارنامه کاری خود مدیرکلی محیطزیست شهردای تهران، مدیرعاملی ستاد معاینه فنی، قائم مقامی کنترل کیفیت هوا و معاونت سازمان حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران را دارد. علیپور بعد از انتصاب به عنوان مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران طرح کاپ (کاهش پسماند) که یک دغدغه محیط‌زیستی است را پی گرفت که به واسطه موفقیت این طرح رتبه اول پنجمین دوره جایزه جهانی خشت طلایی را از آن خود کرد.
* سمیه رفیعی که البته از کاندیداهای ریاست سازمان حفاظت محیط زیست در لیست پیشنهادی آقای دهقان در زمان کاندیداتوری نیز بودند، متولد ۱۳۶۱ کارشناس ارشد مدیریت و برنامه‌ریزی محیطزیست از دانشگاه علوم و تحقیقات، نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس از استان تهران در مجلس شورای اسلامی و عضو و رئیس کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی است.
پیش از نمایندگی مجلس مدیر دپارتمان محیطزیست مرکز پژوهشی آرا بوده و از وی دو مقاله در جامعه اندیشکده‌ها و نیز ۱۹ مقاله با موضوعات متنوع از ورزشی تا کشاورزی در سیویلیکا به چشم می‌خورد. در زمان کاندیداتوری از وی بعنوان مشاور امور زنان و جوانان ریس سازمان حفاظت محیطزیست و معاون حوزه ریاست سازمان، مشاور امور زیربنایی معاونت پیگیری‌های ویژه دفتر رئیس جمهور دولت احمدی‌نژاد، مدیرکل همایش‌ها و نشست‌ها و مجامع بین‌المللی مرکز ملی جهانی شدن (ریاست جمهوری)، دبیر نشست و مسئول برگزاری اولین نشست فعالان محیطزیست با ریاست محترم قوه قضائیه که حواشی زیادی دارد، مطرح شده.
* حمید راشدی که مهندسی شیمی دانشگاه علم و صنعت، کارشناسی ارشدش مهندس شیمی-بیوتکنولوژی و دکترای همین گرایش را در دانشگاه امیرکبیر خوانده است، سابقه اجرایی کارشناسی در معاونت آموزش سازمان حفاظت محیط زیست کشور و نیز هیات علمی موسسه علمی کاربردی جهاد کشاورزی و نیز خیلی کوتاه پژوهشکده محیطزیست هم دیده شده و به غیر از این دیگر خبری از حضور و فعالیت در این عرصه از او موجود نیست.
در سایت مجمع تشخیص مصلحت نظام هم می‌توان نام او را با عنوان رئیس کمیته تخصصی انرژی که از زیرشاخه‌های کمیته تخصصی کمیسیون زیربنایی و تولیدی این مجمع دید.
* قربان شهریاری دکتری تخصصی منابع طبیعی و محیطزیست دانشگاه تهران که در گذشته مدیرکلی حفاظت محیطزیست استان گلستان را برعهده داشته و حالا عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در کمیسیون محیطزیست، امور زیر بنایی و کشاورزی است. در سوابق اجرایی‌اش ریاست کارگروه تخصصی آلودگی هوا و نیز مشاور ارشد معاونت طبیعی و تنوع‌زیستی سازمان حفاظت محیطزیست دیده می‌شود. اما آنچه بیش از پیش نام او را در این مدت بر سر زبان‌ها انداخته، حضور او به عنوان مشاور ارشد ستاد مرکزی ابراهیم رئیسی در انتخابات است.
بعنوان یک فعال محیطزیست معتقدم اگر اعتراضات سال ۷۸ رنگ و بوی “دانشجویی” داشت، اعتراضات ۸۸ “سیاسی” بود، اعتراضات ۹۶ و ۹۸ “معیشتی” بود، اعتراضات این روزها “اقلیمی” است. به محیطزیست، مدیریت منابع آب، انرژی، آلودگی هوا و گرد و غبار مرتبط است. در چنین شرایطی انتظار می‌رود موضوع “محیط زیست” و سازمان حفاظت محیطزیست یکی از اولویت‌ها باشد.
در طی سالیان فعالیت و ارتباط مستمر با سازمان حفاظت محیطزیست از نزدیک عملکرد بسیاری از مدیران اسبق سازمان از دوره اول معصومه ابتکار تا عیسی کلانتری دوره روحانی را دیده‌ام و با بسیاری از مدیران استانی کار کرده‌ام. برخی از آنان چنان رفتند و بعد از این دوران حتی یک یک واکنش نسبت به مسائل محیطزیست نشان ندادند که بهت برانگیز و شبیه مامورانی است که به اجبار تن به مسئولیتی داده و بعد رهایش کردند.
به نظرم رئیس امروز سازمان حفاظت محیطزیست باید کسی باشد که بیش از هر چیزی به علم مدیریت محیطزیست بروز آگاه باشد، با بدنه سازمان آشنا بوده، بدون جست‌و‌جو در گوگل در مورد مناطق حفاظت شده، گونه‌های در معرض انقراض گیاهی و جانوری و نیز کنوانسیون‌های جهانی که ایران عضو آن است، اطلاعات اندکی داشته باشد و سطح بالایی از اعتماد در هیات دولت و نیز قدرت چانه‌زنی فراوان را در خود ایجاد کند.
به اعتقاد کارشناسان و فعالان محیطزیست، به دلیل شکننده بودن وضعیت محیطزیست طبیعی کشور؛ شرایط تهدیدآمیز حیات وحش، خشکی رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و تالاب‌ها، تنش‌های آبی در داخل و بخش‌های مرزی کشور، و بحرانی بودن شرایط محیط زیست انسانی سرزمین مان از لحاظ شیوع آلودگی‌های متعدد آب، خاک و هوا، تشدید پدیده گرد و غبار، مدیریت ناصحیح پسماند در کشور و… سازمان محیط زیست به رئیسی احتیاج دارد که ضمن برخورداری از تخصص، برنامه‌ریزی را سرلوحه کار خود قرار دهد، از مشاوران متخصص و کارآمد بهره کافی ببرد و با اقتدار در برابر زیاده‌خواهی سایر دستگاه‌ها ایستادگی کند.
با این اوصاف باید منتظر ماند و دید که سکان سازمان حفاظت محیطزیست به چه کسی سپرده می‌شود، آیا رئیسی بر ادامه روند انتخاب وزرا، فردی جوان و جویای نام را انتخاب خواهد کرد؟ آیا همانطور که شنیده‌ها حاکی است برای حضور حداقل یک زن در هیات دولت، یک زن بعنوان رئیس سازمان خواهد نشست؟ آیا محیطزیست اولویت خواهد بود؟
سلام امیدوارم خوب و خوش باشید و ایام بکام باشد
سرکار خانم شما که این گزارش را زحمت کشیدید و آماده کرده اید،البته بنده تازه این گزارش را دیده ام، آن هم وقتی اسم خودم را جستجو کردم به این گزارش برخورد کردم.
پیشنهاد می کنم دفعه بعد که خواستید گزارش تهیه کنند حتما از یک نفر که تخصص در زمینه جستجو در اینترنت را دارد استفاده کنید.چون یا جستجوی نام به راحتی اطلاعات افراد مشخص می شود. قطعا در این گزارش هدفتان این بوده شخص خاصی را مطرح کنیدولی توصیه می کنم که بخاطر مطرح کردن کسی اخرت خود را با مشکل روبرو نکنید.